دانشگاه، مرکز ثقل رفع ناترازی کلان کشور

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ ناترازی عوامل و ریشه هایی دارد و شناسایی آن نخستین گام برای رفع معضل هست. در گام بعد، دسترسی به ابزارهای رفع ناترازی اهمیت دارد. هر چقدر در زمینه دلایل و سبب ناترازی اطلاعات داشته باشیم، تا ابزار لازم و مکفی موجود نباشد، نمی توان اقدام مؤثری انجام داد. در مسیر رفع ناترازی دانشگاه ها نقش بسزایی برعهده دارند؛ البته نه هر نوع دانشگاهی، بلکه دانشگاه های نسل چهارم.

بسیاری از ناترازی ها ریشه علمی و نه ریشه مدیریتی دارند. تا زمانی که دلیل علمی و اصلی یافت نشود، هرگونه اقدامی منتج به ناترازی عمیق و مشکلات بغرنج می شود

دانشگاه های نسل نخست مبتنی بر آموزش، نسل دوم بر محور پژوهش و نسل سوم بر آموزش های کاربردی بودند، اما در تعریف دانشگاه های نسل چهارم آمده است، «این نسل از دانشگاه ها در جست وجوی دستیابی به هدف های آموزشی، پژوهشی و کارآفرینانه با عنایت به مسئولیت اجتماعی و منطقه ای هستند». این تعریف جدید با اهداف توسعه پایدار و همچنین "رابطه صنعت و دانشگاه" همراستاست.

علاوه بر این، پر تکرارترین واژه سال گذشته در صحبت های مدیران و افراد تأثیرگذار و عموم مردم واژه "ناترازی های اقتصادی" بوده است. بارها رئیس جمهور بر وجود ناترازی ها به ویژه ناترازی انرژی تأکید کرد. تابستان امسال اوج ناترازی برق و انرژی بود. خانوارها، بخش صنعت و کشاورزی از قطع مکرر برق آسیب ها و زیان های زیادی دیدند. زمستان نزدیک است و همانند سال گذشته نگرانی از کمبود گاز وجود دارد. البته ناترازی در بودجه و تراز پرداخت ها، صندوق های بازنشستگی و سایر بخش ها نشان از معضلی گسترده و وسیع دارد. برای مقابله و مبارزه با این مشکل حاد نیاز هست همه دستگاه ها و به ویژه دانشگاه ها با تأکید بر رسالت دانشگاه های نسل چهارم وارد عمل شوند و نقش آفرینی لازم در رفع مشکلات کشور داشته باشند. دانشگاه ها نباید مسئولیت اجتماعی خود را نادیده بگیرند و از دور نظاره گر باشند، بلکه باید از نقش منفعل به نقش فعال تغییر ماهیت دهند.

اما چرا دانشگاه ها بایستی در مرکز ثقل رفع ناترازی باشند. به چند دلیل:

نخست، اینکه بسیاری از ناترازی ها ریشه علمی و نه ریشه مدیریتی دارند. تا زمانی که دلیل علمی و اصلی یافت نشود، هرگونه اقدامی منتج به ناترازی عمیق و مشکلات بغرنج می شود. یعنی ابتدا منبع ناترازی صحیح تشخیص داده و در گام بعدی اقدام مدیریتی و عملیاتی انجام شود. رئیس جمهور بارها بر مفهوم " evidedence base policy " یا "تصمیم گیری مبتنی بر شواهد و مدارک علمی" تأکید کرد و معتقد است منشاء و مبداء تصمیم گیری باید مبتنی بر شواهد علمی باشد.

دوم، دانشگاه ها تربیت کننده نیروهای علمی، فکری و حتی اخلاقی برای سازمان ها، کارخانه ها و مراکز فرهنگی و اجتماعی هستند. به عبارت دیگر، سرمایه های انسانی کشور را آموزش می دهند. تربیت نیروی انسانی متخصص تراز برای تنظیم و توسعه کشور مهم است. هر چقدر سرمایه انسانی متعادل تربیت شود، سازمان ها و مراکز تولیدی تراز خواهند شد. بنگاه ها، سازمانها و نهادهای تراز به اقتصاد کلان تراز و جامعه متوازن منجر خواهد شد.

دانشگاه های تهران و چند کلان شهر کشور کمابیش در پروژه های کلان مشارکت و راهبری و دانشگاه شهرهای کوچکتر نقش پیرو بازی می کنند

امروز تعداد دانشگاه های کشور ما با چین برابری می کند، اما اقتصاد کشورمان در تراز ان کشور نیست. عامل عقب ماندگی متناسب نبودن آموزش های دانشگاها با نیازهای اقتصادی کشور است. در حال حاضر دانشگاه های کشور نیروهایی تربیت کردند که امکان جذبشان در بخش تولید نیست و یکی از ناترازی ها تجمیع نیروی بیکار فارغ التحصیل دانشگاهی است. هر دانشجویی که فارغ التحصیل می شود بیش از 1 میلیارد تومن هزینه روی دوش جامعه می گذارد. بیکاری نیروی متخصص یعنی هدر دادن منابع  و تحویل دادن جوان بیکار که دچار تشویش ذهنی به جامعه است.

سوم، دانشگاه ها تولیدکننده سرمایه اجتماعی هستند. سرمایه انسانی همانند تار قالی و پود همان سرمایه اجتماعی است که نیروهای انسانی را در طراحی کلان کشور به هم وصل می کند.  اگر پود ناتراز باشد، تارهای تراز نیز نمی توانند نقش اجتماعی صحیح ایفا کنند. بنابراین تولید سرمایه اجتماعی مطلوب از سوی دانشگاه ها مهم است. 

دانشگاه های تهران و چند کلان شهر کشور کمابیش در پروژه های کلان مشارکت و راهبری و دانشگاه شهرهای کوچکتر نقش پیرو بازی می کنند.

 گرچه نقش رهبر از اهمیت زیادی برخوردار است، اما نقش پیرو می تواند اثربخش باشد به شرط اینکه پیرو خوبی باشد. چه رهبر، چه پیرو همه در یک کشتی واحد قرار گرفته اند که هر روز ناترازی ها بیشتر می شود و امکان دارد کشتی از رفتن و رسیدن به مقصد باز بماند. باید عقل علمی و جمعی را به کار گرفت تا به سر منزل مقصود رسید. قطعاً بهترین فکرها  و مغزهای جامعه در دانشگاه های کوچک و بزرگ قرار دارند و امروز نیاز هست این فکرهای تراز را برای رفع ناترازی ها به کار گرفت.