پرتاب ماهواره «خیام» چه نقشی در ارتقای جایگاه بین‌المللی ایران دارد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سه شنبه رأس ساعت 10:22 دقیقه ماهواره ایرانی 600 کیلوگرمی «خیام» با موشک روسی سایوز از ایستگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد و در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت. مأموریت اعلام شده ماهواره دریافت تصاویر دقیق از بخش‌های کشاورزی، پایش‌های زیست محیطی، اکتشافات معدنی، نظارت بر مرزهای کشور، پایش ارضی، نظامی-امنیتی و ... است. این ماهواره 10 برابر سنگین‌تر از ماهواره قبلی ایران به نام «نور» است.

به گفته علیرضا نعیمی مدیرکل بهره‌برداری و عملیات فضایی، نخستین سیگنال‌ها از ماهواره دریافت و این ماهواره به مرحله عملیاتی رسیده است. این ماهواره قرار است به مدت پنج سال داده‌ها و تصاویر دریافتی خود را برای ایران ارسال کند. این پرتاب مشترک نمادی از همکاری دوجانبه تهران-مسکو در زمینه بسیار حساس و راهبردی فضایی است.

با تغییر نظم جهانی از هژمونی مسلط تک قطبی به نظم چند قطبی سیال، کشورهای جهان سعی می‌کنند تا طبق منطق «نظم شبکه‌ای» علاوه بر رقابت با سایر کشورها برای بیشینه سازی منافع خود در نقاط مختلف جهان، به سمت همکاری‌های مشترک دوجانبه در زمینه‌های راهبردی به ویژه با قدرت‌های نوظهور و بزرگ حرکت کنند. حال تهران و مسکو به عنوان دو کشور بزرگ منطقه با عبور از تجربه‌های تاریخی پر فراز و نشیب میان خود به دنبال ایجاد بلوک امنیتی-نظامی هستند.
 

بی تردید همکاری فضایی با روسیه در افزایش قدرت ایران نقشی اساسی ایفا می کند و نشانه آگاهی مسئولان به واقعیت ها در عرصه بین الملل است

مهدی خانعلی زاده، تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت وگو با «راهبرد معاصر» درباره این اقدام راهبردی ایران گفت: همواره در دوران گذار نظام بین الملل تاریخ شاهد تقسیم قدرت واحدهای سیاسی بوده است؛ همان گونه که در پایان جنگ جهانی دوم در شهریور 1320 بعد از  اشغال ایران، قدرت‌های بزرگ آن زمان در نهایت تصمیم گرفتند ایران بخشی حاشیه ای در نظام بین الملل به شمار رود.

وی افزود: با وجود تلاش های جمهوری اسلامی ایران برای برون رفت از این وضعیت و توانایی ها و موقعیت راهبردی ایران در منطقه و حتی عرصه بین الملل، وضعیت همچنان تغییر چندان بزرگی نکرده است. اکنون در شرایط دوران گذار باید از موقعیت های مناسب برای تغییر وزنه خود در نظام بین الملل استفاده کرد، زیرا بازیگران مختلف و واحدهای سیاسی در چنین موقعیتی برای کسب قدرت بسیار تلاش می کنند؛ به طوری که برآورد می شود در پنج دهه آینده، زمانی که نظام بین الملل جدید حکمفرمایی کند، به کشورهایی که خارج از این محدوده قرار داشته و قدرت سیاسی قابل توجهی کسب نکرده باشند، آسیب های جدی وارد می شود.

این تحلیلگر مسائل بین الملل عنوان کرد: به نظر می آید مقام های جمهوری اسلامی به خوبی متوجه این موضوع مهم شده و به درستی آن را فهم کرده اند. فعالیت های جدیدی که در این راستا برای کسب سهم قدرت ایران در نظام جدید بین الملل طراحی می شود. بی تردید همکاری فضایی با روسیه در افزایش قدرت ایران نقشی اساسی ایفا می کند و نشانه آگاهی مسئولان به واقعیت ها در عرصه بین الملل است.

ایران بعد از این به عنوان یک قدرت فضایی در همکاری با روسیه و سایر قدرت های جهانی شناخته می شود

خانعلی زاده گفت: با وجود اینکه ایران دستاوردهای علمی به مراتب بزرگتری نسبت به ماهواره «خیام» داشته، موضوع حائز اهمیت که پرتاب ماهواره را متمایز و به موقعیتی راهبردی تبدیل می کند، شکل گیری هنجار قدرت درباره ایران و همکاری راهبردی ایران در نظام بین الملل است.

 
وی با بیان اینکه ایران بعد از این به عنوان یک قدرت فضایی در همکاری با روسیه و سایر قدرت های جهانی شناخته می شود، تصریح کرد: ارتقای جایگاه ایران در نظام بین الملل بر منافع ملی کشور به شدت تأثیر می گذارد. پل کندی در کتاب «ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ» معتقد است، موقعیت آمریکا باعث فروپاشی شوروی سابق شد و آمریکا را به عنوان تک هژمون در رأس قدرت بین الملل قرار داد.

خانعلی زاده گفت: در چنین شرایطی که ایران در موضوع پرتاب ماهواره با روسیه همکاری می کند، زمینه برای ارتقای جایگاه هویتی ایران فراهم شده است. خبرهای منتشر شده در رسانه‌های غربی حاکی از افزایش نگرانی راهبردی مقام های آمریکایی نسبت به همکاری فضایی ایران و روسیه است؛ موضوعی که بیانگر اهمیت این همکاری و نتیجه مثبت آن در آینده ای نه چندان دور است.