اردوغان و مذاکرات تهران؛ پرونده سوریه در چه مسیری قرار می‌گیرد؟
اردوغان به ایران آمد تا در کنار سران تهران و مسکو، به‌عنوان کشورهای ضامن آتش‌بس سوریه درباره روند صلح و حل و فصل بحران این کشور گفت‌وگو کند؛ گفت‌وگوها و تلاش‌هایی که این‌بار خود را بسیار جدی‌تر و واقع‌بینانه‌تر نشان دادند.
به گزارش راهبرد معاصر «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه روز دوشنبه در راس هیاتی رسمی وارد تهران شد تا در نشست سه جانبه آستانه شرکت کند. همانطور که رسانه‌ها و تحلیلگران، به عنوان ناظران این رخداد سیاسی انتظار داشتند، مباحث مربوط به کشور سوریه و وضعیت امنیتی آن به مهم‌ترین پرونده این سفر تبدیل شد. مقامات جمهوری اسلامی ایران در چارچوب حمایت از امنیت و تقویت ثبات کشورهای همسایه، سعی کردند تا در گفت‌وگوها، نظر اردوغان را به نتایج امنیتی حملات ترکیه به مرزهای سوریه جلب کنند. البته باید گفت که عامل مهم در رضایت آنکارا به مذاکره در تهران و با مقامات ایران درباره دمشق، به درک منطقی و ارزیابی عقلانی دستگاه سیاست خارجی ایران از نگرانی‌های امنیتی ترکیه باز می‌گردد.
گفت‌وگوی رئیس‌جمهور ایران با همتای ترکیه‌ای در تهران
«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران سه هفته پیش در سفرش به آنکارا با اردوغان دیدار و گفت‌وگو کرده بود. او در پایان سفرش به ترکیه طی یادداشتی نوشت: «در این دیدار در خصوص موضوع سوریه به آقای اردوغان گفتم راه حل سیاسی را تنها راه حل برای کاهش نگرانی‌های امنیتی ترکیه می‌دانیم و با تکرار مجدد ضرورت اجتناب از هرگونه اقدام نظامی حاضریم برای تسهیل در زمینه گفت‌وگوی منجر به نتیجه پیش‌قدم باشیم». تهران به خوبی درک کرد که تنها محکومیت اقدامات ترکیه برای کمک به وضعیت آنکارا-دمشق کافی نیست و درک نگرانی‌های طرفین، قدم‌گذاشتن در مسیر گفت‌وگو و میانجی‌گری مسئولانه چارچوب رفتاری سازنده‌تر و مطلوب‌تری خواهد بود.
دیدار وزیر امور خارجه ایران با رئیس‌جمهور ترکیه در آنکارا
این درک سیاسی توسط تهران باعث شد تا آنکارا برای تداوم اقدامات و سیاست‌های خود در قبال دمشق کمی درنگ و تامل داشته باشد. اردوغان به ایران آمد تا در کنار سران تهران و مسکو، به‌عنوان کشورهای ضامن آتش‌بس سوریه درباره روند صلح و حل و فصل بحران این کشور گفت‌وگو کند؛ گفت‌وگوها و تلاش‌هایی که این‌بار خود را بسیار جدی‌تر و واقع‌بینانه‌تر نشان دادند. اردوغان طی رایزنی‌هایش در تهران درباره سوریه مواضع جمهوری اسلامی ایران را به صراحت شنید. مهم‌ترین مورد در این خصوص که مورد توجه گسترده رسانه‌ها نیز قرار گرفت، سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار رئیس‌جمهور ترکیه خاطرنشان کردند که هرگونه حمله نظامی به شمال سوریه قطعاً به ضرر ترکیه، سوریه و همه منطقه و به نفع تروریست‌ها خواهد بود.
دیدار اردوغان با رهبر انقلاب اسلامی در تهران
سفر اردوغان و محور مذاکرات او را بسیاری از رسانه‌های جهان پوشش داده و بر موضوعات مطرح شده در آن تحلیل نوشتند. روزنامه لبنانی «الاخبار» تبیین کرد که به نظر می‌رسد که دیدارهای مذکور در تهران راه را به روی این عملیات نظامی ترکیه بست به‌ویژه آن‌که آیت‌الله سید علی خامنه‌ای به اردوغان تأکید کرد «امنیت شما از امنیت سوریه است»؛ برآوردهای میدانی نیز تقریبا به همین سمت نزدیک می‌شود.
این روزنامه اذعان کرد که تقریبا نتایج نشست سه‌جانبه میان رؤسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه در خصوص سرنوشت عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه، امکان آغاز یا تأخیر آن، مناطق احتمالی درگیری و شروط ترکیه برای تعویق یا لغو آن، قطعی هستند؛ احتمالا مسکو و تهران، آنکارا را در جریان تحرکات اخیر در شمال سوریه و نقشه جدید استقرار ارتش سوریه در منطقه ممتد از تل‌رفعت تا منبج، عین العرب و عین عیسی قرار داده‌اند تا ترکیه برای لغو عملیات نظامی قانع شود.
نشست خبری پس از پایان نشست تهران با محوریت گفت‌وگوهای روند آستانه
پایگاه خبری «عربی۲۱» نیز درباره نتایج و خروجی‌های دیدار رئیسی و اردوغان خاطرنشان کرد که جمع بندی مواضع و اظهارات سران ایران و ترکیه در حاشیه نشست تهران نشان می‌دهد که این دو بر سر پرونده سوریه به توافق رسیده‌اند؛ توافقی که جدای از توافقات دیگر در سایر حوزه‌ها از جمله همکاری‌های اقتصادی، مسائل مربوط به مهاجرت و همچنین چالش جهانی غذا حاصل شده است. این پایگاه خبری همچون بسیاری از رسانه‌ها، به بیانیه مشترک رؤسای جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در پایان نشست آستانه در تهران اشاره کرد که براساس آن، سه طرف شرایط شمال سوریه را بررسی و تأکید کردند که دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه تنها در سایه حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور ممکن است و بدین منظور تصمیم گرفتند تلاشهای خود را هماهنگ نمایند.
تصویر روسای جمهور ترکیه، ایران و روسیه در پایان نشست تهران
پایگاه اینترنتی شبکه «المیادین» نیز در گزارشی نوشت که نشست تهران، راه‌حل سیاسی درخصوص پرونده سوریه را تسریع خواهد کرد. این شبکه موضوع مهم دیگر مورد بحث اردوغان در تهران را مبارزه با تروریسم معرفی می‌کند؛ موضوعی که در صحبت‌های رئیس‌جمهور ترکیه نیز بارها تکرار شد. اردوغان در نشست خبری با آیت‌الله رئیسی تاکید کرده بود که لازم است آنکارا در همبستگی کامل با ایران با سازمان‌های تروریستی مقابله کند. المیادین در بخش‌های دیگری از گزارش خود به سخنان رئیس‌جمهور ایران مبنی بر اینکه امنیت مرزهای دمشق، موجب امنیت مرزهای آنکارا خواهد بود اشاره کرده و می‌نویسد رئیسی در نشست خبری خود تاکید کرد که حاکمیت، ثبات و امنیت سوریه خط قرمز است و حضور غیرقانونی آمریکا در آن دلیلی بی‌ثباتی آن است.
نشست مطبوعاتی مشترک اردوغان و رئیسی
حالا و با تحولاتی که به واسطه‌ی رویکرد منطقی دستگاه دیپلماسی ایران در قبال ترکیه و درخصوص پرونده سوریه، گویا رسیدگی به وضعیت موضوعات مرتبط با سوریه در مسیر مطلوبی قرار گرفته است. چرا که در سخنان پایانی اردوغان در تهران، وی خاطرنشان که هدف اصلی آنکارا در اجلاس آستانه پایان دادن به تراژدی انسانی در سوریه است. رئیس‌جمهور ترکیه در نشست خبری مشترکش با همتای ایرانی، ضمن تاکید بر اینکه در چارچوب روند آستانه می‌توان موثرترین اقدامات را برای رسیدن به راه‌حل سیاسی را در این زمینه تسهیل کرد، اذعان کرد: «ما در این اجلاس فعالیت‌های خود برای ایجاد فضای صلح و ثبات در سوریه را بار دیگر بررسی کردیم تا به آن راه‌حل سیاسی برسیم».
مواضع تعدیل‌شده آنکارا احتمالاً نشان از تا حدودی آرام‌شدن جهت‌گیری‌های سیاست منطقه‌ای این کشور دارد؛ روندی که با شاید با ورود قریب‌الوقوع این کشور به رقابت‌های انتخاباتی نیز بی‌ارتباط نباشد./فارس