تأثیر روابط ایران و عربستان بر نفوذ چین در منطقه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با توافق بر سر ازسرگیری روابط ایران و عربستان سعودی در ۱۰ مارس (با میانجی گری پکن)، نفوذ فزاینده چین در منطقه خاورمیانه بار دیگر مطرح شد؛ توافقی که به هفت سال قطع روابط دو کشور پایان داد. این توافق به وسیله علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مساعد بن محمد العیبان همتای سعودی وی و وانگ یی مشاور دولتی جمهوری خلق چین و رئیس دفتر مرکزی روابط خارجی حزب کمونیست چین امضا شد.

به عنوان بخشی از توافق، هماهنگی در زمینه اجرای آن و بازگشت کامل روابط سیاسی و دیپلماتیک، دیدارهایی میان وزیران امور خارجه دو کشور برگزار خواهد شد. در کنار بازگشایی سفارتخانه های دو کشور، توافق همکاری امنیتی ۲۰۰۱ و توافق نامه تجاری ۱۹۹۸ دوجانبه ازسر گرفته می شود. این توافق نامه در قالب ابتکار شی جین پینگ، رئیس جمهور چین که چندی پیش از عربستان سعودی بازدید کرد و سپس در پکن میزبان آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران بود، تلقی می شود.

اختلافات و تنش در روابط میان تهران و ریاض پس از اعدام شیخ نمر باقر نمر، رهبر شیعیان سعودی به وسیله عربستان آغاز و به قطع روابط دو کشور منجر شد

این موارد نشان می دهد چین با وجود نگرانی های آمریکا در زمینه نقش پکن در خاورمیانه، در افزایش نفوذ منطقه ای موفق بوده است. توافق ایران و عربستان هم زمان با انتخاب مجدد رئیس جمهور چین شکل گرفت و موقعیت و جایگاه پکن را به عنوان قدرت جهانی بیش از پیش تقویت خواهد کرد.

اختلافات و تنش در روابط میان تهران و ریاض پس از اعدام شیخ نمر باقر نمر، رهبر شیعیان سعودی به وسیله عربستان آغاز و به قطع روابط دو کشور منجر شد. جنگ ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان علیه یمن نیز بر تیرگی بیشتر روابط میان دو کشور افزود. با وجود اتهام زنی های مکرر عربستان به ایران، در دو سال اخیر نشانه‌هایی از پیشرفت روابط نمایان شد که می توان رفتار متفوت از گذشته امارات متحده عربی و کویت را بیان کرد که سفیرانشان را به ایران بازگرداندند. ریاض و تهران در زمان مصطفی الکاظمی، نخست وزیر سابق عراق مذاکرات برای احیای روابط را آغاز کرده بودند.

بر مبنای تحولات اخیر، کاخ سفید به تأثیرگذاری مذاکرات میان عربستان و ایران اعتراف کرد و معتقد است این توافق می تواند گامی مثبت در راستای پایان دادن به جنگ یمن باشد. با وجود این، واشنگتن مدعی پایبند نبودن ایران به توافق است؛ هرچند به نظر می آید ایالات متحده بیشتر نگران افزایش حضور و نفوذ چین در منطقه خاورمیانه است.

وابستگی و ارتباط فزاینده چین با خاورمیانه فراتر از روابط تجاری و اقتصادی است. این کشور فعالانه درگیر سیاست و توافق اخیر میان عربستان سعودی و ایران تنها مرحله ای از برنامه پکن برای تبدیل شدن به بازیگر فعال و تأثیرگذار در منطقه است. در نتیجه، بحث های گسترده ای در زمینه اینکه آیا چین یا ایالات متحده بازیگر مسلط در خاورمیانه خواهند بود، وجود دارد.

فایننشال تایمز گزارش کرده، توافق ایران و عربستان پیروزی مهم برای دیپلماسی چین و نشان دهنده نفوذ رو به گسترش پکن در خاورمیانه است. این روند چالشی را برای ایالات متحده ایجاد می کند که در چند وقت اخیر روابط نه چندان درخشانی با ریاض داشته است.

خاورمیانه برای امنیت انرژی چین بسیار مهم است، زیرا این منطقه تقریباً نیمی از واردات نفت چین را به خود اختصاص می دهد. در سال 2020، پکن به ارزش 176 میلیارد دلار نفت خام از این منطقه وارد و این کشور را به بزرگترین واردکننده نفت خام جهان تبدیل کرده است.

توافق ایران و عربستان پیروزی مهم برای دیپلماسی چین و نشان دهنده نفوذ رو به گسترش پکن در خاورمیانه است

این موضوع بر اهمیت روابط تجاری و اقتصادی میان چین و کشورهای خاورمیانه تأکید می کند که همچنان نیروی محرکه روابط سیاسی آنها خواهد بود. با وجود این، بلندپروازی های پکن در منطقه فراتر از تجارت و به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه به وسیله تعامل سیاسی با بازیگران منطقه ای است.

توافق اخیر ایران و عربستان که از آن به عنوان پیروزی دیپلماتیک برای چین یاد می شود، تنها گامی در راستای برنامه این کشور برای تبدیل شدن به بازیگر کلیدی در خاورمیانه است.