سال تحصیلی جدید و محقق نشدن وعده تغییر کتب درسی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ کم کم تابستان در سراشیبی اتمام قرار گرفته و بوی ماه مهر، مدرسه و آغاز سال تحصیلی۱۴۰۱-۱۴۰۲ به مشام می رسد. سالی که از همین حالا اعلام شده به طور حضوری خواهد بود و این یعنی سالی پر از جنبش و حضور رقم خواهد خورد. سالی که دغدغه های بسیاری در پیش دارد و مهم ترین آن محتوای آموزشی است که قرار بود متناسب با هویت دینی و ملی تغییر کند، اما آنچنان که از خبرها بر می آید، تغییرات به سال جاری نخواهد رسید.

دغدغه های رهبر انقلاب برای خوراک فکری دانش آموزان

سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱رو به اتمام بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی از معلمان بر حذف مطالب و دروس بی فایده از کتب درسی تأکید کردند و با بیان لزوم تفکیک علم نافع از علم غیر نافع در برنامه درسی دانش آموزان موضوعاتی همچون سبک زندگی اسلامی، همکاری اجتماعی، مطالعه و تحقیق، فعالیت های جهادی، مبارزه با آسیب های اجتماعی و نظم و قانون گرایی را از مهارت های لازمی عنوان کردند که باید در مدرسه آموزش داده و از کودکی و نوجوانی در افراد نهادینه شود.

حذف و تغییر کتب درسی به قدری حساس است که بدون کار کارشناسی دقیق، پیوسته و زمان بر نمی توان درباره آن اظهارنظر کرد

پرسش های بی پاسخ

موضوعی که «راهبرد معاصر» از همان ابتدا به دنبال آن بود، ارتباط با کارشناسان یا مسئولان ذی ربط در زمینه نحوه تغییر کتب و تهیه محتوای درسی و لزوم تغییرات و نحوه گنجاندن مفاهیم هویت دینی و ملی به جای مطالب غیر ضرور بود تا آن را بررسی کند، اما دریغ از کوچکترین ارتباط مؤثر در این زمینه، زیرا هر چند کتاب های درسی چاپ شده است و حذف مطالب غیر کاربردی به سال آینده موکول شد، ولی مسئولان هنوز نمی دانستند قرار است چطور و از کجا تغییرات را به سرانجام برسانند.

به گفته یک مقام مسئول، حذف و تغییر کتب درسی به قدری حساس است که بدون کار کارشناسی دقیق، پیوسته و زمان بر نمی توان درباره آن اظهارنظر کرد.

با وجود این، صادق ستاری فرد سخنگوی وزارت آموزش و پرورش گفت: بعضی مطالب در برنامه درسی کنونی صرفاً محفوظاتی هستند که بدون هیچ سودی برای حال یا آینده دانش‌آموزان به ذهن آن‌ها سرازیر می‌شوند که باید این موارد شناسایی و از آموزش‌ها حذف شوند.

آنچه مشخص است اینکه کتاب‌های درسی هر پنج سال باید بازنگری شوند و متناسب با نیاز‌های روز جامعه تغییر یابند؛ موضوعی که به نظر می‌آید پس از صحبت‌های رهبر انقلاب از طرف وزارت آموزش و پرورش توجه‌ ویژه‌ای به آن شده است. با توجه به سند تحول بنیادین و تأکید بر موضوع پرهیز از حافظه محوری و آموزش دروس کاربردی، وزارت آموزش و پرورش باید با نگاهی نو و دقیق به این موضوع بپردازد.

بررسی های میدانی

«راهبرد معاصر» در یک بررسی میدانی از معلمان در مقاطع تحصیلی مختلف به تأمل بیشتری نسبت به لزوم بازنگری در محتوای آموزشی و کتب درسی پرداخت. مختاری، مدیر یک دبستان پسرانه با تأکید بر ملموس نبودن محتوای کتب درسی برای دانش آموزان به «راهبرد معاصر» گفت: خیلی از محتوای کتب درسی برای دانش آموزان امروز ملموس نیست، مانند مفهوم ریال و تومان با سکه های دو و پنج ریالی.

وی افزود: یک سری مطالبی که در کتاب اجتماعی و هدیه وجود دارد، هیچ ربطی به جامعه کنونی و فرهنگ جاری در آن ندارد. بایستی محتوای درسی متناسب با هویت و نیاز روز تغییر کند و مفاهیم دینی قابل فهم برای دانش آموزان ازجمله حق الناس، رفتار صحیح اجتماعی، وجدان کاری، احترام به حقوق دیگران، آشنایی با حقوق شهروندی و مهارت های زندگی به دانش آموزان آموزش بدهیم تا انسان های واقعی تربیت شوند‌.

آنچه مشخص است اینکه کتاب‌های درسی هر پنج سال باید بازنگری شوند و متناسب با نیاز‌های روز جامعه تغییر یابند؛ موضوعی که به نظر می‌آید پس از صحبت‌های رهبر انقلاب از طرف وزارت آموزش و پرورش توجه‌ ویژه‌ای به آن شده است

صالحی، معلم دبستان مقاطع دوم و سوم نیز در گفت و گو با «راهبرد معاصر» گفت: سطح کتب درسی باید با نگرش و فهم بچه های امروزی تعیین شود. بچه ها و دانش آموزان امروز خیلی از مفاهیم قرانی و دینی دور شده اند و متأسفانه در مدارس قرآن به خوبی تمرین نمی شود و داستان های قرآنی و امامان در کتاب های درسی کمتر شده است.

وی افزود:  اگر این موضوعات با توجه به علاقه و اشتیاق بچه ها در کتب درسی افزوده شود، بچه ها بیشتر با دین و مذهب خود آشنا می شوند.

لبافیان، معلم پایه ششم نیز گفت: متأسفانه برخی محتواهای درسی در کتب به خوبی باز نشده و کاربرد آنها در دروس سال های بعدی مشخص نیست. همچنین برخی مباحث آنچنان پیچیده شده که دانش آموز به سختی آنها را فرا می گیرد. مباحث اضافی در کتب درسی فراوان و جای برخی مباحث خالی است که باید بازنگری کلی روی آن صورت بگیرد.

نظر چند معلم دیگر را هم جویا شدیم که همگی بر لزوم بازنگری محتوای کتب درسی و تغییر برخی سرفصل های آموزشی تأکید کردند. حال باید دید چه زمانی و چگونه قرار است کتب درسی تغییر کند که قطعاً به سال تحصیلی پیش رو نخواهد رسید.

کتاب ها بدون تغییر در حال چاپ است

رضا حاجی پور، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در این زمینه در گفت و گو با «راهبرد معاصر» گفت: برای تغییر کتب درسی و تهیه محتوایی متناسب با بیانات رهبر انقلاب رایزنی هایی شده است، ولی اقدامات عملیاتی و مواردی که بایستی اتفاق بیفتد، رخ نداده و همین بحث را اکنون در کمیسیون داریم.

وی تأکید کرد: کتاب ها در حال چاپ است آن هم بدون تغییراتی که مد نظر می باشد و محتوایی که باید تنظیم می شد، زیرا فرصتی برای تغییر وجود ندارد؛ کاغذ کتاب ها هم برای چاپ تحویل شده و نخستین باری است که با کاغذ گیاهی در کشور کتاب درسی چاپ می شود.

حاجی پور عنوان کرد: در این زمینه اتفاق جدی رخ نداده و کتاب های درسی تغییری نداشته است، ولی بحث هایی برای آینده وجود دارد و شاید این اتفاق برای  سال ۱۴۰۲ در کتب درسی مطابق با بیانات رهبر انقلاب اتفاق بیفتد، ولی همین هم به صراحت مشخص نیست.

حال باید دید با توجه به ضرورتی که در زمینه تغییرات کتب درسی وجود دارد، مسئولان و دست اندرکاران چه زمانی و چگونه اقدامات لازم را انجام خواهند داد.