آیا عربستان به هدف خود رسید؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ عربستان سعودی در کنار اجلاس سالانه سران اسلامی، دو اجلاس در سطح سران کشورهای عربی برگزار کرد. هدف ریاض چه بود و آیا اهدافش محقق شد؟

چهاردهمین دوره عادی اجلاس سران «سازمان همکاری اسلامی» سحرگاه امروز شنبه (یازدهم خرداد) در مکه مکرمه به میزبانی عربستان سعودی برگزار شد.

ریاض با بهره‌برداری از ظرفیت این اجلاس و حضور سران و نمایندگانی از بیش از پنجاه کشور، دو اجلاس فوق‌العاده در کنار این اجلاس برگزار کرد که سحرگاه جمعه (دهم خرداد) در مکه برگزار شد.

بیانیه‌های پایانی دو اجلاس فوق‌العاده «سران عرب» و «سران شورای همکاری خلیج» فارس، سخنان سلمان شاه سعودی در آن، همچنین مقدمات اجلاس، مثل نمایشگاهی از ادوات جنگی ارتش یمن و بقایای موشک‌های شلیک شده و پهپادهای ارسال شده به داخل عربستان در فرودگاه جده، جهت بازدید سران هنگام ورود به عربستان، نشان داد که ریاض در حال تهییج افکار عمومی کشورهای عربی و اسلامی علیه ایران و مظلوم‌نمایی خود در جنگ یمن است.

چرا اجلاس‌های مکه برگزار شد؟

از جمله کسانی که در این روزها پاسخ سوال فوق را دادند، سید حسن نصرالله دبیر کل حزب‌الله لبنان است که گفت، «یکی از علل برگزاری دو اجلاس فوق‌العاده، دعوت از کشورهای عربی و اسلامی برای نجات دادن رژیم سعودی» در جنگ یمن است. عربستان در چهار سال گذشته که حتی کمک کامل آمریکا و انگلیس را داشته نه تنها کاری از پیش نبرده بلکه قدرت یمن روز به روز در حال افزایش است. در حقیقت این اجلاس‌ها برای یاری جستن مقابل ارتش یمن بود.

نصرالله در بخشی دیگر از سخنرانی خود در روز قدس درباره تنش در منطقه به این سوال بار دیگر پاسخ داد و گفت «دلیل دیگر بر اینکه جنگی با ایران رخ نخواهد داد، همین اجلاس‌های مکه است که عربستان عجولانه برای شرکت در این اجلاس از سران کشورهای عربی دعوت کرد. «دو دلیل برای این اقدام عربستان وجود دارد؛ نخست اینکه عربستان سعودی دید هیچ راه فراری در برابر موشک‌های یمن ندارد... از این رو، بیانیه‌های این دو اجلاس (اول)، علیه ایران و [انصارالله] حوثی بود». «دلیل دوم هم این است که آل سعود یقین دارد که جنگ در منطقه، جنگ بین آمریکا و ایران نخواهد بود و ترامپ برای جنگ نیابتی [به نیابت از سعودی‌ها] به منطقه نخواهد آمد».

برگزاری دو اجلاس سران عرب و شورای همکاری، در حقیقت نهایت بهره‌برداری از زمان و مکان اجلاس سران اسلامی بود. ریاض تلاش کرد در ماه رمضان و در شهر مقدس مکه، با مظلوم‌نمایی در فرودگاه - با نمایشگاهی از موشک‌ها و پهپاد یمنی‌ها- به سران عرب بگوید «کمک کنید».

آیا عربستان به هدف خود رسید؟

«خالد الغرابلی» تحلیلگر شبکه فرانس24 می‌گوید، اول باید ببینیم که هدف عربستان از این اجلاس‌ها چه بود. از مواضع سران ریاض می‌فهمیم که هدف، «یارگیری» و «جمع کردن دوستان» در دنیای عرب و منطقه خلیج فارس بود تا بعد از آن از کشورهای اسلامی یارگیری کند تا از آنان برای مقابله با - آنطور که عربستان، ایران را توصیف می‌کند- با «متجاوز» استفاده کند. عربستان معتقد است که موشک و پهپاد را ایران به یمنی‌ها داده و آنها توانستند به تأسیسات نفتی سعودی حمله کنند و معتقدند که غیرمستقیم در یمن دارند با ایران می‌جنگند. این هدف سعودی‌ها بود.

الغرابلی توضیح داد: اما این، هدفی مبهم است. آیا معنایش صرفا «یارگیری» است که آنها در حرف بگویند که ما با عربستان سعودی هستیم یا معنایش این است که مثلا نیرویی اعزام کنند برای دفاع از عربستان و امارات. اگر وضعیت از این بیشتر پیش برود، آنگاه هشداری است درباره وقوع جنگی علیه ایران. اما آنچه عربستان رسما در مواضعش گفته، این است که خواستار جنگ با ایران نیست. اما در بیانیه‌های اجلاس سران عرب و سران شورای همکاری از جامعه بین‌الملل خواسته شده که در مقابل ایران به مسئولیت خود برای حفظ امنیت و صلح بین‌المللی عمل کنند.

این کارشناس فرانس‌24 افزود: آنچه من از این اجلاس‌ها میفهمم، آمادگی برای مقابله نظامی است. این درخواست از جامعه بین‌الملل ممکن است درخواس برای مقابله نظامی باشد و این اجلاس‌ها می‌تواند یک معنایش این باشد. اما سوال این است که چه کسی می‌خواهد مقابله نظامی کند؟ آیا ریاض از کشورهای عربی و اسلامی چنین درخواستی دارد؟ من فکر نمی‌کنم. عربستان می‌داند که مقابله نظامی با ایران منوط به موافقت آمریکا بلکه مشروط به مشارکت آمریکاست و تا الان هم رئیس جمهور آمریکا چنین چیزی نخواسته است.

اجلاس مکه، مقدمه‌ای برای آماده کردن اذهان علیه ایران

تحلیلگر و عضو پیشین شبکه یورونیوز گفت: آنچه عربستان با این اجلاس‌ها در پی آن بود،‌ آماده کردن فضا و مقدمات بود برای اینکه آنها بیایند و بگویند ما کشورهای عربی، اسلامی یا خلیجی با عربستان هستیم و علیه ایران. تا ایران منزوی شود و گفته شود که همه علیه ایران هستند اما سوال مهم این است که عربستان در این امر موفق شد؟ در سطح شورای همکاری خلیج (فارس) شاید بشود گفت، در ظاهر چنین اتفاقی رخ داد اما اگر امور کمی جلوتر برود شاید چیزهایی رخ بدهد که خلاف این را ثابت کند. مثلا عُمان کشوری بی‌طرفی است که اصلا دنبال جنگ نیست. کویت بخوبی معنای جنگ را می‌داند و خودش مزه آن را چشیده. قطر راهبرد اقتصادی با ایران دارد. ایران و ترکیه محاصره سعودی و اماراتی علیه قطر را کاهش دادند. بنابراین در داخل شورای همکاری چنین موضع واحدی وجود ندارد.

اما کار در خصوص کشورهای اسلامی، کمی پیچیده‌تر است برای عربستان. مثلا وقتی از ترکیه صحبت می‌کنیم یا برخی کشورهای اسلامی دیگر، آنان اصلا قائل به لزوم چنین تقابلی با ایران نیستند. آنچه اکنون در جریان است «نوعی آماده‌سازی» تا حد امکان است، ایجاد ذهنیتی است مبنی بر اینکه کشور ایران منزوی شده و جمعی از کشورهای از ایران متضرر شده‌اند و از جامعه بین‌الملل می‌خواهند که به آنان کمک کند.

ایران چه عکس‌العملی خواهد داشت؟

خالد الغرابلی درباره پاسخ ایران می‌گوید، اقداماتی که ایران انجام می‌دهد، نشان داده که تهران کاملا می‌داند چه می‌کند. ایران پیشنهاد توافق عدم تعرض را به کشورهای خلیج (فارس) داده. هر چند شاید موضع عربستان را تغییر ندهد و متقاعد نکند اما هدف از این ابتکار، خالی کردن زیر پای عربستان است. برخی کشورهای اسلامی هستند که خواستار جنگ نیستند و به آن هم تظاهر نمی‌کنند. از طرفی البته فراموش نکنیم که مشکلات سیاسی کنونی در اسرائیل و عدم وجود دولت برای ایران خیلی خوب است. هر گونه اقدامی نظامی اگر قرار باشد انجام شود، اسرائیل بخشی از آن خواهد بود. مهم‌تر از بقیه آمریکاست. ایران می‌داند که رئیس جمهور آمریکا دنبال جنگ نیست و می‌خواهد با ایران مذکره کند. اما ایران شرط کرده که آمریکا باید به توافق برگردد و تحریم‌ها را بردارد. هر چند الان بحث سر شروط مذاکره است اما هر چه این وضعیت طولانی شود، سایه جنگ دورتر می‌شود و موضع ایران تقویت می‌شود.

منبع: فارس