به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالی دیروز ( ۷ تیرماه ۱۳۹۸) پس از پایان نشست کمیسیون ویژه برجام در وین، نمایندگان حاضر از هلگا اشمید تا عباس عراقچی در خبری غیرمنتظره اعلام کردند «اینستکس اجرایی شده هست» که شاید براساس اخبار منتشر شده قبلی و رفت و آمدهای بی نتیجه نمایندگان کشورهای اروپایی به ایران کمتر کسی پیش بینی می کرد از درون نشست وین این نتیجه - که چند ماه حاصل نشده بود - اعلام شود.
اما چرا پس از حدود یکسال کش و قوس به یکباره اجرایی شدن اینستکس آنهم در آستانه آغاز گام دوم ایران برای کاهش تعهدات برجامی اعلام می شود؟ پاسخ به این پرسش که شاید ابهامی بزرگ در اذهان عمومی است در متن پایانی بیانیه نشست وین گنجانده شده است.
در بند پنج بیانیه منتشر شده توسط اعضای حاضر در نشست بر توافق اعضا بر «پروژه مدرن سازی اراک» براساس برجام تاکید شده است این مسئله شاید در ظاهر امر چندان عجیب نباشد ولی اگر این نکته را مورد نظر قرار دهیم که یکی از اقدامات ایران در گام دوم کاهش تعهدات برجامی که از ۱۶ تیر قرار است، کلید زده شود «توقف بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک» است می توانیم نکات ذیل را به عنوان هدف گذاری اروپا در کنار اعلام اجرایی شدن اینستکس بیان کنیم:
نخست: هدف اصلی اروپا از اعلام خبر اجرایی شدن اینستکس، تلاش برای متوقف کردن اقدامات ایران در کاهش تعهدات برجام است. گنجاندن موضوع اراک در واقع در راستای خنثی کردن سیاست ایران برای اجرایی کردن گام دوم انجام شده است.
دوم: اروپا تلاش می کند با ارائه تصویری مثبت از نقش خود برای حفظ برجام، در صورت شکست کامل این توافق، مسئولیت آن را متوجه ایران بکند. پذیرفتن اقدامات نمادین مانند همین اعلام اجرایی شدن اینستکس از سوی ایران، تحقق این هدف را برای اروپا میسور می کند.
سوم: اعلام اجرایی شدن اینستکس علاوه بر تامین خواسته های اروپا، فضا را برای اظهارنظر و حمایت مجدد از خط مذاکره توسط حامیان برجام - بخوانید غرب گراها- فراهم می کند. ذوق زدگی این جریان پس از اعلام خبر اجرایی شدن ساز و کار مالی اروپا بدون ارائه جزئیاتی از آن، با طرح مجدد دوگانه «جنگ یا مذاکره» البته با خلق واژگان جدبد، «گشودن کانال ها» به جای «بسته تنگه ها» موید این مسئله است.
در واقع می توان گفت اروپا در صحنه عینی و آمریکا در پشت پرده تلاش می کند ایران را از آغاز گام دوم کاهش برخی تعهدات برجام منصرف و با طرح وعده های تکراری و ناکارآمد بار دیگر بازی بی حاصل برجام را برای تحمیل هزینه های بیشتر به جمهوری اسلامی ایران به گونه ای متفاوت ادامه دهند.