فروش کیلویی؛ راهی برای مبارزه با کم‌فروشی و کنترل کیفیت ‌نان

به گزارش «راهبرد معاصر»، در ۲ماه گذشته با افزایش قیمت آرد صنف‌وصنعت و انتشار خبر تغییر شیوه فروش، نان بار دیگر به خوراک مورد توجه رسانه‌ها تبدیل شد. نانوایی‌های سنتی تا پیش از این آرد را با ۲نرخ ۸۰۰تومان و۱200 تومان (گندم ۶۶۵تومانی و ۹۰۰تومانی) دریافت می‌کردند، قیمت آرد صنایع هم کیلویی ۲.۷۰۰ تومان بود، اما با دو برابر شدن قیمت خرید تضمینی گندم، نرخ آرد برای اصناف و صنایع به کیلویی ۱۶ هزار تومان رسید. در شرایطی که این دغدغه وجود داشت که تغییر اخیر به جهش قیمت نان منجر شود اما این نگرانی به‌سرعت برطرف شد و دولت اعلام کرد برای نانوایی‌های سنتی آرد را با همان نرخ سابق تامین خواهد کرد تا قیمت نان تغییری نداشته باشد.

با افزایش موارد شکایت از کم‌فروشی واحدهای صنفی، طی هفته‌های گذشته طرح فروش کیلویی نان به جای فروش دانه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. قرار است در قالب این طرح، نانوایی‌ها به یک سامانه هوشمند سراسری متصل شوند و معیار فروش نان از عددی به وزنی یا همان کیلویی تغییر کند. در این حالت تمام حجم و مبلغ خرید و فروش نان با قیمت آزاد و یارانه‌ای قابل رصد است و به این ترتیب جلوگیری از تخلف کم‌فروشی به راحتی امکان‌پذیر است.

حامد نجفی علمدارلو، کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در خصوص طرح دولت در آزادسازی یارانه آرد به «راهبرد معاصر» گفت: یک زنجیره تامین آرد و نان و گندم در کشور وجود دارد . دولت احساس می‌کند اگر بخواهد گندم را با قیمت ۱۱۵۰۰ و هزینه‌های تبعی آن که قیمت تمام شده می‌شود به دست مرد برساند از توان مصرف کننده بیشتر خواهد بود. لذا دولت به دلایل مختلف این نتیجه را گرفته که این تبعات اجتماعی می‌تواند به همراه داشته باشد در نتیجه می‌خواهد در طول این زنجیره با دادن یارانه این قیمت را بشکند. ابتدائاً در حوزه نان سنتی به این صورت بود که آن را در حلقه تبدیل گندم به آرد قیمتش را تعدیل می‌کرد.  یعنی گندم را کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان از کشاورزان می‌خرید و با هزینه‌های تبعی آن که به ۱۵هزار تومان می‌رسید‌، با قیمت ۹۰۰ تومان آن را به نانوا و تحویل می‌داد و نانوا هم آن را تبدیل به نان و به دست مردم می‌رساند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه یارانه پرداختی به آرد سبب می‌شد که آرد و نان تبدیل به غذای خوراک دام شوند، گفت: با توجه به اینکه خوراک دام افزایش هزینه‌های سنگینی پیدا کرده است برخی از دامداران در قالب نان خشک یا حتی به صورت آرد از نانوا خرید انجام می‌دادند که برای هر دو طرف سود آور بود. در واقع آردی که به آن یارانه پرداخت می‌شد تا نان به دست مردم برسد عملاً تبدیل به خوراک دام می شد. در سالهای گذشته هم چنین اتفاقاتی رخ داده است اما به این حد نبوده که تامین زنجیره آرد و نان را تحت شعاع قرار دهد. در یک چنین فضایی بحث صفر کردن این مابه تفاوتی که به نانوا پرداخت می‌شود تا آنان نان را به دست مردم برسانند همیشه وجود داشته است.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به طرح آزمایشی دولت در خصوص فروش کیلویی نان اظهار کرد: بحث فروش کیلویی نان که در شهرستانهای لردگان و پارسیان به صورت آزمایشی اجرایی می‌شود فقط شامل کم فروشی و کیفیت نان می‌شود. ممکن است نانوا چانه نان را کمتر بزند که با این روش عملاً وزن نان کنترل شده به دست مردم می‌رسد و  قرار نیست با این طرح قاچاق آرد و نان کنترل شود. در طرح فروش کیلویی نان هر یک کیلو نان (معادل ۷ قرص نان) سه هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد. که دولت در این طرح وزن نان را کیلویی ۴ هزارتومان مشخص کرده است. حال باید مدتی صبر کرد و منتظر ماند تا نتایج این طرح آزمایشی فروش کیلویی نان اعلام شود تا کارشناسان این حوزه‌ بهتر بتوانند اطلاعات را تجزیه و تحلیل کنند.

علمدارلو با مثبت خواندن طرح دیگر دولت در خصوص دادن یارانه نان به نانوا به ازای فروش هر دانه‌ی نان گفت: این طرحی که در زنجان انجام میشود که دولت آرد را به صورت آزاد به نانوا می دهد و به ازای فروش هر یک نان ما‌به‌التفاوت آن را در لحظه به نانوا و پرداخت میکند یک قدم جلوتر از طرح فروش کیلویی نان است. اتفاقی که در این جا می‌افتد این است که عرضه و تقاضا کاملاً طبیعی میشود، یعنی آردی که نانوا به صورت دولتی میگرفت دیگر نمی تواند در بازار آزاد آن را بفروشد و جلوی نشات اینگونه فسادها گرفته می‌شود. از سوی دیگر هم دامدار مجبور است برای خوراک دام‌های خود هزینه آن را به صورت آزاد پرداخت کند. اما نکته ای که وجود دارد این است که چون مصرف کننده مجدداً به صورت غیر مستقیم نان را یارانه‌ای دریافت می کند باز جای سوال و اما و اگر است؟

وی در پایان افزود: از سوی دیگر دولت نیز می‌تواند با پرداخت یارانه نقدی به مردم، قیمت نان را آزاد کند مثل همان اقدامی که در بحث روغن و لبنیات انجام داد اما به دلیل تبعات اجتماعی آن فعلاً انجام آن را به صلاح نمی‌داند. در مجموع باید صبر کرد تا نتایج طرح‌های آزمایشی دولت منتشر شود تا تاثیر آن‌ها را برکاهش قاچاق بهتر بتوان آنالیز کرد.