خسارت ۳۰ میلیارد دلاری آلودگی هوا در سال ۱۴۰۰
به گفته سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم بر اساس آمار آلودگی هوا در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۰ میلیارد دلار خسارت را به کشور تحمیل کرده است.
به گزارش رراهبرد معاصر پیش از ظهر امروز نشست معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد. داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: در حوزه هوا و تغییر اقلیم قانون هوای پاک را داریم که در این قانون 176 تکلیف دستگاه تعریف شده است و بر اساس ماده 2 این قانون سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان ناظر بر اجرای این تکالیف انتخاب شده است. ما در سال گذشته سامانه جامع قانون هوای پاک را توسعه دادیم، سامانه را استانی کرده و تکالیف هر دستگاه را در خصوص این قانون نمایش دادیم.
وی ادامه داد: اخیراً نیز دکتر سلاجقه با رئیس قوه قضائیه جلسه‌ای داشتند که در نتیجه این جلسه سازمان محیط زیست مکلف شد تا گزارشات عملکرد هر دستگاه در خصوص عمل به تکالیف خود در خصوص قانون هوای پاک را به سازمان بازرسی کل کشور ارائه کند. سازمان بازرسی با جدید به اجرایی شدن قانون هوا پاک ورود کرده و با همه دستگاه‌ها در خصوص وظایف شان جلسه داشته است.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بر اساس نظرسنجی که با مشورت نخبگان و صاحب نظران حوزه آلودگی هوا در خصوص اثربخشی موارد مختلف در افزایش کیفیت هوا انجام شده است، اسقاط وسایل نقلیه 10.9، استانداردسازی سوخت وسایل نقلیه 10.8، بهینه سازی مصرف سوخت خانگی و صنایع 10.5، توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی 9.2 ، تأمین بودجه و ارزیابی و عملکرد مبتنی بر بودجه 8.2، تجهیز نیروگاه‌ها به سیستم‌های کنترلی7.2 ، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر 6.1 و استانداردسازی سوخت مورد نیاز صنایع و نیروگا‌ها 5.9 تأثیر دارند.
گل‌علیزاده افزود: وزارت کشور در بحث توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی عملکرد خوبی نداشته اما برنامه‌ای که جدیداً ارائه کرده، برنامه خوبی است. ما تأکید داریم که در بحث توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در کلان‌شهرهایی که بیشتر با آلودگی هوا مواجه هستند، بیشتر از خودروهای الکتریکی استفاده شود.
وی ادامه داد: ما 16 نیروگاه بخاری در کشور داریم که این نیروگاه‌ها هم قابلیت مصرف گاز و هم گاز مایع را دارند که این سوخت مایع شامل گازوئیل و مازوت است. 25 درصد برق کشور از نیروگاه‌های بخاری تأمین می‌شود که یکی از دغدغه‌های ما مصرف مازوت در این نیروگاه‌ها بود. در این خصوص ما تلاش کردیم تا در کلان شهرها مازوت مصرف نشود به عنوان مثال از سال 1391 به هیچ وجه اجازه سوزاندن مازوت در نیروگاه بعثت تهران را ندادیم.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص علل آلودگی هوا امسال گفت: در سال 1401 پدیده گرد و غبار علت اصلی آلودگی هوا در شهرهای ما بود. در بازه زمانی مشابه، یعنی تا انتهای مرداد ماه در سال 99 تعداد روزهای هوای ناسالم تهران 40 روز، در سال 1400، 30 روز و در سال 1401، 85 روز نامطلوب بوده است. در سایر کلانشهرها نیز تعداد روزهای آلوده در 5 ماه اول سال روزهای ناسالم هوا افزایش پیدا کرده است.
گل‌علیزاده با بیان اینکه 4 میلیون لیتر از نیاز 90 میلیون لیتری کشور ما که توسط بنزین تأمین می‌شود، سوخت یورو 4 و یورو 5 است، گفت : وزارت نفت از اجرای تکالیف خود در خصوص قانون هوای پاک عقب است. بر اساس تعهدات سال 98 این وزارتخانه باید 55 میلیون لیتر نفت و گاز یورو 4 و 70 میلیون لیتر بنزین یورو 4 تولید می‌کرد. بخشی از آلودگی هوای تهران به این دلیل بود که خودروهای دیزلی که از سایر شهرها به تهران می‌آمدند، سوختشان را از سایر شهرها می‌گرفتند و این سوخت که عمدتاً از گازوئیل نامرغوب بود، باعث آلودگی تهران می‌شد.
وی در رابطه با آلودگی اوزن در تهران توضیح داد: در تابستان امسال، گرد و غبار جلوی تابش شدید خورشید را گرفت و آلایندگی اوزن کم شد. نباید فراموش کنیم که اوزن آلاینده‌ای بسیار خطرناک است که منشأ آن nox است که در حرارت شدید به اوزن تبدیل می‌شود. دومین عنصر آلاینده ما در تهران اکسیدهای نیتروژن هستند که بخشی از آن از سوخت منزل و بخشی از سوخت خودرو به وجود می‌آید.
سرپرست مرکزملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: میزان مصرف گاز در بخش خانگی در فصل زمستان از 550 میلیون متر مکعب به 650 میلیون متر مکعب می‌رسد که اگر تنها یک درجه کاهش دما در منازل داشته باشیم حدوداً 25 میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌شود و می‌توان به راحتی بخشی از نیاز نیروگاه‌ها را تأمین کرد.
گل‌علیزاده بیان کرد: در مواردی که برخی از نیروگاه‌ها مجبور به استفاده از سوخت مازوت می‌شوند، حتماً باید آن‌ها را ملزوم به استفاده از تجهیزات کنترلی کنیم. نیروگاه‌های بخاری ما هیچ گونه تجهیزات کنترلی ندارند که نصب این تجهیزات یکی از وظایف وزارت نیرو است. همچنین توسعه گازسوز کردن خودروها نیز باید حمایت شود.
وی تأکید کرد: در شهر تهران اگر سوخت استاندارد و خودرو نیز استاندارد شود باز هم آلودگی هوا را داریم چرا که 94 درصد پایه تولید انرژی کشور سوخت فسیلی است. این سوخت فسیلی در هرجا که مصرف شود آلاینده هواست و به همین دلیل باید به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برویم. وزارت نیرو برنامه دارد تا پایان دولت به مقدار 10 هزار مگاوات ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش دهد که امیدواریم حداقل 50 درصد این عدد محقق شود.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بر اساس آمار وزارت بهداشت در سال 1400 حدود 21 هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را در کشور داشته‌ایم که خسارتی حدود 11 میلیارد دلار را به کشور وارد کرده است. اگر بخشی از این مبلغ را برای کاهش آلودگی هوا هزینه کنیم هم خسارات و هم مرگ و میرها کاهش خواهد داشت. تنها در تهران حدود 6 هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا را داشته‌ایم که بسیار نگران‌کننده است.
گل‌علیزاده در خصوص اعتبارات مقابله با آلودگی هوا اظهار کرد: ما برای نخستین بار ردپای آلودگی هوا را در قانون بودجه سال 1401 گذاشتیم و قرار است این کار را در برنامه هفتم توسعه نیز انجام دهیم. مبلغ 320 میلیارد تومان برای کاهش آلودگی هوا اختصاص یافته که ناشی از جرایم خودروهای فاقد معاینه فنی و آلاینده است و 20 میلیارد را نیز باید سازمان محیط زیست احصا کند. بحث جرایم محیط زیستی و درآمد حاصل از فروش برگه‌های ترافیکی نیز در این بودجه دیده شده است. بر اساس ماده 33 قانون هوای پاک باید این درآمدها در خزانه تجمیع شود و برای اجرایی شدن قانون هوای پاک اختصاص یابد.
وی ادامه داد: در ابتدای دولت سیزدهم معاون رئیس جمهور به اجرایی شدن قانون هوای پاک ورود پیدا کرد و این موضوع به عنوان یکی از اولویت‌های دولت شناخته شد. ما 62 حکم را برای دستگاه‌های مختلف طی 4 سال برای اجرایی شدن قانون هوای پاک احصا کردیم که اجرا آن‌ها به حدود 50 هزار میلیارد تومان نیاز دارد. این اعتبارات باید تأمین شود تا بتوان به تکالیف عمل کرد و بودن بودجه عملاً اجرایی شدن قانون هوای پاک ممکن نیست.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با پیگیری‌های این سازمان برای لغو مصوبه هیئت وزیران مبنی بر تعویق استاندارد آلایندگی خودروها گفت: تعویق استاندارد آلایندگی خودرو در 18 اسفندماه سال 1400 بر اساس پیشنهاد وزارت صمت به دلیل مشکلاتی که در تأمین سوخت مورد نیاز بود، لغو شد. سازمان حفاظت محیط زیست به این مصوبه اعتراض کرد و درخواست لغو این مصوبه را داشتیم.
وی افزود: به دستور معاون اول قوه قضاییه این موضوع به کمیسیون برگشت و سازمان محیط زیست پیشنهاد خود را ارائه داد. سازمان حفاظت محیط زیست برای خودروهای سواری، دیزلی و موتورسیکلت‌ها پیشنهادات خود را در کمیسیون مطرح کرده است و مصوبه بر اساس خواسته محیط زیست و شرایط کشور نهایی می‌شود.
گل‌علیزاده در رابطه با لایحه اخیر دولت درخصوص اسقاط خودرو و قانون ساماندهی صنعت خودرو بیان کرد: بر اساس ماده 10 قانون هوای پاک، تردد و حمل بار و مسافر توسط خودروهای فرسوده در کلانشهرها ممنوع است. در تبصره دو این قانون نیز بحث اسقاط مطرح شده و تأکید شده است که 25 درصد از تیراژ تولید خودرو و موتورسیکلت باید صرف اسقاط شود.
وی با بیان اینکه اسقاط خودرو حذف نشده است، گفت: در کشور حدود یک میلیون و 200 هزار تولید خودرو پیش‌بینی شده است که اگر 25 درصد از تیراژ آن را در نظر بگیریم، 400 هزار برگه اسقاط نیاز است و حداکثر گواهی اسقاطی که ارائه شده با انباشتی که وجود داشته، 15 هزار گواهی بوده است. اگر گواهی اسقاط به اندازه کافی وجود نداشته باشد خودروسازان باید معادل ریالی آن را در صندوق ملی محیط زیست وارد کنند و سپس شماره‌گذاری انجام شود و صندوق ملی محیط زیست در قالب اعطای وام بلاعوض یا تسهیلات نوسازی، به مالکان خودروهای فرسوده وام دهد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در حال حاضر اختلاف قیمت زیادی بین خودروی فرسوده و خودروی نو وجود دارد؛ به عنوان مثال قیمت پراید فرسوده 60 تا 70 میلیون تومان است و پراید نو 200 میلیون قیمت دارد و این در حالی است که مراکز اسقاط 20 میلیون تومان به مالک خودرو می‌دهند. عموماً کسانی که مالک خودروی فرسوده هستند، قشر ضعیف جامعه محسوب می‌شوند و به همین دلیل تا دولت ورود نکند، تسهیلات ندهد و خودروسازان کمک نکنند، حلقه اسقاط خودرو اتفاق نمی‌افتد. دولت با لایحه مذکور آمده تا به بهبود فرایند اسقاط کمک کند که دو فوریت آن تهیه شده و باید به مجلس برود تا اصلاح و عملیاتی شود.
گل‌علیزاده در خصوص اجرایی نشدن ممنوعیت تردد تاکسی‌ها و موتورسیکلت‌ها در کلانشهرها از ابتدای سال 1401 توضیح داد: در این خصوص پلیس اعلام کرد که ما نمی‌توانیم این مورد را اجرا کنیم چرا که تبعات اجتماعی دارد و هنوز دولت وظایف خود را در این خصوص انجام نداده است. لذا این مصوبه به تعویق افتاده است.
وی در خصوص آلایندگی تولیدی توسط وسایل نقلیه اظهار کرد: خودروها هم در گازهای آلوده و هم در ذرات معلق نقش دارند. در شهر تهران 61 درصد آلودگی ذرات معلق توسط خودروها تولید می‌شود که از این مقدار 32 درصد سهم خودورهای دیزلی است. خودرویی که در ترافیک مانده آلاینده آن 5 برابر افزایش پیدا می‌کند در نتیجه باید حمل و نقل عموم را به شکلی گسترش دهیم که یک شهروند در فاصله 500 متری از محل کار یا سکونت خود به وسایل حمل و نقل عمومی دسترسی پیدا کند. باید استفاده از وسایل نقلیه ای که با سوخت‌های پاک کار می‌کنند نیز در دستور کار قرار بگیرد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: تمام بارگذاری‌هایی که در کلانشهرها می‌شود باید بر اساس تعبیه هوا باشد و اگر این مورد رعایت نشود، حتماً آلودگی هوا را خواهیم داشت. متأسفانه ما در هیچ یک از برنامه‌های خود مصوبات کاهش آلودگی هوا را رعایت نمی‌کنیم.
وی در رابطه با پرداخت عوارض آلودگی هوا توسط صنایع آلاینده بیان کرد: ما با شکل فعلی مالیات سبز مخالفیم چرا که در این شکل عوارض آلودگی و جریمه‌ها در یک قالب دیده شده است در صورتی که هر صنعتی به خودی خود عارضه ایجاد می‌کند و پرداخت این عوارض جدای از بحث جریمه است ما اصلاح این مورد را از مجلس شورای اسلامی خواستار شده‌ایم و امیدوار هستیم که این مورد اصلاح شود.
گل‌علیزاده با بیان اینکه اگر این اتفاق بیفتد تعارض منافع از بین می‌رود، گفت: در برخی استان‌ها ما به دنبال این هستیم که آلودگی هوا توسط واحدهای صنعتی را کاهش دهیم اما نمایندگان مجلس برخی از استان‌ها و دیگر افراد ذی‌نفع به دنبال این هستند که صنعت همچنان آلوده باشد تا از آن عوارض بگیرند. اگر قانون مالیلات سبز اصلاح شود این خلا قانونی نیز برطرف خواهد شد.
وی در رابطه با سیاهه انتشار توضیح داد: با وجود اینکه سیاهه انتشار توسط نخبگان و دانشگاه‌های برتر کشور انجام شده اما ممکن است که ایراداتی داشته باشد اما این ایرادات نیز در بازنگری برطرف خواهد شد. شاید بتوان با کاهش 20 درصدی انتشار آلاینده توسط یکی از مواردی که در این سیاهه آمده به حد مطلوب هوا رسید و حتماً لازم نیست که همه منابع آلودگی را حذف کنیم.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص عدم اجرایی شدن 62 تکلیف احصا شده، بیان کرد: تکالیف قانون هوای پاک از جنس هزینه‌های است و تا زمانی که تأمین اعتبار نشود، نمی‌توان به تکالیف عمل کرد. باید زیرساخت‌ها فراهم شود و اگر این اتفاق بیفتد می‌توان بودجه لازم را تأمین کرد.
گل‌علیزاده خاطرنشان کرد: مصرف انرژی در کشور ما 3 برابر میانگین جهانی است که باید مدیریت و اصلاح شود. باید به سمت استفاده از انرژی‌های پاک برویم؛ در حالی که رتبه یک را از نظر امکان استفاده از انرژی‌های پاک داریم کمترین استفاده را از این نوع انرژی می‌کنیم که دلیل ان هم ارزان بودن سوخت فسیلی است./تسنیم