نقش کلیدی ایران در نشست چهارجانبه روسیه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان سه شنبه شب به مسکو رفت تا در نشست چهارجانبه با همتایان خود از روسیه، ترکیه و سوریه به‌عنوان کشورهای ضامن «روند آستانه» دیدار و گفت‌وگو کند. سوریه و کمک به حل بحران آن محور اصلی این نشست مهم است. 

«راهبرد معاصر» برای بررسی ابعاد مهم سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه با حسن هانی زاده، کارشناس سیاست خارجی گفت‌وگو کرده است که مشروح آن بیان می‌شود.

راهبرد معاصر: سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه دارای چه اهمیتی در راستای حل بحران سوریه است؟

هانی زاده: سفر حسین امیرعبداللهیان به مسکو با توجه به خروج سوریه از بحران داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است. درواقع این سفر که صرفاً با هدف رایزنی با وزیران امور خارجه روسیه، سوریه و ترکیه انجام شد، محلی برای رایزنی بر سر نحوه خروج نیروهای ترکیه از ادلب است. 

طرف سوری اعتقاد دارد دولت رجب طیب اردوغان تلاش می‌کند از توافقات احتمالی میان سوریه و ترکیه به عنوان ابزار تبلیغات انتخاباتی استفاده کند

در نشست های چهارجانبه گذشته میان وزیران امور خارجه ایران، سوریه، روسیه و ترکیه در مسکو توافق کلی برای خروج نیروهای ارتش ترکیه از منطقه ادلب در مرز مشترک سوریه و ترکیه انجام شد. قرار بود جدول زمانی ای برای عقب نشینی نیروهای ترکیه از ادلب واقع در شمال غرب سوریه تا نقطه صفر مرزی تعیین شود، اما به دلیل نزدیک بودن انتخابات ترکیه زمان نهایی این عقب نشینی مشخص نشد. 

در نشست وزیران دفاع ایران، سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو نیز جزئیات مربوط به نحوه تشکیل کمیته مشترک امنیتی و نظامی میان سوریه و ترکیه بررسی شد و پیشرفت هایی در روند مذاکرات به‌دست آمد.

راهبرد معاصر: علت اصرار ترکیه بر خارج نشدن از مرزهای مشترک با سوریه چیست؟

هانی زاده: ترکیه به شدت نسبت به حضور نیروهای حزب دموکراتیک کُرد سوریه در نزدیکی مرزهای مشترک حساس است، زیرا اعتقاد دارد نیروهای دموکراتیک کرد سوریه امتداد حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) هستند. لذا در زمینه شیوه همکاری مشترک نیروهای دولتی ترکیه و سوریه برای کنترل مرزها و منع حضور نیروهای وابسته به حزب دموکراتیک سوریه در مناطق مرزی ترکیه مشکلات فنی وجود دارد. 

در نشست اخیر وزیران دفاع ایران، سوریه، روسیه و ترکیه در مسکو در این زمینه پیشرفت هایی به‌دست آمد، اما طرف سوری اعتقاد دارد دولت رجب طیب اردوغان تلاش می‌کند از توافقات احتمالی میان سوریه و ترکیه به عنوان ابزار تبلیغات انتخاباتی استفاده کند. 

درهمین راستا در سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به مسکو برای شرکت در نشست دوره ای چهارجانبه وزیران امور خارجه چهار کشور روند آستانه، جدول نهایی خروج نیروهای ترکیه از منطقه ادلب سوریه بررسی خواهد شد.   

 به طور کلی قرار است چهار کشور همواره نشست های دوره ای در سطح وزیران امور خارجه، دفاع و کارشناسان سیاسی و نظامی برای حل مشکلات میان دو کشور همسایه، یعنی ترکیه و سوریه تشکیل دهند. 

راهبرد معاصر: همکاری‌های نظامی و سیاسی میان ایران و روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هانی زاده‌: در سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو موضوع همکاری های نظامی، سیاسی و امنیتی میان مسکو و تهران مورد توجه قرار دارد. جنگ اوکراین و مناسبات منطقه ای، تقابل مشترک با هژمونی آمریکا در غرب آسیا و حضور نامشروع رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان به طور طبیعی در فهرست رایزنی‌های دوجانبه قرار دارد. 

اکنون سوریه در مدار خروج کامل از بحران 12 ساله قرار دارد و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب به مفهوم بازیابی نقش تأثیرگذارش در معادلات منطقه ای و بین المللی است. سفر اخیر آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به دمشق تأکید واقع بینانه ای بر پایان بحران 12 ساله سوریه تلقی می شود.

در زمینه شهرهای ویران شده سوریه، ایران و روسیه تمایل دارند در بازسازی ویرانه های ناشی از بحران  داخلی سوریه مشارکت کنند. موضوع مهم دیگر جنگ اوکراین است که فرسایشی شده و ادامه این وضع ممکن است آسیب‌های جدی به کشورهای اطراف روسیه و اوکراین وارد کند. لذا در نشست وزیران امور خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه موضوع ضرورت پایان دادن به بحران اوکراین مورد توجه قرار دارد.

راهبرد معاصر: نظرتان درباره سطح همکاری‌های ایران، روسیه و چین چیست؟

هانی زاده: بی‌تردید روسیه یکی از اضلاع مهم مثلث چین- ایران – روسیه تلقی می شود، زیرا در خروج سوریه از بحران نفس گیر 12 ساله همکاری تنگاتنگی با جمهوری اسلامی ایران داشت. تقویت مناسبات تهران، مسکو و پکن می تواند در حوزه های سیاسی، نظامی و اقتصادی و بومی سازی مناسبات  به دور از دخالت قدرت های فرامنطقه ای برای ثبات شرق و غرب آسیا مؤثر واقع شود. 

سفر اخیر آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به دمشق تأکید واقع بینانه ای بر پایان بحران 12 ساله سوریه تلقی می شود

هر سه کشور در کانون تهاجم آمریکا و غرب قرار دارند و سناریوهایی برای بی‌ثباتی در چین، ایران و روسیه تعریف شده است. بحران اوکراین که روسیه بیش از یک سال درگیر آن است، تهدیدات تایوان علیه چین و اظهارات تهدید‌آمیز الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان علیه ایران بخشی از سناریوی کلی آمریکایی – صهیونیستی علیه این سه کشور تلقی می شود. 

طبعاً اتخاذ سیاست های مشترک میان سه کشور برای خنثی سازی این سناریو به رایزنی مشترک ایران، روسیه و چین نیاز دارد . از این رو سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو می تواند  در تقویت محور پکن- مسکو –تهران و ایجاد سازوکارهای مشترک سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای جلوگیری از عملیاتی شدن سناریوی آمریکا و غرب علیه سه کشور مفید واقع شود.

راهبرد معاصر: پیام مهم سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه چیست؟

هانی زاده: سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به مسکو صرف نظر از خروجی نشست وزیران امور خارجه چهار کشور درگیر بحران سوریه، پیام بسیار مهمی به همراه دارد  و آن اینکه ایران نقش بسیار سازنده ای در حل بحران های منطقه ای برعهده دارد. 

در بحران 12 ساله سوریه بیش از 150 هزار عنصر تروریستی از 80 کشور جهان که آموزش های بسیار پیچیده جنگ چریکی دیده بودند، برای سرنگونی دولت بشار اسد و ضربه زدن به محور مقاومت با کمک آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عرب منطقه وارد سوریه شدند. در این مدت بیش از 80 میلیارد دلار کمک مالی و لجستیکی در اختیار گروهک های تروریستی قرار گرفت، اما ورود ایران، روسیه و حزب الله به عرصه های میدانی سوریه شکست کامل گروهک های تروریستی را رقم زد. 

حضور نظامی تفنگداران دریایی آمریکا در شرق فرات زمانی انجام شد که عناصر تروریستی سوریه در حال شکست از نیروهای ایرانی، حزب الله لبنان و حشدالشعبی عراق در محور سوریه و عراق بودند. درواقع آمریکا که از رهگذر استفاده ابزاری از گروهک های تروریستی نتوانست ژئوپلیتیک منطقه را به سود خود و رژیم صهیونیستی تغییر دهد، وارد عرصه تقابل مستقیم نظامی با سوریه شد. 

حضور نیروهای ترکیه در شمال‌غرب و تفنگداران دریایی آمریکا در شرق فرات بحران سوریه را پیچیده تر کرد؛ هرچند دمشق با کمک ایران و روسیه توانست 95 درصد از اراضی خود را از لوث وجود عناصر تروریستی پاک‌سازی کند. 

خروج نیروهای ترکیه و آمریکا از خاک سوریه بخشی از خواسته های مشترک سوریه، ایران و روسیه تلقی می شود و سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو در این راستاست. این سفر نشان می دهد ابتکار عمل میدانی و سیاسی در سوریه همچنان در دست مسکو و تهران قرار دارد و ایران و روسیه اکنون به دو قدرت تأثیرگذار منطقه برای تقابل با هژمونی آمریکا و ناتو تبدیل شده اند.