
به گزارش راهبرد معاصر؛ طرح کالابرگ الکترونیک که یکی از سیاستهای حمایتی دولت چهاردهم برای کنترل تورم و حمایت از دهکهای پایین درآمدی محسوب میشود، در مرحله جدید پرداخت کالابرگ وارد فاز تازهای شده است. پس از اجرای موفق چهار مرحله پیشین، اکنون دولت از آغاز مرحله پنجم کالابرگ در آبانماه خبر داده است. بر اساس اعلام رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، منابع مالی این مرحله تأمین و کالابرگ الکترونیکی پرداخت شد تا خانوارهای مشمول بتوانند از اعتبار ماهانه خود برای خرید کالاهای اساسی استفاده کنند.
در کالابرگ الکترونیکی آبان ماه، مانند مراحل گذشته، دهکهای یک تا سه ماهانه ۵۰۰ هزار تومان و دهکهای چهار تا هفت ماهانه ۳۵۰ هزار تومان اعتبار دریافت میکنند. این اعتبار صرفاً برای خرید کالاهای اساسی شامل لبنیات، برنج، روغن، مرغ، تخممرغ و سایر اقلام ضروری قابل استفاده است. دولت تأکید دارد که اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی با هدف تثبیت قیمت کالاها، کاهش فشار تورمی و تقویت قدرت خرید مردم ادامه خواهد یافت. اجرای دقیق این مرحله میتواند نقطه عطفی در مسیر عدالت معیشتی و اصلاح نظام یارانهای کشور باشد.

طرح کالابرگ الکترونیک که از سال گذشته با هدف حمایت از دهکهای پایین جامعه آغاز شده، اکنون وارد مرحله جدید پرداخت کالابرگ شده است. بر اساس اعلام رسمی دولت چهاردهم، از ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۳ مرحله نخست این طرح با واریز اعتبار به حساب سرپرستان خانوار دهکهای یک تا هفت آغاز شد و تاکنون چهار مرحله از آن اجرا شده است. حالا در آبانماه، اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی در دستور کار دولت قرار گرفته تا بهصورت منظم و با هدف کنترل فشار تورمی، ادامه یابد.
با توجه به ابهاماتی که در روزهای اخیر درباره تأخیر در پرداخت کالابرگ مطرح شده بود، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که کالابرگ الکترونیکی آبانماه پرداخت شد و منابع مالی آن از سوی سازمان برنامه و بودجه تأمین گردیده است. بر اساس این اطلاعیه، پرداخت مرحله جدید کالابرگ از روزهای میانی آبانماه آغاز و تا پایان ماه برای تمامی دهکهای مشمول ادامه خواهد داشت.
سیدحمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، تأکید کرده است که منابع مرحله پنجم به طور کامل تخصیص یافته و این مرحله با همان مبالغ مرحله قبل، یعنی برای دهکهای اول تا سوم ماهانه ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهکهای چهارم تا هفتم ماهانه ۳۵۰ هزار تومان اجرا میشود. این مبالغ تنها برای خرید ۹ قلم کالای اساسی در نظر گرفته شده و بهصورت نقدی قابل برداشت نیست.
طرح کالابرگ الکترونیک بهعنوان یکی از سیاستهای کلیدی دولت در حوزه حمایت معیشتی طراحی شده است تا بهجای پرداخت نقدی یارانه، اعتبار خرید کالاهای اساسی مستقیماً در کارتهای بانکی خانوارهای مشمول شارژ شود. شهروندان میتوانند با مراجعه به فروشگاههای طرف قرارداد، اقلامی مانند لبنیات، برنج، روغن، مرغ، تخممرغ و سایر کالاهای اساسی را با قیمت مصوب خریداری کنند.
در مرحله پنجم کالابرگ نیز مانند دورههای قبل، تأکید دولت بر ثبات قیمت کالاها است تا تورم و افزایش نرخ ارز تأثیری بر هزینه نهایی خانوار نگذارد.
مرحله جدید پرداخت کالابرگ در حالی آغاز میشود که فشار تورمی ناشی از تحریمها و افزایش قیمت ارز، قدرت خرید بخش زیادی از خانوارها را کاهش داده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم سالانه به بیش از ۳۰ درصد رسیده و دولت تلاش میکند با ابزارهایی مانند کالابرگ الکترونیکی، مانع از افزایش بیشتر قیمت کالاهای اساسی شود.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، گفته است:
«ارائه کالابرگ به شیوه فعلی یکی از راههایی است که برای کاهش فشار معیشتی ادامه پیدا میکند. دولت موظف است طبق تأکید مقام معظم رهبری، از هرگونه افزایش قیمت بیضابطه جلوگیری کند.»
یکی از پیشنهادات مطرحشده از سوی احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تثبیت قیمت کالاهای مشمول کالابرگ است. او توضیح داده است که در صورت اجرای این روش، دولت میتواند دو ماه پیش از ارائه کالابرگ، کالاهای مورد نیاز را خریداری و با قیمت ثابت در اختیار مصرفکنندگان قرار دهد.
همچنین علی بابایی کارنامی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، در گفتوگو با ایسنا تأکید کرده است که کالاهای توزیعشده باید بر اساس ارز ۲۸۵۰۰ تومانی محاسبه شوند تا مردم حتی یک سال بعد نیز همان کالا را با همان قیمت دریافت کنند. به گفته او، اجرای درست این سیاست باعث ثبات در بازار و جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی خواهد شد.

دادههای وزارت رفاه نشان میدهد که اجرای کالابرگ الکترونیکی با استقبال گسترده مردم مواجه شده است. در چهار مرحله گذشته، میلیونها خانوار در دهکهای هدف از این طرح بهرهمند شدهاند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که اگر دولت بتواند مرحله جدید پرداخت کالابرگ را با ثبات قیمت و توزیع منظم پیش ببرد، این سیاست میتواند در بلندمدت به کاهش نوسانات بازار مواد غذایی کمک کند.
مجید عشقی، کارشناس اقتصادی، در اینباره گفته است:
«کالابرگ الکترونیکی، در صورت اجرای درست، میتواند مانند سپری در برابر تورم عمل کند. شرط آن این است که دولت بتواند منابع ارزی و مالی لازم را به موقع تأمین کند و نظارت دقیق بر فروشگاهها و قیمتها داشته باشد.»
در کنار نقاط قوت، اجرای طرح مرحله پنجم کالابرگ با چالشهایی نیز روبهرو است. برخی از این چالشها شامل محدود بودن فروشگاههای طرف قرارداد در مناطق روستایی، ضعف زیرساختهای فنی در برخی استانها و تاخیر در شارژ اعتبار خانوارهاست. با این حال، وزارت تعاون وعده داده است که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری، زیرساختهای دیجیتال این طرح تقویت شود.
به گفته یکی از مسئولان وزارت ارتباطات، بیش از ۴۰۰ سرور جدید برای پشتیبانی از سامانه کالابرگ الکترونیکی بهصورت داخلی ساخته و نصب شده است. این اقدام به بهبود کیفیت و سرعت خدمات کمک میکند و در آینده نزدیک، امکان خرید آنلاین از طریق اپلیکیشنهای داخلی نیز فراهم خواهد شد.
به نظر میرسد که دولت چهاردهم قصد دارد اجرای مرحله جدید پرداخت کالابرگ الکترونیک را بهعنوان یکی از محورهای اصلی عدالت اجتماعی ادامه دهد. تجربه چهار مرحله گذشته نشان داده که بسیاری از خانوارها ترجیح میدهند بهجای یارانه نقدی، از اعتبار خرید کالاهای اساسی استفاده کنند؛ چرا که با این روش، ارزش واقعی یارانه در برابر تورم حفظ میشود.

بر اساس گزارش رسمی وزارت رفاه، اجرای کامل کالابرگ الکترونیکی در مرحله پنجم، بیش از ۳۰ میلیون نفر را در بر میگیرد و به بهبود معیشت بخش قابل توجهی از جامعه کمک میکند.
اجرای مرحله جدید پرداخت کالابرگ الکترونیک در آبانماه نشانهای از استمرار سیاستهای حمایتی دولت در شرایط اقتصادی دشوار است. این طرح، اگر با نظارت دقیق، تأمین بهموقع منابع و تثبیت قیمت کالاها همراه باشد، میتواند یکی از ابزارهای مؤثر در مهار تورم و حمایت از دهکهای پایین جامعه باشد.
به نظر میرسد کالابرگ الکترونیکی در مسیر تبدیل شدن به یک نظام پایدار حمایت معیشتی قرار دارد؛ نظامی که با اصلاح ساختار پرداخت یارانهها و افزایش کارایی اقتصادی، به عدالت اجتماعی نزدیکتر است.