مذاکرات ایران و عربستان سعودی به کجا رسیده است؟

به گزارش راهبرد معاصر، مرکز مطالعات امنیتی «سوفان» مستقر در نیویورک در گزارشی به بررسی دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان سعودی پرداخت و از پیشرفت در آن خبر داد.

نکات اصلی مطرح شده در این‌گزارش عبارتند از:

گفت‌وگوی عربستان سعودی با ایران نشان‌دهنده عدم اطمینان پادشاهی سعودی در مورد نقش ایالات متحده در تضمین امنیت خلیج فارس است.

گفت‌وگوهای بین دو طرف در مورد مسائل نسبتاً قابل مدیریت از جمله زیارت آتی حج پیشرفت داشته است.

مقامات عربستان سعودی امیدوارند که این گفت‌وگوها بتواند راه حلی سیاسی برای درگیری در یمن ایجاد کند.

مذاکرات ایران و عربستان می‌تواند به شکست بن‌بست در مذاکرات چندجانبه برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران کمک کند.

در مقدمه این گزارش آمده است: در اواخر آوریل، ایران فاش کرد که دور پنجم مذاکرات با عربستان سعودی را در بغداد، محل اکثر دورهای قبلی نشست‌ها در سال ۲۰۲۱، برگزار کرده است. رسانه‌های ایران گزارش دادند که جدیدترین دور مذاکرات با حضور «مقامات ارشد دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران و رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی» برگزار شد. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: مذاکرات اخیر مثبت و جدی بوده و شاهد پیشرفت هستیم.

طبق این‌گزارش، رسانه‌های ایرانی افزودند که انتظار می‌رود وزرای خارجه دو کشور در آینده نزدیک با یکدیگر دیدار کنند که به طور بالقوه ارتقای قابل توجهی در سطح مذاکرات خواهد بود. مقامات دو کشور به منظور آمادگی برای این دیدار در سطح عالی، پیش بینی می‌کنند که در عمان که روابط نزدیک‌تری با ایران نسبت به سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد، دیدار کنند.

به نوشته سوفان، برخی توافقات جزئی بنابر گزارش‌ها در بغداد حاصل شد؛ به عنوان نمونه، ایران ۴۰ هزار زائر ایرانی را در اواخر سال جاری به شهر مکه در عربستان سعودی برای مراسم حج اعزام خواهد کرد.

با این حال به نوشته این مرکز مطالعات امنیتی، چانه‌زنی دشواری برای این دو کشور در پیش است. به ادعای این گزارش، تهران برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک فشار می‌آورد و به نظر می‌رسد ریاض می‌خواهد امتیازات قابل توجهی را از تهران در مورد مسائل منطقه ای بگیرد و موافقت کرده که به ایران اجازه دهد سفارت خود در ریاض را فقط برای فعالیت‌های مرتبط با سازمان همکاری اسلامی مستقر در جده بگشاید.

در ادامه این گزارش ضمن طرح اتهاماتی علیه ایران آمده است: مقامات سعودی به دنبال کسب امتیاز در مورد مناقشه یمن هستند. از سال ۲۰۱۵، عربستان سعودی و متحد کلیدی آن در خلیج فارس، امارات عربی متحده به دولت (مستعفی) یمن کمک می‌کنند تا با جنبش حوثی‌های مورد حمایت ایران (انصارالله یمن) که در سال ۲۰۱۴ بیشتر مناطق شمالی و مرکزی یمن را تحت کنترل خود درآورد، مبارزه کند. ایران به حوثی‌ها در ارائه فناوری موشکی که این گروه به طور مکرر علیه اهداف سعودی استفاده می‌کند، کمک کرده است. در ژانویه، آن‌ها به اهدافی در نزدیکی فرودگاه بین المللی ابوظبی شلیک کردند. هر دو کشور خلیج فارس از عدم اقدام تلافی جویانه ایالات متحده ابراز تاسف کرده‌اند. با این حال، ایالات متحده به هر دو کشور سامانه‌های دفاع موشکی پیشرفته، از جمله سامانه‌ای که حملات موشکی حوثی‌ها به امارات را رهگیری کرد، ارائه کرده است.

این مرکز سپس در اشاره به مذاکرات رفع تحریم‌ها علیه ایران و همزمانی آن با مذاکرات تهران و ریاض افزوده است: دیپلمات‌های بین‌المللی امیدوارند که مذاکرات ایران و عربستان حداقل به تمدید آتش‌بس دو ماهه در یمن که از اوایل آوریل آغاز شد، منتهی شود و شاید در نهایت یک راه‌حل سیاسی ایجاد کند. پیش از دور مذاکرات ماه آوریل، عربستان سعودی تمایل بالقوه خود را برای پایان دادن به مداخله خود در درگیری طولانی یمن نشان داد.

به نوشته این گزارش، با این حال، مشخص نیست که گفت‌وگوی عربستان و ایران به طور معناداری اختلافات آن‌ها را کاهش داده باشد.

سوفان در ادامه افزوده است: گفته شده در گفت‌وگوهای بغداد، مقامات سعودی از نقش ایران در یمن ابراز ناامیدی کردند و تهران را متهم کردند که در تسهیل تمدید آتش بس کوتاهی کرده است. ایران علناً حمایت خود را از آتش بس اعلام کرده است؛ نمایندگان ایران در بغداد تاکید کردند که عربستان سعودی باید گام‌های عملی برای حرکت به سمت صلح پایدار بردارد - فرمولی که به معنای کاهش حمایت عربستان و امارات از نیروهای زمینی دولت (مستعفی) یمن و محدود کردن حملات هوایی عربستان و امارات در آنجاست.

بر اساس این گزارش، مقامات سعودی به توافق با ایران به عنوان مدرکی برای ادعای خود اشاره می‌کنند که ایالات متحده قصد دارد نقش خود را در امنیت خلیج فارس کاهش دهد و به کشورهای خلیج فارس برای دفاع از خود در برابر قدرت راهبردی رو به رشد ایران تکیه کند.

در بخش پایانی گزارش سوفان در اشاره به مسئله حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست به اصطلاح تروریستی آمریکا که به عنوان موضوع مورد اختلاف در مذاکرات وین یاد می‌شود، گفته شده که پیشرفت دیپلماتیک عربستان و ایران که به جنگ یمن پایان می‌دهد، ممکن است به الزام ایالات متحده مبنی بر «کاهش تنش» ایران در منطقه در ازای برداشته شدن نام تروریستی سپاه پاسداران، پاسخ دهد. مقامات ایالات متحده به دنبال فرمولی هستند که بتواند توافق هسته‌ای را نهایی کند و با انجام این کار، نفت بیشتری از ایران وارد بازارهای جهانی شود به ویژه در شرایطی که عرضه روسیه با محدودیت‌های بیشتری مواجه است‌‌‌‌؛ و برنامه هسته‌ای در حال گسترش ایران را دوباره تحت نظارت و کنترل محکم بین‌المللی قرار دهد./فارس