یادداشت اختصاصی حنیف غفاری، کارشناس مسائل بین‌الملل؛
تلاش غرب برای سانسور واقعیت‌های مخرب اینستکس
ساختار انتزاعی و غیرعملیاتی اینستکس مدت‌ها به نماد تلاش اروپایی‌ها برای حفظ توافق هسته‌ای تبدیل شد. این در حالی بود که همزمان با تأکید اروپایی‌ها بر اهمیت و جایگاه سازوکار مالی در تجارت ایران و اروپا، صدراعظم سابق آلمان، رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر سابق انگلیس در حال رایزنی با مقام‌های آمریکا بر سر چگونگی تکمیل اجزای راهبرد فشار حداکثری علیه کشورمان بودند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تروییکای اروپایی به تازگی در بیانیه ای پس از نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی خواستار عملیاتی شدن هر چه سریع تر توافقات ایران و آژانس شد و در ادامه ادعاهای خود، نسبت به دور شدن ایران از توافق سال 2015 میلادی و نپذیرفتن تعهدات کشورمان نسبت به برجام ابراز نگرانی کرد.
این بیانیه درحالی منتشر شد که به تازگی مقام های اروپایی به طور رسمی پایان اینستکس را اعلام کردند. آغاز و پایان اینستکس نشان می دهد کدام بازیگر مقصر وضعیت کنونی درقبال توافق هسته ای و بیانیه اخیر تروییکای اروپایی تا چه اندازه بر مبنای شانتاژ و دروغ نگاشته شده است.
دوران پایبندی یک طرفه ایران به برجام مدت هاست پایان یافته و اروپایی ها نیز به عنوان متهمان ایجاد وضعیت فعلی باید هزینه کارشکنی های خود را در مسیر تکمیل راهبردهای تقابلی دولت های ترامپ و بایدن درقبال کشورمان بدهند
در خرداد ماه 1398، یک سال پس از خروج دولت ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از توافق هسته ای، مقام های اروپایی از ساختاری مقاوم و منسجم به نام اینستکس رونمایی کردند؛ ساختاری که مدعی بودند می توان در ذیل آن، تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران را مهار کرد و در نتیجه، مانع از اضمحلال و فروپاشی برجام شد. هایکو ماس، وزیر امور خارجه وقت آلمان در این زمینه مدعی شد: برنامه اروپایی اینستکس باید تجارت مقاوم در برابر تحریم ها را امکان پذیر کند. البته همه طرف ها به محدودیت های این برنامه آگاهند. ما اروپایی ها بر این عقیده‌ایم باید با همه تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران کار کرد و این تلاش ها ارزش آن را دارد.
علاوه بر ماس، مقام های دیگر اروپایی مانند ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه وقت فرانسه نیز چنین سخنانی را درباره ساز و کار مالی ویژه اروپا بیان کردند و از عزم راسخ خود برای حفظ برجام گفتند. در نهایت ساز و کار مالی ویژه اروپا در قالب ساختاری حداقلی، ناقص و قطره چکانی با عنوان اینستکس تبلور یافت.
این ساختار انتزاعی و غیرعملیاتی مدت ها به نماد تلاش اروپایی ها برای حفظ توافق هسته ای تبدیل شد. این در حالی بود که همزمان با تأکید مداوم اروپایی ها بر اهمیت و جایگاه اینستکس در تجارت دوجانبه ایران و اروپا، افرادی مانند آنگلا مرکل صدراعظم سابق آلمان، امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و بوریس جانسون نخست وزیر سابق انگلیس در حال رایزنی با مقام های کاخ سفید بر سر چگونگی تکمیل اجزای راهبرد فشار حداکثری علیه کشورمان بودند.
این موضوع منبعث از سردرگمی اروپایی ها نبود و برعکس، نوعی بازی هدفمند در راستای محدود کردن فعالیت های هسته ای ایران در ازای تعلیق غیرعملیاتی و قطره چکانی تحریم ها به شمار می رفت. امروز اروپایی ها در جایگاه بازیگری مدعی می گویند ایران نسبت به توافق هسته ای سال 2015 و انجام تعهدات خود در این سند دورتر شده و بدیهی است، دوران پایبندی یک طرفه ایران به برجام مدت هاست پایان یافته و اروپایی ها نیز به عنوان متهمان ایجاد وضعیت فعلی باید هزینه کارشکنی های خود را در مسیر تکمیل راهبردهای تقابلی دولت های ترامپ و بایدن درقبال کشورمان بدهند.
فراتر از آن، بهتر است تروییکای اروپایی بیانیه ای صادر کند و در آن از بی تعهدی های مطلق خود درقبال بیانیه 11 ماده ای بروکسل در سال 2018 میلادی (بیانیه ای که با هدف تعلیق عملیاتی تحریم های ضد ایرانی از سوی اروپا نگاشته شد)، ساز وکار مالی ویژه اروپا (SPV) و اینستکس سخن بگویند. در این صورت جایی برای مانور کاذب مقام های اروپایی در قبال تحولات چهار سال اخیر برجام باقی نخواهد ماند.