راهکار مقابله با پدیده سقط‌جنین چیست؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سیاست‌های کلی جمعیت 30 اردیبهشت 1393 از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده و یکی از بند‌های این سند (یعنی بند دوم آن) به موضوع جمعیت؛ رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد می پردازد.

دولت سیزدهم نیز در راستای سیاست های جمعیت و فرزندآوری در ایران تاکنون اقداماتی انجام داده است، ولی کارشناسان معتقدند وضعیت کنونی زنگ خطر سالمندی جمعیت را به صدا در آمده است. در این میان علاوه بر آمارهای پایین نرخ فرزندآوری، آمارهای تأسف برانگیزی همچون سقط جنین وجود دارد.

مطالعات و پیمایش های مختلفی در این زمینه انجام شده و آنچه مسلم است، اینکه دست کم حدود 400 هزار سقط جنین سالانه در ایران وجود دارد

صالح قاسمی، مسئول کارگروه جمعیت مرکز ارزیابی اجرای سیاست‌های کلی نظام در گفت وگو با «راهبرد معاصر» درباره آخرین آمار ها از جمعیت و فرزند آوری در ایران گفت: آخرین داده های موجود در سال 1400 نشان می دهد جمعیت کل کشور 85 میلیون نفر و نرخ رشد جمعیت به عدد 0.7 درصد رسیده که در تاریخ کشورمان رکورد بی سابقه است.

وی افزود: نرخ باروری در کشور به حدود 1.5 فرزند به ازای هر زن رسیده که در کلانشهرها حدود 1.3 فرزند در هر زن و در استان های گیلان، مازندران، مرکزی و البرز حدود 1.1 فرزند به ازای هر زن است. علاوه بر این نرخ سالمندی به 11 درصد رسیده و در حال حاضر کشور با سرعت بسیار زیادی به سوی سالخوردگی در حرکت است، لذا با میانگین سنی بالای 35 سال ایران دیگر کشوری جوان نیست و کشوری میانسال به شمار می رود.

این پژوهشگر تحولات جمعیت عنوان کرد: در حال حاضر آنچه شاخص های جمعیت شناسی می گوید، حداکثر جمعیتی که تجربه خواهیم کرد، حدود 95 میلیون نفر است که طبق داده های موجود در واقع آینده تحولات جمعیتی نگران کننده‌ای قلمداد می شود.

 
قاسمی درباره آمارهای منتشر شده درباره سقط جنین در کشور تصریح کرد: آمار سقط از حدود 350 هزار تا حدود 600 هزار مورد در نوسان است. مطالعات و پیمایش های مختلفی در این زمینه انجام شده و آنچه مسلم است، اینکه دست کم حدود 400 هزار سقط جنین سالانه در ایران وجود دارد.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا والدین به سمت سقط جنین می روند، تأکید کرد: بخشی از انگاره ها و باورهای رایج در جامعه و بخشی از ساختارها دست به دست هم دادند تا آمار سقط زیاد شود؛ انگاره های نادرستی مانند اینکه همه زندگی باید طبق برنامه پیش برود. در دقیق ترین برنامه ریزی های دنیا نیز رخدادهای برنامه ریزی نشده لحاظ می شود، لذا اینکه یک فرزند برنامه ریزی نشده باشد، یکی از انگیزه های والدین برای سقط است.

وی افزود: ناخواسته بودن فرزند نیز یکی از دلایل است و نگرانی هایی که در زمینه شرایط اقتصادی خانواده با به دنیا آمدن فرزند وجود دارد. انگیزه هایی مانند اشتغال بانوان و نگرانی از حفظ شغل، انگیزه هایی مانند مشکلات خانوادگی و ... در زمینه سقط جنین ایفای نقش می کنند.

قاسمی تبیین پیامدهای پزشکی و روانشناختی سقط جنین را در جلوگیری از بروز این پدیده مؤثر خواند و گفت: در حال حاضر سالانه حدود یک سوم کل تولدهای کشور در پدیده سقط از دست می رود که از کل سقط های انجام شده حداکثر سه تا چهار درصد به روابط نامشروع مربوط می شود، ولی بیشتر آنها حاصل روابط شرعی و قانونی در نهاد خانواده است.

وی افزود: برای مدیریت پدیده سقط چند اتفاق باید رخ دهد؛ نخست، اینکه ابعاد موضوع باید برای خانواده‌ها تبیین شود. همچنین موضوعاتی مانند پیامدهای پزشکی، روانشناختی، فردی، خانوادگی، معرفتی و دینی سقط جنین تبیین و توضیح داده شود که این مهم اتفاق نیفتاده است.

انگیزه هایی مانند اشتغال بانوان و نگرانی از حفظ شغل، انگیزه هایی مانند مشکلات خانوادگی و ... در زمینه سقط جنین ایفای نقش می کنند

این پژوهشگر تحولات جمعیت گفت: علاوه بر این، باید زیرساخت هایی مانند در دسترس بودن داروهای سقط و قرص های رایج آن و همینطور در دسترس بودن و آزادی کسانی که در مراکز غیرقانونی اما کاملاً علنی سقط انجام می دهند، کنترل شوند. به این ترتیب بایستی قانون مدیریت سقط را اصلاح کرد و قانون اصلاح شده نیز باید با نهایت دقت اجرایی شود تا بتوان پدیده سقط جنین را کنترل کرد.

قاسمی در پاسخ به این سؤال که آیا در طرح جوانی جمعیت برای این موضوع برنامه ای در نظر گرفته شده است، تأکید کرد: قانون جوانی جمعیت در مواد 53 و 54 بر فرآیند غربالگری و پدیده سقط تأکید می کند و برای آن برنامه ریزی کرده است. ازجمله اینکه اصلاح قانون فعلی مدیریت سقط باید در دستور کار قرار بگیرد و با قانون شکنان و کسانی که این فضا را ایجاد می کنند قانونی برخورد شود. در صورت اجرایی شدن قانون جوانی جمعیت شاهد کاهش آمار سقط جنین در کشور به صورت محسوسی خواهیم بود.