آسیبی که نویسندگان به خاطرات دفاع مقدس می‌زنند

به گزارش راهبرد معاصر؛ احمد یوسف‌زاده، نویسنده کتاب‌های «آن بیست و سه نفر» و «اردوگاه اطفال»،  از نگارش سومین جلد از مجموعه خاطرات نوجوانان در جنگ خبر داد و گفت: سومین جلد از این خاطرات به روزهای حضور آن بیست و سه نفر در اردوگاه موصل اختصاص دارد. این نوجوانان پس از اردوگاه رمادی که نزدیک بغداد بود، به اردوگاهی در موصل منتقل شدند.

وی ادامه داد: اردوگاه موصل شرایط خاص خود را داشت؛ نخست آنکه از پایتخت دور بود. از دیگر ویژگی‌های این اردوگاه ظاهر آن بود که به دلیل وجود ساختمان‌های متعدد محصور بود و هیچ ارتباطی با فضای بیرونی اردوگاه نداشت.

این نویسنده درباره چرایی پرداختن به خاطرات این نوجوانان بعد از چند دهه گفت: سه دهه زمان طولانی برای روایت از جنگی که هشت سال به طول انجامید، نیست. زمان که می‌گذرد، واقعیت‌ها را می‌توان زیباتر نقل کرد و قضاوت درباره جنگ واقعی‌تر می‌شود.

یوسف‌زاده همچنین به تأثیر انتشار این خاطرات بر مخاطبان نوجوان و جوان اشاره و اضافه کرد: چون چند دهه از جنگ گذشته، امکان مقایسه با رفتار امروزمان کمی آسان‌تر است. پذیرفتن این امر که نوجوان 13 ساله از همه زندگی‌اش بگذرد و تمام قد مقاومت کند تا علیه کشورش تبلیغی صورت نگیرد، موضوعی است که ممکن است برخی را دچار تردید کند، اما این‌ها بخشی از تاریخ ماست که در جنگ تحمیلی رخ داده و شاهد نیز برای تأیید این موضوع زیاد است. نسل جوان ما اصلاً جنگ را درک نکرده است، اما علاقه دارد که از جنگ بداند، به همین دلیل نگارش این دست از کتاب‌ها هم مخاطب خود را دارد و هم ادای دین به تاریخ جنگ تحمیلی است.

خاطرات صادق‌ترین روایت تاریخی است

نویسنده کتاب «آن بیست و سه نفر» در پاسخ به این پرسش که فکر نمی‌کنید حالا بعد از چند دهه زمان نگارش اثر داستانی از جنگ تحمیلی است، گفت: نه، به نظر من تا زمانی که دنیایی از واقعیت‌ها پیش چشم نویسنده است،‌ باید به واقعیت‌ها اولویت داد نه تخیل. واقعیت‌های جنگ اگر خوب نوشته شود و در برخی مواقع مورد نیاز از عنصر تخیل استفاده شود، می‌تواند خواندنی‌‌ باشد؛ البته به شرط آنکه به واقعیت‌ها و مستندات آسیب وارد نکند. به نظر می‌رسد مخاطب امروز دوست دارد که مطلبی بخواند که عین واقعیت است نه داستانی که برخاسته از تخیل نویسنده شکل گرفته است.

نوشتن خاطرات، تکمیل‌کننده پازل تاریخ است

وی با بیان اینکه وقتی هزاران هزار واقعیت جنگ نوشته نشده، پرداختن به داستان در اولویت نیست، به کمبود رمان در حوزه ادبیات دفاع مقدس اشاره و تصریح کرد: خاطرات صادق‌ترین نوع روایت تاریخی است. تاریخ را معمولاً کسانی می‌نویسند که در قدرت هستند اما صادق‌ترین این روایت‌ها، تاریخی است که از زبان مردم نقل می‌شود و آنها می‌نویسند؛ مانند روایتی که از سوی نویسنده مکتوب می‌شود که در جنگ حضور داشته است. نوشتن خاطرات تکمیل‌کننده پازل تاریخ است. باید واقعیت‌ها را نوشت، پیش از آنکه عده‌ای دیگر به تحریف آن بپردازند.

یوسف‌زاده در ادامه به شیوه جدید نگارش خاطرات دفاع مقدس و تلفیق تخیل و واقعیت اشاره کرد و یادآور شد: نویسنده خاطرات نباید داستان بسازد، راوی هم نباید این اجازه را به نویسنده دهد. چندی پیش مؤسسه‌ای به من زنگ زد و از من خواست تا زندگی‌نامه یکی از شهدا را بنویسم؛ این در حالی بود که آنها کمترین اطلاعات را درباره این شهید بزرگوار داشتند.

به گفته نویسنده «اردوگاه اطفال»؛ در کتاب‌سازی‌هایی که اخیراً به اسم انتشار خاطرات دفاع مقدس صورت می‌گیرد، گاه با تحریف‌هایی مواجه هستیم که راوی هم نسبت به آن اعتراضی نکرده است. دیده می‌شود که نویسنده در پرداختن به برخی از موضوعات غلو کرده و در نهایت، دست‌خطی از راوی می‌گیرد که تمامی مطالب نوشته شده عین واقعیت است. معضلی وجود دارد که آدم‌ها تصور می‌کند که اتفاقی در زمان گذشته رخ داده است. حتی گاه تاریخ یک عملیات را جابجا می‌کنند یا در یاد کردن از نام افراد دچار خطا می‌شوند. ای کاش با توجه به این آسیب‌ها و مشکلات، مرکزی برای راستی‌آزمایی خاطرات منتشر می‌شد تا هر کسی خاطرات را بدون تحقیق به اسم دفاع مقدس منتشر نکند.

منبع: تسنیم