اهداف صدر از لشکرکشی خیابانی در عراق

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جریان صدر عراق در هفته های گذشته تحرکات خاصی انجام داد که نخستین اقدامشان اقامه نماز جمعه در بغداد، اقدام دیگر تجمع در میدان التحریر و سپس حرکت به سمت مجلس بود. در اقدام سوم طرفداران صدر بار دیگر به مجلس هجوم بردند و باعث شد محمد الحلبوسی، رئیس مجلس عراق جلسات را به حالت تعویق درآورد. دست زدن به اقدامات خشونت آمیز، استفاده از لودر و بولدوزر برای رفع موانع ایجاد شده در ورودی‌های منطقه سبز (الخضراء) و خسارت وارد شدن به اموال عمومی از نکات قابل توجه تحرکات طرفداران صدر در دومین یورش به منطقه سبز و مجلس بود.

جریان صدر اعتقاد دارد با تحرکات اجتماعی و به نوعی قدرت اجتماعی در عرصه سیاسی عراق می تواند تأثیرگذار باشد. سناریویی که مطرح می شود این است احتمالاً صدر با به وجود آوردن وضعیت موجود و ایجاد اغتشاش مترصد ادامه فعالیت دولت فعلی و ایجاد زمینه برای انتخابات زودهنگام است

قرار بود جلسات مجلس عراق برای تعیین رئیس جمهور و نخست وزیر در روزهای آتی تشکیل شود. در عین حال در چند روز گذشته شاهد تحرکات و مواضع برخی شخصیت ها بودیم که مهم ترین آن موضع گیری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر این کشور بود. وی اعلام کرد، اگر آتش فتنه برافروخته شود، همه را می‌سوزاند و همه بازنده خواهند بود و هیچ کس از این وضعیت سود نمی‌برد. وضعیت بسیار حساس و تنها راه برون‌رفت، گفت و گو و تفاهم است. معضل سیاسی وجود دارد و راهکار آن نیز قطعاً سیاسی است. باید همه به مسئولیت خود عمل کنند و از خواسته‌های خود کوتاه بیایند.

باتوجه به وضعیت کنونی و اقدامات انجام شده، اهداف جریان صدر در ایجاد اغتشاش و اعتراض در عراق را باید در موارد ذیل بیان کرد:

1. اعلام موجودیت سیاسی در عرصه عراق: مقتدا صدر هیچ گاه به این گزاره فکر نمی کرد مجلس استعفای نمایندگان حامی این جریان را بپذیرد. در واقع صدر معتقد بود با استعفای نمایندگان صدری، سایر ائتلاف ها نیز در همراهی با آن استعفا خواهند کرد؛ اما مشاهده شد نه تنها سایر احزاب به سمت استعفا نرفتند، بلکه مجلس در مدت 24 ساعت نمایندگان جدید نیز انتخاب کرد. بعد از این واقعه، چارچوب هماهنگی به عنوان فراکسیون اکثریت، نخست وزیر را پیشنهاد کرد که چندان به مذاق صدر خوش نیامد، زیرا به منزله فراموشی جریان صدر و از دور خارج شدن این جریان بود. با مشاهده این وضعیت، صدر برای عرض اندام دوباره در عرصه سیاسی عراق اقدام به برگزاری نماز جمعه گسترده در بغداد و سپس ایجاد اغتشاش در مرکز عراق کرد.

2. تلاش برای زمینه چینی انتخابات زودهنگام: جریان صدر اعتقاد دارد با تحرکات اجتماعی و به نوعی قدرت اجتماعی در عرصه سیاسی عراق می تواند تأثیرگذار باشد. سناریویی که مطرح می شود این است احتمالاً صدر با به وجود آوردن وضعیت موجود و ایجاد اغتشاش مترصد ادامه فعالیت دولت فعلی و ایجاد زمینه برای انتخابات زودهنگام است. موضوعی که در روزنامه العربی جدید نیز مطرح شد. این روزنامه نوشت: به دنبال تشدید تنش‌ها در عراق پس از حملات آشوبگران حامی جریان صدر علیه گزینه نخست‌وزیر پیشنهادی چارچوب هماهنگی، برخی احزاب سیاسی و مدنی خواستار برگزاری مجدد انتخابات شدند.

3. مخالفت با گزینه چارچوب هماهنگی: بسیاری این حرکت جریان صدر را نشئت گرفته از مخالفت با گزینه چارچوب هماهنگی برای نخست وزیری یعنی محمد شیاع السودانی می دانند. البته باید به این نکته پرداخت که در صورت معرفی هر گزینه دیگر، این اقدامات از سوی جریان صدر اتفاق می افتاد. همانند آنچه در جلسه ابتدای مجلس و برای تعیین رئیس مجلس از سوی جریان صدر با حالت کفن پوش و تنش در صحن اتفاق افتاد.

حال با توجه به وضعیت به وجود آمده باید اجمالی به ذکر چند نکته پرداخت:

الف) این وضعیت در راستای سناریویی است که دشمنان عراق از ماه ها قبل به دنبال آن بودند؛ یعنی ایجاد نوعی جنگ شیعی- شیعی در این کشور. در حال حاضر بسیاری از رسانه های سعودی و اماراتی بعد از وقوع اعتراض ها و ورود برخی افراد به مجلس، برنامه های خود را متوقف کردند و به طور مستقیم به پوشش این اخبار پرداختند. این در حالی است که رسانه های مذکور در چند روز اخیر همواره بر دوگانگی صدر- مالکی تأکید کردند و به نوعی مترصد هستند وضعیت فعلی را به نزاع شیعی- شیعی تبدیل کنند.

ب) رخ دادن این وضعیت برای عراق بسیار نگران کننده خواهد بود. هرچند بسیاری معتقدند وضعیت فعلی ممکن است به سناریویی همچون سال 2019 تبدیل شود، اما باید گفت شرایط فعلی برای انجام اغتشاش های سال 2010 مهیا نیست. به عنوان نمونه جریان تشرینی که برخاسته از همان سال 2019 است، اعلام کرد به جمع معترضان صدری نخواهند پیوست.

اتفاقات کنونی در عراق که نشئت گرفته از اقدامات جریان صدر است، با هر دلیل و هدفی انجام شده، برای آینده سیاسی عراق نگران کننده است

با وجود این وضعیت و نکات گفته شده، می توان دو سناریو را برای آینده سیاسی عراق متصور شد:

• جریان صدر مانع از تشکیل دولت و جلسات مجلس شود و با ادامه وضعیت کنونی راه را برای ادامه فعالیت دولت الکاظمی فراهم و سپس به سمت انتخابات زودهنگام برود که این امر هزینه سیاسی زیادی برای عراق خواهد داشت.
• چارچوب هماهنگی با همکاری جریان های بزرگ اهل سنت و کردها، شرایط را برای برگزاری جلسات مجلس و انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر فراهم کند.

وضعیت دوم از هر نظر برای عراق مطلوب تر است و نباید این کشور به سمت فرسایشی شدن وضعیت سیاسی و درگیری های خودساخته برود.

ارزیابی نهایی

اتفاقات کنونی در عراق که نشئت گرفته از اقدامات جریان صدر است، با هر دلیل و هدفی انجام شده، برای آینده سیاسی عراق نگران کننده است؛ زیرا وجود اعتراض ها به دخالت بازیگران فرامنطقه ای در عرصه سیاسی عراق منجر خواهد شد، به گونه ای که بعد از اعتراض های جریان صدر و ورود طرفداران آن به مجلس عراق، سفیر انگلستان در مداخله ای آشکار آن را جزئی از دموکراسی دانست.

این قبیل اقدامات در کنار اقدامات رسانه ای برخی کشورهای منطقه ای برای تحریک افکار عمومی و رو در رو قرار دادن مردم در مقابل یکدیگر است؛ به گونه ای که میدل ایست نیوز اعلام کرد، رسانه های صدری تصاویر هوایی از منزل نوری المالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون در منطقه سبز منتشر کرده اند. این رسانه ها از طرفداران جریان صدر خواستند به سمت منزل نوری المالکی بروند.

این همان دوگانگی ایجادی و دینی است که دشمن از 10 ماه پیش به دنبال آن است، زیرا اکنون دستورکار رسانه ای این شبکه ها بر مبنای جنگ صدر- مالکی بنا شده است.