توافق تهران و ریاض؛ نشانه شکست راهبرد تحریم‌های آمریکا

به گزارش راهبرد معاصر، کارشناسان اعلام کردند توافق بین عربستان سعودی و ایران که این ماه حاصل شد، نقطه اوج و نتیجه تلاش‌های چندین ساله برای نزدیکی دو کشور است و نشان می‌دهد چگونه راهبرد آمریکا برای تحریم کشور‌هایی همانند ایران نتیجه معکوس داشته است.

براساس بیانیه مشترک منتشر شده با چین، در قراردادی که اوایل این ماه امضا شد، دو کشور (ایران و عربستان سعودی) توافق کردند که سفارت‌خانه‌ها و اماکن دیپلماتیک خود در خاک یکدیگر را ظرف دو ماه بازگشایی کنند و متعهد به عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر باشند.

پس از اینکه عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ به دلیل انتقاد شدید ایران از دستور ریاض برای اعدام نمر النمر روحانی شیعه، روابط خود را با ایران قطع کرد، حاصل شدن این توافق در واقع به سال‌ها عدم روابط دیپلماتیک بین دو کشور پایان داد.

کریستین کوتس اولریشسن محقق خاورمیانه در مؤسسه سیاست عمومی بیکر وابسته به دانشگاه رایس در سخنانی گفت در حالی که زمان حاصل شدن این توافق نامه غافلگیرکننده بود، اما ریاض و تهران چندین سال است که بر روی برقراری مجدد روابط کار می‌کنند.

اولریشسن گفت انگیزه طرف سعودی در نتیجه درسی است که پس از کارزار اعمال "فشار حداکثری" دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا آموخت. آمریکا تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران مجددا اعمال کرد و در عین حال از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که توسط واشنگتن، تهران و قدرت‌های جهانی امضا شد خارج شد. در حالی که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی از آمریکا خواسته بود فشار‌های بیشتری بر ایران اعمال کند، در سال ۲۰۱۹ تاسیسات نفتی این پادشاهی مورد حمله یک هواپیمای بدون سرنشین قرار گرفت که تهران را مقصر آن اعلام کردند. این حمله منجر به کاهش ۵۰ درصدی تولید نفت عربستان شد.

اولریشسن در جریان یک وبینار آنلاین که توسط مرکز عرب در واشنگتن دی سی برگزار شد، گفت: دونالد ترامپ گفت این حمله علیه عربستان سعودی است نه ما. او بین منافع آمریکا و منافع آن‌ها تمایز قائل شد.

او افزود: شما دیدید که سعودی‌ها ناگهان متوجه شدند که باید مجموعه‌ای از سیاست‌ها را اتخاذ کنند که در راستای منافع خودشان باشد.

چند روز پس از اعلام این توافق، وزیر دارایی عربستان سعودی اعلام کرد ریاض می‌تواند طی روندی "بسیار سریع" سرمایه گذاری در ایران را آغاز کند.

دینا اسفندیاری مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران در خاورمیانه و شمال آفریقا در این وبینار آنلاین گفت: این (توافق) به ایران این امکان را می‌دهد که به غرب، آمریکا و متحدانش بگوید: ببینید، در نهایت شما هرگز نمی‌توانید ما را به روشی که قبل از توافق هسته‌ای انجام دادید منزوی کنید.

دلار آمریکا دهه‌ها بر بازار بین‌المللی تسلط داشته است و در سرمایه‌گذاری، تأمین مالی و تجارت، قدرت زیادی بر امور مالی بین‌المللی دارد.

به دلیل این تسلط، آمریکا از تحریم کوبا در سال ۱۹۶۲ و تحریم دولت صدام حسین در عراق گرفته تا اعمال تحریم‌ها علیه ایران و سوریه، از سیاست تحریم علیه دشمنان خود استفاده کرده است.

روسیه جدیدترین کشوری است که با تحریم‌های گسترده آمریکا مواجه شده است و پس از حمله سال گذشته به اوکراین توسط واشنگتن در لیست سیاه قرار گرفت.

با این حال، کارشناسان می‌گویند سیاست تحریم‌ها به ویژه طی سال‌های اخیر که چین به عنوان رقیب برابر آمریکا در بازار مالی بین المللی ظاهر شده است، ناکارآمدی خود را نشان داده است. به عنوان مثال، گزارش شده است عربستان سعودی در حال بررسی قیمت گذاری برخی از فروش نفت خود به چین به یوآن است.

باربارا اسلاوین، یکی از اعضای برجسته مرکز استیمسون در سخنانی اعلام کرد: من از این موضوع دفاع می‌کنم که این بدان معناست آمریکا باید در رویکرد‌های خود، به ویژه در زمینه استفاده از تحریم‌های اقتصادی، که فکر می‌کنم بیشتر و بیشتر نتیجه معکوس می‌دهد، تجدید نظر کند.

او همچنین گفت: ما باید اطمینان حاصل کنیم نه تنها با کشور‌های منطقه، بلکه با چینی‌ها نیز روابط خود را حفظ می‌کنیم تا مطمئن شویم خود را در موقعیتی قرار نمی‌دهیم که دیگر قادر به میانجی گری در ارتباط با حصول توافق نامه‌ها بین دشمنان نباشیم./ باشگاه خبرنگاران