یادداشت اختصاصی منصور قطبی سرابی، کارشناس مهندسی آب و خاک؛
ریشه تنش‌های آبی کشور در کجاست؟
بحرانها و تنش‌های آب ناشی از یک سال خشکسالی در کشور، حاکی از ناکار آمدی برنامه‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران به ویژه در زمینه سدهای بزرگ فاقد آبخیزداری، آبخوان‌داری و حقابه‌های زیست محیطی رود خانه‌ها، تالابها، دریاچه‌ها و دریاها میباشد، زیرا مدیریت مذکور به دلیل تکیه بر ذخیره آب، موارد مذکور را مورد توجه قرار نداده است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ نشست زمین و بحران‌های آب کشور با خشکسالی سال جاری ارتباط زیادی ندارد. زیرا ریشه های این امر، دارای سابقه ۴۰ ساله بوده و عملا به بعد از تصویب قانون توزیع عادلانه آب در سال ۱۳۶۱، مربوط می‌گردد. زیرا اولین آثار بیلان منفی و افت سطح آبهای زیر زمینی دشت‌های رودخانه ای کشور، در سال ۱۳۷۰مورد مشاهده قرار گرفته است.
دلایل نشست زمین و بحران‌های آب کشور را نه درمصرف بد آب بخش کشاورزی، شرب و صنعت، بلکه میباستی، درمدیریت نا کار آمد سیاست‌های مذکور، به ویژه در زمینه های مشروحه زیر، جستجونمود.
۱-درزمینه، عدم حفاظت از منابع آبهای زیر زمینی دشت‌های رود خانه ای کشور؛
۲- در زمینه، احداث سدهای فاقد طرح‌های آبخیز داری وآبخوان داری؛
۳- در زمینه ،احداث سدهای فاقد حقابه های زیست محیطی رود خانه ها، تالابها،دریاچه ها و دریاها.
بحرانها و تنش‌های آب ناشی از یک سال خشکسالی در کشور، حاکی از نا کار آمدی برنامه های شرکت مدیریت منابع آب ایران به ویژه در زمینه سدهای بزرگ فاقد آبخیزداری، آبخوان داری و حقابه های زیست محیطی رود خانه ها، تالابها، دریاچه ها و دریاها می باشد. زیرا مدیریت مذکور به دلیل تکیه بر ذخیره آب (سدها؛ درحدود۶۰۰ سد باظرفیت حدود۵۰میلیارد متر مکعب در طی ۷۰سال) موارد مذکور را مورد توجه قرار نداده است. در حالیکه؛ به موجب ۳۰۰۰سال سابقه مدیریت منابع آب از طرف ایرانیان عصر باستان، تنهاراه عبور از بحران‌های آب، بهره برداری تلفیقی از منابع آبهای سطحی و زیر زمینی، وبه عبارت دیگر احداث سد های توام با طرح‌های آبخیزداری وآبخوان داری می باشد.
بنابراین، شرکت مدیریت منابع آب ایران، علاوه بر تکیه بر منابع آب سدهای ذخیره ای کشور به میزان ۵۰ میلیارد متر مکعب، می‌بایستی؛ از طریق آبخیز داری و آبخوان داری تولید منابع آبهای زیر زمینی جدید و تجدید پذیر حد اقل به میزان ۶۰ میلیارد متر مکعب در سال را نیز(با کمک وزارت جهاد کشاورزی) به برنامه های خود اضافه می‌نمود. در حالی که چنین نشده است. زیرا، در آنصورت ، منابع آب تجدید پذیر کشوراز ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۱۹۰ میلیارد متر مکعب در سال، قابل افزایش بوده و میباشد.
کسری متوسط سالیانه آب کشور در طی۱۴سال گذشته، حدود۷/۵میلیارد متر مکعب در سال گزارش شده است. در حالیکه؛ با اجرای طرح‌های آبخیز داری و آبخوان داری توام با سد سازی در طی ۴۰سال گذشته، هم اکنون، همه ساله حداقل ۶۰میلیارد متر مکعب به آبخوان‌های کشور، اضافه گردیده و بدین ترتیب کسری ذخیره مخزن مذکور و به تبع آن نشست زمین نیز، منتفی می‌گردیده است.
جمع مصارف آب شرب،کشاورزی و صنعت کشور ۱۰۰میلیارد متر مکعب در سال گزارش شده است. از آنجاییکه ؛ در شرایط فعلی همه ساله با کسری ذخایر آبهای زیر زمینی به میزان ۷/۵ میلیارد متر مکعب در سال روبرو میباشیم، از طرفی در شرایط اجرای طرح‌های آبخیز داری و آبخوان داری توام با سد سازی، همه ساله حداقل ۶۰ میلیارد متر مکعب به ذخایر آبهای زیر زمینی کشورافزوده می‌گردیده است، لذا کسری ذخیره منابع آب سالیانه کشور به راحتی، قابل جبران بوده است. بنا براین، وزارت محترم نیرو با کمک وزارت جهاد کشاورزی، ناگزیر از گنجاندن برنامه طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری به برنامه های سدسازی خود، می باشند.