ماجرای مقاله‌سازهای زیرزمینی در رتبه‌بندی معلمان چیست؟-راهبرد معاصر
وضعیت ترافیکی این دو محور مهم شمالی ورود ۷۰ هزار معلم جدید به آموزش و پرورش در سال ۱۴۰۲ کرملین: اظهارات ماکرون درباره اعزام نیرو به اوکراین خطرناک است تشریح چگونگی انتخابات الکترونیکی/ چه کسانی واجد شرایط رای دادن هستند؟ ورود سامانه بارشی جدید به کشور/ تداوم بارش‌ها در این استان‌ها روزنامه آمریکایی: سنوار توافق آتش‌بس بدون ضمانت لازم را نمی‌پذیرد بوداپست: آمریکا جنگ اوکراین را طولانی می‌کند قالیباف: ایجاد تحول در آموزش و پرورش، موجب تحول در کشور است ملک مصرفی افراد مشمول مالیات بر عائدی سرمایه نمی‌شود ابوترابی‌فرد: عملیات وعده صادق نشان‌دهنده قدرت فرماندهی ایران بود لاغر شدن افراد مبتلا به دیابت با این رژیم ذایی حسینی: اعلام پذیرش دانشجویان و اساتید اخراجی آمریکا هوشمندانه و انقلابی بود فهرست کاندیداهای شورای وحدت اصولگرایان برای دور دوم انتخابات مجلس گروه حنظله دو مرکز در رژیم‌ صهیونیستی را هک کرد آمریکا جنگنده‌های خود را به قطر منتقل می‌کند تسهیلات تکلیفی ۲۰۰ همتی بانکها در ۱۴۰۳ ثابت ماند منابع آگاه: دولت بایدن و عربستان درحال انجام بررسی‌های نهایی درباره یک توافق هستند حماس: تصمیم ترکیه برای توقف تعاملات تجاری با اسرائیل شجاعانه بود صحرایی: اجرای نقشه تحول بنیادین آموزش و پروش یک تکلیف ملی است مهم‌ترین علت چاقی در ایران جاماندگان سهام عدالت بخوانند/روش اعتراض چگونه است؟ در طول روز چرت بزنیم یا نه؟ حمله حزب‌الله لبنان به پایگاه‌های صهیونیستی حملات جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به شهر رفح وعده صبحانه را با این مواد غذایی شروع کنید عدم الزام فعالان حوزه طلا به ثبت همزمان صورتحساب الکترونیکی مذاکرات طالبان برای صادرات نفت روسیه ۵ خوراکی مضر برای سلامت مغز حجازی سرپرست استقلال شد هفت روز تا پایان اجرای طرح فجرانه کالابرگ؛ برنامه دولت درخصوص کالابرگ چیست؟ قیمت جهانی نفت امروز 14 اردیبهشت 1403 طرح ترافیک تهران امسال تغییری نخواهد داشت بیش از 40 درصد رای‌دهندگان آمریکایی جنگ داخلی را محتمل می‌دانند قیمت جهانی طلا امروز14 اردیبهشت 1402 هشدار هواشناسی/ بارش‌ سیل‌آسا باران در ۱۶ استان وحیدی: آماده برگزاری انتخابات تمام الکترونیکی هستیم بررسی راه های افزایش صادرات ایران به چین لیدر سابق پرسپولیس موثرترین بازیکن این فصل استقلال! قیمت خودرو‌های ایران خودرو و سایپا امروز ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳+ جدول جنایتی که تصاویر پهپاد اسرائیلی فاش کرد تنفس هوای قابل قبول در پایتخت مقاومت اسلامی عراق برای اولین بار تل آویو را هدف قرار داد قیمت دلار و یورو و نرخ ارز امروز ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳+ جدول قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳+ جدول هواداران استقلال تشویق کردند اما به ورزشگاه نرفتند! پرسپولیس و مسیری که به قهرمانی استقلال ختم می‌شود وضعیت افشین قطبی در تیم ملی گواهی اسقاط هایما به این مبلغ افزایش یافت/ایران‌خودرو: قیمت هایما تغییری نکرد تمجید ویژه از طارمی؛ حضور او برای اینتر یک گام به جلو است مهلت تبلیغات کاندیداهای مجلس اعلام شد نکونام فصل بعد هم سرمربی استقلال خواهد بود؟ امیر نصیرزاده: «وعده صادق» معادلات بین المللی را تغییر داد دیدار تیم والیبال دانش‌آموزی با رهبر انقلاب توضیحات وزیر کار درباره بیمه کارگری تاکید رئیس جمهور بر حضورگسترده‌تر مردم در دور دوم انتخابات مجلس سردار سلامی: «وعده صادق» استثنایی‌ترین تصمیم نظام بود وضعیت بورس در ساعات پایانی معاملات امروز ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ آخرین قیمت طلا، سکه، دلار و ارز امروز 12 اردیبهشت 1403 وزیر کشور: «طرح نور» بر اساس تکالیف قانونی است سخنان سخنگوی دولت درباره تصویب افزایش حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی+جزئیات زاکانی: در رابطه با قراردادهای شهرداری افرادی نمی‌خواهند مردم سود کنند اینفوگرافیک| سلاح های ممنوعه رژیم صهیونیستی در بمباران غزه آمریکا یک میلیارد دلار دیگر تسلیحات به اسرائیل می‌دهد امیرعبداللهیان: سلاح‌های مورد استفاده در اصفهان، بیشتر شبیه اسباب‌بازی بچه‌ها بود آغاز سال تحصیلی از "مهر" به "شهریور" تغییر می‌کند؟! رئیس قوه قضاییه:مسئولان قضایی در جهت تحکیم آرامش و امنیت مردم تدابیر مقتضی را اتخاذ کنند مجازات سنگین در انتظار مجرمان آزمون سراسری کیفیت هوای تهران چطور است؟ جزئیات تعرفه‌های پزشکی اعلام شد رای پرونده کثیرالشاکی "کینگ‌مانی" صادر شد توافق ایران و پاکستان برای آزادی زندانیان ۲ کشور زمان برگزاری مراسم یاد بود و تشییع رضا داودنژاد برائت از جنایات رژیم غاصب صهیونیستی وظیفه و تکلیف شرعی است نرخ ویزیت پزشکان عمومی در سال ۱۴۰۳ واکنش حسین پاکدل به ادعای امین حیایی+ عکس اینفوگرافیک/ اعمال مشترک شب‌های قدر گاندو و پایتخت جدید در ۱۴۰۳ ساخته می‌شوند شب‌های قدر هیئت کجا برویم؟ + آدرس و جزئیات دستگیری عاملان جنایت هولناک در بوستان نهج البلاغه توضیحات سختگوی وزارت بهداشت درباره علت مرگ دکتر بخشی توضیحات سخنگوی شهرداری تهران درباره ساخت مسجد قیطریه آیا حمام کردن و یا شنا در استخر، روزه را باطل می‌کند؟ آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است

ماجرای مقاله‌سازهای زیرزمینی در رتبه‌بندی معلمان چیست؟

طرح رتبه‌بندی می‌تواند هم برای ارتقای نظام آموزشی موثر باشد و هم بحث افزایش حقوق را چاره کند اما فکر می‌کنم که در اجرا معکوس عمل می‌کند چون معلمان درگیر رتبه آوردن برای امتیاز پژوهشی می‌شوند و از هدف و رسالت اصلی خود باز می‌مانند.
تاریخ انتشار: ۱۷:۱۱ - ۲۱ مهر ۱۴۰۱ - 2022 October 13
کد خبر: ۱۵۴۳۸۸

به گزارش راهبرد معاصر؛ «طرح رتبه‌بندی، طرحی که که قرار بود با رتبه‌بندی معلمان آنها را به ترتیب حائز درجات پنج‌گانه آموزشیارمعلم، مربی‌معلم، استادیارمعلم، دانشیارمعلم و استادمعلم تعیین کرده و تحولی اساسی در زندگی حرفه‌ای معلمان ایجاد کند، نهایتا با افزایش ۲۰۰ هزار تا یک میلیون تومانی برخی معلمان، به طرحی شکست‌خورده تبدیل شد. عده‌ای این شکست را نحوه اجرای طرح می‌دانند اما در پاسخ به این عده باید گفت متن این طرح هنوز حائز ایراداتی اساسی است و یکی از مهم‌ترین این ایرادات تعیین معیارها و ملاک‌های اشتباه جهت سنجش شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، تجربیات معلمان است.

 

به این قسمت از طرح توجه کنید: «برای رتبه استادیارمعلم ارائه حداقل دو مقاله علمی که هیات‌های مربوط ارزشیابی کرده باشند، مشروط است، برای رتبه دانشیارمعلم، ارائه حداقل دو مقاله علمی ارزشیابی‌شده در زمینه دروس مورد تدریس، ارائه حداقل یک پژوهش علمی در زمینه تخصصی یا مسائل آموزش‌وپرورش و همچنین تالیف و ترجمه حداقل دو کتاب، در زمینه دروس مورد تدریس که گروه تخصصی آن را پذیرفته باشد، مشروط است. برای رتبه استادمعلم نیز دارا بودن حداقل سه مقاله علمی ارزشیابی‌شده پس از کسب رتبه دانشیارمعلم در زمینه مربوط، دارا بودن حداقل دو پژوهش علمی ـ تربیتی در زمینه تخصصی یا مسائل آموزش‌وپرورش و همچنین تالیف و ترجمه حداقل چهار جلد کتاب علمی در زمینه مربوط که گروه تخصصی آن را پذیرفته باشد، مشروط است.»


آیا عقلانی است که از یک معلم انتظار داشته باشیم چهار جلد کتاب علمی و سه مقاله ارزشیابی‌شده و دو مقاله پژوهشی - تربیتی داشته باشد؟ آن چیزی را که از استادتمام در دانشگاه انتظار نمی‌رود، چگونه از یک معلم می‌توان انتظار داشت، این خواسته نامعقول از معلمان چه نتایج و پیامدهای خسارت‌باری در نظام آموزشی کشور در پی خواهد داشت؟ در این گزارش با کمک کارشناسان این حوزه به سوالات فوق پاسخ می‌دهیم.

 

شرط تولید مقاله برای معلمان
اگر مشمولان طرح رتبه‌بندی را ۸۰۰ هزار نفر در نظر بگیریم و اگر بنا باشد این تعداد معلم هر پنج سال تنها یک مقاله بدهند نتیجه چیزی حدود ۱۶۰ هزار مقاله در سال می‌شود. از آنجا که در طرح رتبه‌بندی شرط انتشار در نشریات معتبر علمی مرتبط با آموزش‌وپرورش قید شده است، به‌فرض اگر این نشریات در سال حدودا ۱۰۰ مقاله هم چاپ کنند و ۱۶۰۰ نشریه معتبر علمی مرتبط با آموزش‌وپرورش در کشور داشته باشیم! اصلا آیا این تعداد نشریه معتبر علمی که بتوانند مقالات معلمان را چاپ کنند در کشور داریم؟ واقعا ضرورتی دارد این میزان مقاله منتشر شود؟ اصلا این مقالات با چه هدفی تولید می‌شوند؟ چه چهارچوب و محتوایی باید داشته باشند؟ چه نظارت علمی بر آنها وجود دارد؟

 

این محاسبه ساده‌ای است که حجت‌الله بنیادی، استاد دانشگاه فرهنگیان، کارشناس و پژوهشگر حوزه آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» مطرح می‌کند. او فرآیندی که در اثر آن معلمان به ماشین چاپ مقاله بدل شوند و در نتیجه آن، مافیای تولید و فروش مقاله در کشور جدی‌تر از قبل شکل‌گرفته و روزبه‌روز فربه‌تر شود را سیاستی بلاجهت می‌داند. به گفته او «فرض کنیم این نشریات یک نظارت علمی نسبی هم داشته باشند، آیا با یک نظارت نسبی امکان بروز فساد نخواهد بود؟ همانند اتفاقی که برای پایان‌نامه‌ها افتاد، یعنی این فرآیند، کسب‌وکار فسادآمیز و پردرآمدی را برای کسانی که در حوزه نشریات و بحث‌ تحصیلات عالی کار می‌کنند فراهم خواهد کرد و مافیایی دیگر در این حوزه ایجاد خواهد شد. اینجا یک بازار پرسودتر برای آنها می‌شود؛ چراکه ۸۰۰ هزار معلم برای رتبه‌بندی نیاز به مقاله و کتاب دارند.


نکته دیگر اینکه مگر یک مقاله چقدر می‌تواند در شایستگی یک معلم اثرگذار باشد؟ اگر معلمی هرسال پنج مقاله نوشت به این معناست که معلم موفق‌تری است؟ دانش‌آموزان بهتری برای کشور تربیت می‌کند؟ قطعا نمی‌توان ارتباط مستقیم و معناداری بین این دو در نظر گرفت؛ هر چند کشور نیاز به پژوهش دارد. تجربه شخصی من نشان می‌دهد نمی‌توان گفت اگر معلمی مقالات خوبی تدوین کرد حتما معلم خوب و اثرگذاری است. هدف رتبه‌بندی این است که معلمان بهتری داشته باشیم و کاری کنیم معلمان در تربیت دانش‌آموزان اثرگذارتر و موفق‌تر باشند. ممکن است تولید مقاله به این هدف کمک کند ولی این‌گونه نیست که اگر کسی مقاله داشت حتما معلم شایسته‌تری است.»


شاید این سوال مطرح شود که مگر امر پژوهش در آموزش عالی و دانشگاه‌ها رایج نیست؟ چه ایرادی دارد اگر در آموزش‌وپرورش نیز چنین باشد؟ بنیادی در پاسخ به سوال فوق می‌گوید: «در دانشگاه‌ها که بحث مقاله و کتاب مطرح است، حق پژوهانه به اعضای هیات‌ علمی تخصیص داده می‌شود، امتیازاتی داده می‌شود، فرصت مطالعاتی داده می‌شود، مکانیسم‌های تشویقی خاصی برای کسانی که تالیفات اثربخش و مرتبط دارند، وجود دارد. آیا آموزش‌وپرورش این امکان را دارد؟ آیا امکان پژوهش را برای معلم فراهم کرده است؟ از یک عضو هیات‌ علمی دانشگاه که انتظار می‌رود مقاله و کتاب تالیف کند برای این است که از نظر علمی به‌روز و در حال حرکت باشد ولی ماموریت معلم ما تولید مقاله علمی نیست. معلم باید کاری کند که اثرگذاری و مهارت‌های تربیتی‌اش بهتر شود. اگر بنا باشد مقاله و کتاب را به این شکل در سنجش معلمان لحاظ کنیم، مرتکب اقدامی کاملا اشتباه شده‌ایم. نه حق پژوهانه و نه مکانیسمی در نظر گرفته‌شده و نه چهارچوبی مشخص کرده‌ایم.

 

مقاله چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ اگر من معلم ریاضی باشم و درباره ادبیات مقاله بنویسم و اسم آن را درس‌پژوهی ادبیات بگذارم درست است؟ اگر درباره زبان‌شناسی مقاله‌ای بنویسم قابل پذیرش است؟ یا شایستگی حرفه‌ای من اقتضا می‌کند درباره روش تدریس ریاضی کار کنم؟ هیچ‌یک از اینها در طرح رتبه‌بندی مشخص نیست و این اقدام تنها یک سمبل‌کاری است که بازار پرسودی برای کسانی که در حاشیه‌ها کار می‌کنند، فراهم می‌آورد.

 

به‌ عنوان مثال یک‌سری از شاخص‌هایی که تعریف کرده‌اند بحث تسلط به اسناد بالادستی است. آیا اسناد بالادستی را تدوین کردند تا معلم بر آن مسلط شود یا تدوین کردند تا مدیر آنها را اجرا کند و شرایط کار معلم را به‌خوبی فراهم کند؟ معلم نیاز نیست سند تحول را بلد باشد، کسی که طراح و برنامه‌ریز است باید بر مبنای سند تحول کاری کند که همه‌ چیز برای معلم در کلاس فراهم باشد. کتاب درسی باید دقیقا مبتنی‌ بر اهداف سند تحول طراحی شده باشد، یعنی معلم کتاب را که می‌بیند بداند همان چیزی است که سند تحول می‌خواهد اجرا شود. این برای معلم شایستگی محسوب نمی‌شود. این حکایت از نگاه ناصحیح مدیران آموزش‌وپرورش به موضوع شاخص‌های رتبه‌بندی معلمان و اسناد بالادستی دارد. انتظار دارند اسنادبالادستی را معلم پیاده کند. نمی‌دانند اسناد بالادستی را نوشته‌اند تا مدیر بر مبنای آن شرایط کار و فعالیت درست مدرسه و معلم را فراهم کند.»

 

اصلا نظام آموزشی ما چقدر پژوهش‌محور است؟ در سایر نظام‌های آموزشی دنیا چقدر مقاله‌نویسی مرسوم است؟ تولید علم در نظام آموزشی ما چقدر ضروری است؟ این کارشناس حوزه آموزش‌ این‌گونه به سوالات فوق پاسخ می‌دهد: «در بحث تولید مقالات و کتب در دانشگاه‌ها همین مساله را داریم. در کشورهایی که در خیلی از جنبه‌های علوم اجتماعی و علوم تجربی پیش‌رو هستند، می‌گویند استاد دانشگاه باید با تیم دانشجویی خود مساله‌ای از جامعه را حل‌کند. حال این یک جامعه محلی، ایالت، شهرستان، استان یا کشور باشد، یا پژوهشگاه‌ باید مسائلش را حل‌ و برای حل مشکلاتش راهکار تجویز کنند. به همین خاطر می‌گویند این تجربه ارزشمندی است، قابلیت انتشار دارد و از فرد به‌ خاطر کار اثربخشی که انجام داده است، تقدیر می‌شود.

 

در کشور ما واقعا این‌گونه است؟ چند درصد مقالات در نظام آموزشی ما به حل مسائل کشور می‌انجامد؟ اگر این‌چنین بود نباید وضعیت ما در کشور این‌چنین می‌بود. کار زیاد شده ولی نسبت به آن چیزی که باید انجام می‌شد و نسبت به هزینه‌ای که انجام شده به‌ نظرم خروجی اندکی داشتیم. در آموزش‌وپرورش هم، چنین است. آموزش‌وپرورشی که ماموریتش تربیت نسلی توانمند، فرهیخته، عدالتخواه و اهل تبادل علمی و فناوری است. پس ‌اگر ‌معلم بتواند کاری کند که در این راستا قدم بردارد به‌ معنای شایستگی بیشتر اوست. آیا تولید مقاله می‌تواند منجر به شایستگی معلم شود؟ مسلما خیر. آیا معلم وظیفه دارد تولید علم کند؟ مسلما خیر. معلم وظیفه دارد دانش‌آموز شایسته تربیت کند، نه اینکه تولید علم کند. معلم وظیفه دارد روش‌های اثربخش تربیتی را با دیگران به‌اشتراک بگذارد. ممکن است معلم یک‌ زمانی در گروهی با معلمان دیگر یا دوستان خود مطالبی را به‌ اشتراک بگذارد ولی اگر بنا باشد این اتفاق در مقیاس بزرگ‌تری رخ‌دهد آموزش‌وپرورش باید شرایطش را فراهم کند. اگر می‌گوییم معلم تولید ایده و روش کند و روش‌های موفق تدریس را با دیگران به‌ اشتراک بگذارد باید سازوکار آن را هم فراهم کنیم. رسالت آموزش‌وپرورش ایجاب می‌کند معلمی را که روش تدریس یا مدیریت خوبی دارد را تشویق کند و امتیاز دهد، یک‌ جریان راه بیندازد که همه معلمان در امور تربیتی خود موفق شوند نه اینکه وقت خود را تلف کنند یا برای مجموعه‌ای از کاغذهای کپی‌شده هزینه کنند. کاری فرمالیته و کیلویی! راه غلطی که چندین سال است در آموزش‌وپرورش داریم ادامه می‌دهیم.»

 


با این اوصاف این سوال مطرح می‌شود که طراحان و سیاستگذاران طرح رتبه‌بندی، با چه نیتی چنین سیاستگذاری‌ای را تدوین کرده‌اند؟ این استاد دانشگاه فرهنگیان در پاسخ به سوال مذکور می‌گوید: «آموزش‌وپرورش ما شاید یک دوره طولانی است که نگرش مدیرانش غیر حرفه‌ای و غیر کارشناسی است و خیلی از اقدامات‌شان مبنای علمی ندارند و پژوهش‌شده نیستند. رتبه‌بندی و هر کاری که در آموزش‌وپرورش انجام می‌دهیم باید منجر به تربیت دانش‌آموزان بهتر و فرهیخته‌تر شود. خیلی از ملاک‌هایی که به‌ عنوان شایستگی لحاظ کردند، اصل رتبه‌بندی و آنچه حالا از رتبه‌بندی بیان می‌شود آن چیزی نیست که بتواند اثربخشی و ارتقای کار معلم را به همراه داشته باشد.

 

آموزش‌وپرورش از سال ۸۶ که بحث هم‌ترازی معلمان را حذف کرد، از بابت تیم مدیریت منابع انسانی دارای فقر خیلی بزرگی است و این فقر خود را نشان داده است: اعم از کمبود معلم، نظام پرداخت ناعادلانه در آموزش‌وپرورش، نحوه اجرای طرح رتبه‌بندی و تاخیر در اجرای آن. آیین‌نامه هنوز پر از اشکال است، خیلی از شاخص‌هایی که به‌ عنوان شایستگی‌ها یا شاخص‌های سنجش شایستگی معرفی کردند ایرادات اساسی دارد، حتی بسته‌های ارزیابی که تدوین کردند ایراد اساسی دارد و ماحصل این امر ناشی از نگرش غیرحرفه‌ای و کارنابلدی بسیاری از مدیران آموزش‌وپرورش در گذشته و اکنون است. اینها را نمی‌توان نقطه قوت دانست بلکه نشانگر تفکر ناصحیح این افراد به موضوع مدیریت منابع انسانی در آموزش‌وپرورش است.»

 

همچنین پیش‌تر غلامرضا شمسی، فعال حوزه آموزش، در رابطه با این نوع سیاستگذاری در طرح رتبه‌بندی نوشته بود: «باید پرسید که تدوین‌کنندگان نظام رتبه‌بندی معلمان به صورت روشن و علمی چه منظوری از مقاله تخصصی دارند و جایگاه و امتیاز مقالات علمی - پژوهشی و آی‌اس‌آی در این نظام رتبه‌بندی چیست و بررسی کتاب‌های معلمان توسط چه حوزه‌ای و با چه معیارهایی صورت خواهد گرفت؛ چراکه می‌توان تفاوت فراوان میان یک کتاب تخصصی و مورد استناد جامعه علمی با یک کتاب بی‌اعتبار قائل شد. بدیهی است با توجه به نکاتی که عرض شد رتبه‌بندی معلمان به خاطر نبودن حوزه پژوهشی علمی و دقیق در ساختار اداری آموزش‌وپرورش کنونی و همچنین ابهامات فراوان درخصوص نحوه ارزیابی تالیفات همکاران از نظر قالب مقالات و کیفیت کتاب‌ها و پژوهش‌ها به ایجاد اشکالات فراوان در اجرای قانون مزبور و تضییع حق معلمان منجر خواهد شد و آنچه را کمیسیون آموزش مجلس در مورد رتبه‌بندی معلمان مدعی شده است، در عمل با شکست مواجه می‌کند.»

 

در ادامه به سراغ عادل برکم، کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش رفتیم. او ملاک قراردادن تعداد مقاله و کتاب برای ارزشیابی معلمان در طرح رتبه‌بندی را سیاستی می‌داند که با توجه به واقعیت‌های نظام آموزشی موجود در کشور به ضد خودش تبدیل خواهد شد. به اعتقاد وی اگر تکیه صرف روی موضوعات شکلی، موجب فراموش‌شدن اصل مطلب شود و تنها روی جنبه‌های شکلی پژوهش متمرکز شویم ممکن است این فرآیند تولید علم تبدیل به یک ضد خودش شود و در نهایت هدف مورد نظر از آن حاصل نشود

 


برکم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» این موضوع را این‌گونه تشریح می‌کند: «مساله تولید مقاله و کتاب به‌ صورت مستقیم شاید به نظام آموزشی کمک نکند ولی می‌تواند به‌ طور غیر مستقیم مفید باشد، از این جهت که هر قدر آن کسی که آموزش می‌دهد دانش تخصصی بالاتری در حوزه فعالیت خود داشته باشد قطعا در کیفیت تدریس و کیفیت عمومی آموزش هم موثر است اما موضوع این است که در کشور ما و در خیلی از کنفرانس‌ها، مقالات حائز ارزش علمی چندانی نیستند. در واقع یک‌سری کسب‌وکار شکل گرفته است اعم از بازار فروش و تحویل مقاله و متون علمی و سالانه تعداد زیادی کنفرانس برگزار می‌شود با این هدف که صرفا یک سری مقالات ارائه شود که رویکرد آنها بازاری، کسب‌وکاری و رزومه‌سازی شده است نه اینکه رویکرد هدفمندی باشد. بر این اساس خیلی از کنفرانس‌ها در داخل کشور و همچنین مقالاتی که منتشر می‌شوند آن اعتبار علمی لازم در مجامع علمی مختلف که کارها رویکردهای پژوهشی می‌بایست داشته باشند را ندارد. خصوصا برای آموزش‌وپرورشی که رویکرد پژوهشی ندارد، این نحوه تولید علم عملا تاثیری که می‌تواند داشته باشد را از دست می‌دهد ولی به‌ طور کلی نگاه خوبی است به شرط اینکه هم رویکرد پژوهشی مناسب وجود داشته باشد و پژوهش‌ها ارزیابی‌شده و معتبر باشند و هم بستر این کار وجود داشته باشد یعنی اگر معلمی درباره موضوعی پژوهش می‌کند بتواند آن را در مدرسه و در فرآیند تدریس خود استفاده کند.

 

مهم‌تر اینکه وقتی یک پژوهشی انجام شده خروجی آن می‌بایست در کف مدرسه نمود پیدا کند. ممکن است یک معلمی به جای انجام پژوهش از مقالات استفاده کرده و به خروجی مد نظر خود برسد. این مساله مطلوب‌تر است تا اینکه صرفا یک پژوهشی انجام شود و کیفیت پژوهشی‌اش و اینکه به خروجی منتج شود یا خیر مشخص نباشد. به‌ طور کلی هر قدر یک معلم به لحاظ فنی و مالی و پژوهشی توسعه یابد در عملکرد و رفتار علمی او موثر است و دانش‌آموز از او بیشتر تاثیر می‌پذیرد.»

 

برکم در ادامه صحبت‌هایش توضیح می‌دهد که اگر در منجلاب مقاله‌زدگی، کنفرانس‌زدگی و پژوهش‌زدگی گرفتار شویم. به جای یک خروجی مطلوب، یک عملکرد مقطعی که روند مشابه آن را پیش از این نیز داشته‌ایم شاهد خواهیم بود. درست مثل یک دهه اخیر که دانشگاه‌های ما با تولید مقاله‌های بسیار به رتبه‌های برتر یک تولید علم در دنیا رسیدند اما پس از رتبه‌بندی مقالات در دانشگاه، مشخص شد انبوهی از این پژوهش‌ها خروجی و اعتبار چندانی ندارند و خیلی از مقالاتی که روزی فکر می‌کردیم معتبر هستند پس از چند سال مجلات علمی معتبر گزارش دادند که این پژوهش‌ها صرفا عددسازی و تقلب بوده‌اند یا هرگز کیفیت چندانی نداشته‌اند.

 

به گفته وی «در مقاطعی که نظام آموزش عمومی است بیشتر دنبال این هستیم که آموزش داده شود تا پژوهش انجام گیرد. انتظار این است که آموزش‌وپرورش در امر آموزش موفق باشد پژوهش در اولویت‌های اولیه نیست. پژوهش بیشتر متوجه مقاطعی تحصیلی بالاتر مثل دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها است و در آموزش بیشتر تمرکز بر آموزش‌وپرورش مهم است، نه اینکه بخواهم بگویم پژوهش نباید انجام شود، یک‌سری موضوعات هم هستند که نیازمند آموزش‌های پژوهش محورند. اما اینکه رویکرد پژوهشی بخواهد رویکرد آموزشی چیره شود و هدف اصلی که آموزش است به حاشیه برود، این نگاه درستی نیست و نتیجه مطلوبی در پی ندارد.


هر نظام آموزشی شرایط متفاوتی دارد، اینکه در نظام آموزشی ما معلم پژوهش‌محور باشد جزو اولویت‌های آخر است چون علی‌الحساب در حداقل‌های آموزش‌وپرورش کمبود داریم و در مضیقه هستیم البته این به این معنا نیست که دنبال معلم پژوهنده و پژوهشگر نباشیم منتهی مساله این است اگر اولویت‌ها را نادیده بگیریم و بلندپروازی را جایگزین واقع‌بینی کنیم نتیجه این می‌شود که یک‌سری کسب‌وکارها و بنگاه‌هایی ایجاد می‌گردند که در ازای پول مقاله تولید کنند و معضل مقاله‌گرایی بر جامعه علمی ما حاکم شود. چنانچه سازوکار پژوهشی نظام‌مندی داشتیم اوضاع متفاوت بود، برای مثال یک ارگانی در وزارت آموزش‌وپرورش به نام سازمان پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی درسی وجود دارد که وظیفه‌اش پژوهش پیرامون شیوه‌های جدید آموزش و بحث راندمان آموزش است اما همان ارگان هم در این سال‌ها موثر نبوده و این نشان می‌دهد به‌طور کلی در این زمینه ضعف داریم. اگر ارگانی وجود داشته باشد که بودجه‌ای بدان تعلق گرفته اما و خروجی مطلوبی نداشته است، پس نباید انتظار داشت پژوهش‌های حوزه آموزش اثربخش باشند.»

 

نتیجه نامطلوب طرح فعلی رتبه‌بندی معلمان

این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش معتقد است امر مثبتی است که آموزش‌وپرورش به پژوهش بها دهد و معلمان به پژوهش تشویق شوند اما اگر نگاه را صرفا معطوف به پژوهش و مقاله کنیم اثر معکوس خواهیم گرفت. در آن زمان با خروارها پژوهش بی‌کیفیت و بدون استفاده مواجه هستیم که صرفا برای کسب امتیاز ارائه شده‌اند.

 

وی در ادامه درباره تفاوت‌های ساختاری آموزش عالی با آموزش‌وپرورش توضیح می‌دهد: «آن انتظاری که باید از دانشگاه داشت با انتظاری که از مدرسه داریم باید متفاوت باشد. نباید مثل هم نگاه کنیم و مثل هم برآورد کنیم. دست استاد در دانشگاه برای پژوهش خیلی بازتر است چون دانشجویانی دارد که می‌تواند از تعدادی از آنها در دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری استفاده کند تا کتابی بنویسد یا پژوهشی انجام دهد اما یک معلم مدرسه در طول هفته تنها با دانش‌آموزان سروکار دارد و این انتظار از او غیر منطقی است. خروجی این طرح باعث می‌شود صرفا یک کوه مقاله بلا استفاده تولید شود مخصوصا زمانی که نهاد نظارتی ندارید تا کیفیت خروجی‌ها را بررسی کند. این امر موجب می‌شود روشی که در نظر گرفته‌ایم از معنا تهی شود. شما می‌توانید بگویید که یک معلم برای دانشیاری هزار امتیاز پژوهشی کسب کند؟ و دو هزار امتیاز تخصصی بگیرد و پنج هزار امتیاز در فلان زمینه بگیرد. این هزار امتیاز را با دَه مقاله به دست بیاورد یا با دو کتاب؟ باید دقت کرد که می‌توان چنین کاری را انجام داد یا خیر؟

 

این طرح نشان می‌دهد با واقعیت‌های موجود در اجرا تطابق ندارد. هیات امنا و هیات نظارت و ... را از چه طریقی می‌خواهند ارزشیابی کنند؟ اگر اعتراضی بود چطور پیگیری می‌شود؟ این طرح در کل برای ماست‌مالی کردن است. یک طرح پوچی است که قرار نیست خروجی قابل توجهی داشته باشد. صرفا یک طرح افزایش حقوق است، به مناسبت عقب‌ماندگی حقوق معلمان نسبت به کارمندان می‌خواهند یک طرح رتبه‌بندی هم اجرا کنند و متاسفانه به نحوی اجرا می‌کنند که به ابتذال کشیده شود، هم مفهوم رتبه‌بندی و هم مفهوم پژوهش به ابتذال کشیده می‌شود و در نهایت هم همه ناراضی هستند.


طرح رتبه‌بندی می‌تواند هم برای ارتقای نظام آموزشی موثر باشد و هم بحث افزایش حقوق را چاره کند اما فکر می‌کنم که در اجرا معکوس عمل می‌کند چون معلمان درگیر رتبه آوردن برای امتیاز پژوهشی می‌شوند و از هدف و رسالت اصلی خود باز می‌مانند. سیاستگذار همواره باید طوری سیاست‌های تشویقی را بچیند که به عکس خود بدل نشوند. در این حالت نتیجه کاملا عکس هدفی است که داشته‌ایم.»/ ایسنا

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده
آخرین اخبار