تاریخچه توهین؛ از سلمان رشدی تا شارلی ابدو

به گزارش راهبرد معاصر، توهین به مقدسات اسلامی هیچگاه برای توهین‌کنندگان بی‌هزینه نبوده است؛ وقتی یک امت به خشم می‌آید دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت.

نمونه بارز آن ماجرای «سلمان رشدی» است که اگرچه حدود سه چهار دهه پیش کتاب "آیات شیطانی" انتشار یافت، اما هیچگاه خشم مردم مسلمان از بین نرفت تا اینکه چندی پیش چشم و دست این نویسنده را از کار انداخت و به نظر می‌رسد که وضعیت جسمی سلمان رشدی به قدری وخیم است که تصویری از وی منتشر نمی‌شود.

مجله فرانسوی شارلی ابدو هم در گذشته طعم این خشم را چشیده است. دفتر این مجله پس از توهین به پیامبر اکرم (ص) در سال 2015 مورد حمله قرار گرفت. پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌ها هم خطاب به شارلی ابدو عنوان کرد وقتی توهین می‌کنید، منتظر مشت باشید.

عده دیگری هم بودند که در سال‌ها و دهه‌های گذشته به پیامبر اکرم (ص) و دین اسلام توهین کردند که توهین‌شان از سوی ملت‌های مسلمان بی‌پاسخ نماند. برخی از پاسخ‌ها که آکنده از خشم زیادی بود، حیات آن‌ها را با تهدید مواجه کرد.

سلمان رشدی سال‌ها با ترس و لرز زندگی کرد و دولت انگلیس مجبور شد سالیانه مبلغی برای حفاظت از جان وی هزینه کند. پیش‌بینی می‌شود این داستان برای مجله شارلی ابدو که مجدد به مقدسات اسلامی توهین کرد، تکرار شود؛ اما این بار در فرانسه و برای افراد بیشتری.

آغاز اعتراضات در کشورها

بازخوانی آنچه بر سلمان رشدی گذشت، می‌تواند برای شارلی‌‌ابدوها و دولت فرانسه عبرت‌آموز باشد. در آغاز، اعتراضات گسترده و فراگیر بود، اما در ادامه این خشم هر بار از گوشه‌ای از جهان سر بر آورد تا اینکه بالاخره جان این توهین‌گر را به آستانه مرگ کشاند.

سلمان رشدی زمستان سال 67 با انتشار کتاب آیات شیطانی به پیامبر اکرم (ص) توهین کرد. 24 دی مسلمانان شهر برادفورد در شمال انگلستان تظاهرات کردند. در پاکستان رئیس جمعیت علمای اسلامی و چند عالم اهل تسنن اعلام کردند برای حفظ ناموس رسالت در اسلام‌آباد تظاهرات خواهند کرد.

در شهر سرینگر هندوستان نیز تظاهرات گسترده‌ای برگزار شد که آن تظاهرات به درگیری نیز انجامید. آن تظاهرات یک روز بعد نیز ادامه یافت و پلیس هند با مردم مسلمان برخورد کرد.

در ایران با دستور امام خمینی (ره) عزای عمومی اعلام شد. مراجع تقلید درس‌های خود را تعطیل کردند. نمایندگان مجلس نیز در نطق‌های خود واکنش نشان دادند.

در واکنش به توهین اخیر مجله شارلی ابدو و توهینی نیز که در سال 2015 به مقدسات اسلامی و پیامبر اکرم (ص) داشتند نیز تظاهرات و اعتراضاتی در شهرهای مختلف ایران و جهان برگزار شد.

حمایت علمای اسلام از فتوای امام خمینی

امام خمینی در روز 25 بهمن 1367 در ماجرای سلمان رشدی فتوای قتل وی را صادر کردند. صدور این فتوا موجب شد تا تظاهرات مسلمانان جهان شدت و وسعت بیشتری پیدا کند و بیشتر مسلمانان جهان به توهین‌های سلمان رشدی واکنش نشان بدهند.

مولانا سید عبدالله بخاری امام جماعت اهل سنت دهلی پایتخت هندوستان، شیخ احمد کفتارو مفتی اعظم وقت سوریه، شیخ سعید رهبر اهل سنت جنبش توحید اسلامی، علامه سید محمدحسین فضل‌الله از مراجع شیعه در جنوب لبنان، جنبش اسلامی مصر از جمله کسانی بودند که از فتوای امام خمینی حمایت کردند.

بالا گرفتن اعتراضات مردمی در جهان موجب شد تا حامیان وی عقب‌نشینی و از او دوری کنند. ناشر کتاب‌های او در بیانیه‌ای از لغو سفر سلمان رشدی به آمریکا خبر داد. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام کرد انتشارات پنگوئن انگلیس، نسخه‌های کتاب آیات شیطانی را جمع‌آوری کرده است. ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب هم اعلام کردند ترجمه‌ی آن را منتشر نخواهند کرد.

سلمان رشدی تا سال 1998 تحت حفاظت بسیار شدید قرار داشت و زندگی پنهانی داشت. پلیس انگلیس سالانه یک میلیون دلار برای محافظت از سلمان رشدی هزینه می‌کرد.

14مرداد 1368 مصطفی مازح جوان 21 ساله‌ی لبنانی که قصد به مجازات رساندن سلمان رشدی را داشت، دقایقی زودتر از اینکه به طبقه‌ی سوم هتل محل استقرار سلمان رشدی نزدیک ‌شود، به شهادت می‌رسد.

تا اینکه در 12 اوت 2022 او در غرب نیویورک مورد ضربه قرار گرفت و راهی بیمارستان شد. تا چند روز خبر دقیقی از وضعیت او وجود نداشت تا اینکه اعلام شد سلمان رشدی بینایی یک چشم خود را از دست داده است و وضعیت خوبی ندارد.

اشتراکات سلمان رشدی و شارلی ابدو

سلمان رشدی زاده هند بود، اما در نوجوانی به کشور انگلستان که سال‌ها زادگاهش را در استعمار گرفته بود، رفت و شروع به نویسندگی کرد. او سپس عضو هیئت انستیتوی فیلم انگلستان، هیئت انستیتوی هنرهای معاصر و انجمن سلطنت ادبیات انگلیس شد. هدایا و جوایزی نیز از خاندان سلطنتی دریافت کرد.

او پیش از آنکه کتاب آیات شیطانی را منتشر کند، در نوشته‌هایش به تمدن و فرهنگ شرق توهین کرد و شخصیت‌های مذهبی، جنبش‌های استقلال‌طلبانه و ملت‌های تحت سلطه استعمار مشرق زمین را مورد حمله قرار داد.

به طور مثال او در رمان «بچه‌های نیمه‌شب» حضرت مسیح (ع) را فردی اسیر شکم و شهوت به تصویر کشید. رمان «بچه‌های نیمه شب» او نیز علیه هند، آزادی و فرهنگ آن کشور بود. در آن رمان به پاکستان و نهضت‌های مسلمان آن کشور نیز حمله کرد. سلمان رشدی در «لبخند به یوزپلنگ» حتی انقلاب نیکاراگوئه را مورد تمسخر قرار داد.

مجله «شارلی ابدو» نیز در این موضوع سرگذشتی همچون سلمان رشدی دارد. این مجله در توهین به مقدسات دینی و فرهنگ‌های مختلف البته به استثنای صهیونیسم دارای سابقه است.

سال 2016 زلزله‌ای در ایتالیا آمد و حدود 300 نفر کشته شدند. همه ابراز همدردی کردند، اما مجله شارلی ابدو کاریکاتوری کشید که انبوهی از اجساد روی هم چیده شده بودند و فقط پاهای خونین‌شان دیده می‌شد و به شکل یک غذای محبوب ایتالیایی طراحی شده بود. روی اجساد هم برچسب‌ زده شده بود: لازانیا!/ تسنیم