۴ ثمره اتخاذ راهبرد «مقاومت دیپلماتیک»/ چرا ایران نباید در قبال آمریکا و اروپا عقب نشینی کند؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ امروز نشست کمیسیون ویژه برجام با حضور ایران و ۱+۴ در وین برگزار شد و با توجه به توئیت نماینده روسیه در این نشست به نظر پیشرفتی در این مذاکرات حاصل نشده و عملا بار دیگر وعدهای اروپا در حد حرف باقی می ماند.

با توجه ناتوانی اروپا در اجرایی کردن تعهدات خود در توافق هسته ای، جمهوری اسلامی ایران از دو ماه پیش روند کاهش تعهدات خود در برجام را آغاز و قرار است بخش دوم کاهش تعهدات را در صورتی که اقدام عملی از سوی طرف های مقابل انجام نشود، از ۱۶ تیرماه کلید بزند. البته براساس زمانبندی اعلامی از سوی سازمان انرژی اتمی قرار بود از سقف ۳۰۰ کیلویی گاز هگزارفلوراید کم غنی شده در نطنز از ۶ تیرماه عبور کند ولی ظاهراً با گذشت یک روز هنوز این اتفاق نیفتاده است. در همین راستا، رویترز با اشاره به گفت و گوی تلفنی مکرون و روحانی نوشته است «ایران پذیرفته به درخواست رئیس جمهور فرانسه، سرعت کاهش تعهدات برجامی را پایین آورد».

روز گذشته(۶ تیر) فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی اعلام کرده بود ساز و کار مالی اروپا موسوم به اینستکس آماده اجرایی شدن است. موضوعی که وال استریت ژورنال هم در گزارشی آن را تأیید و اعلام کرده بود امروز ( ۷ تیر ۹۸) اتحادیه اروپا اجرایی شدن آن را اعلام خواهد کرد. البته این ادعاها چند ماهی است - به ویژه از بهمن ماه سال ۹۷- همواره مطرح می شود ولی تا کنون عملیاتی نشده است و البته بعید است با تجربه های تاریخی موجود، اروپا اراده لازم برای اجرایی کردن اینستکس را داشته باشد.

آنچه در روند این اتفاقات اهمیت دارد و شاید کمتر بدان توجه شده است آغاز روند اتخاذ «راهبرد مقاومت» از سوی جمهوری اسلامی ایران است که علاوه بر حوزه دفاعی، با اعلام تصمیم کاهش برخی تعهدات برجام در ۱۸ اردیبهشت ۹۸ در عرصه دیپلماتیک کلید خورده است. ثمرات این اتخاذ « راهبرد مقاومت دیپلماتیک» نتایج مهمی برای ایران در دو ماه گذشته به همراه داشته است که لزوم تداوم آن را نشان می دهد:

۱- شاهد تغییر معادلات و ابتکار عمل ایران در قبال کشورهای اروپایی هستیم. سفر وزیر خارجه آلمان، معاون وزیر خارجه انگلیس، معاون هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران و گفت و گوی تلفنی رئیس جمهور فرانسه در کنار انتشار بیانیه های کشورهای اروپایی درباره اراده این کشورها برای حفظ برجام نکاتی است که اگرچه صرفا یک موضع سیاسی است ولی پیش تر این حجم از تحرکات دیپلماتیک سابقه نداشته است.

۲- آمریکا اگرچه از برجام خارج شده است ولی به دلیل آگاهی از فواید برجام برای کشورهای غربی، این روزها با اعلام سیاست ایران در قبال توافق هسته ای به طرق مختلف تلاش می کند ایران را از اتخاذ تصمیماتی برای کاهش تعهدات برجامی برحذر دارد. اگرچه این کشور راهبرد «فشار حداکثری» علیه ایران را ادامه می دهد ولی از تشدید تنش و هرگونه اقدامی که به عصبانیت مقامات ایرانی منجر شود، خودداری می کند به گونه ای که شاهد تغییر تاکتیک از سوی آمریکا هستیم. مقامات واشنگتن اگر در سال های گذشته بر تهدید مستقیم و تعیبن پیش شرط هایی برای گفتگو با ایران می پرداختند امروز از مذاکرات بدون پیش شرط، ارسال میانجی های مختلف از عمان تا ژاپن و مواردی که پیش تر در سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران سابقه نداشته است، سخن می گویند. اگرچه همه این موارد تاکتیک هایی در راستای یک راهبرد مشخص و واحد است ولی تغییر موضع مقامات واشنگتن حاکی از تحدید ابزارهای آنان در قبال جمهوری اسلامی ایران است.

۳- چین و روسیه اگرچه دو طرف حاضر در توافق هسته ای هستند و علاقه ای به فروپاشی این توافق ندارند ولی به دلیل مشروع بودن اقدام ایران در چارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از موضع جمهوری اسلامی ایران دفاع می کنند.

۴- ظهور ایران در قامت بازیگر مقتدر در عرصه دیپلماتیک در کنار پشتوانه نظامی - دفاعی ایران، باعث شکست تلاش های آمریکا در اجماع سازی علیه ایران به بهانه های مختلف ( مانند اتهام زنی به ایران در حادثه الفجیره، انفجار نفتکش ها در دریای عمان، سرنگون شدن پهپاد گلوبال هاوک و ...) شده است.

به نظر می رسد اتخاذ «راهبرد مقاومت دیپلماتیک» در قبال انفعال کشورهای اروپایی همزمان با اتخاذ «راهبرد مقاومت دفاعی و امنیتی» در قبال سیاست های خرابکارانه، جاسوسی و برهم زننده امنیت از سوی آمریکا توانسته تصویری به مراتب مقتدرتر و پیامی روشن و صریح از سوی تهران به بازیگران نظام بین‌الملل ارسال نماید. البته لازمه به ثمر نشستن این راهبرد، تداوم آن از سوی تصمیم گیران عرصه سیاست خارجی کشور است. این روزها عملیاتی کردن «زمانبندی اعلام شده درباره کاهش تعهدات پذیرفته شده در توافق هسته ای» بدون عقب نشینی یا کاهش سرعت اجرای آن، مسئله ای است که می تواند جدیت ایران در قبال بدعهدی های طرف های غربی در برجام را نشان دهد.