دلارزدایی از افسانه تا واقعیت
به گزارش راهبرد معاصر؛ این روزها در مطبوعات و رسانه‌های دنیا، کلمه دلارزدایی به‌وفور دیده‌می‌شود. دلارزدایی، تلاش‌های عامدانه برای کاهش و یا حذف دلار آمریکا از اقتصاد یک کشور، منطقه و یا جهان است، در این رابطه ادعاهایی مطرح شده اما هیچ‌گاه به‌صورت علمی و شفاف تبیین نشده است در این رابطه با مصطفی شریفی استاد دانشگاه همدان گفت‌وگو کردیم؛
** پایان سیطره دلار نیازمند همکاری تعدادی از کشورهای مهم و تأثیرگذار جهان
وی با ابراز اینکه دلارزدایی در شرایطی که پایه بسیاری از اقتصادهای منطقه‌ای بر اساس اتکا به ارز واسط دلار شکل گرفته و پی‌ریزی شده است، کاری بی‌نهایت پیچیده و سخت است گفت: این امر نیازمند همکاری تعدادی از کشورهای مهم و تأثیرگذار جهان برای ضربه زدن به اقتصاد ایالات متحده است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه دلار ایالات متحده نقش بسیار مهمی در تجارت بین‌الملل، امور مالی کشورها و سیستم‌های مالی و بازارهای جهانی دارد گفت: دولت ایالات متحده همواره تلاش کرده است از ارز ملی خود به‌عنوان اهرم و ابزاری مهم در جنگ اقتصادی علیه کشورها استفاده کند.
وی افزود: با توجه به همین مسئله و تعدادی دیدگاه دیگر که معتقدند دلار باید به‌عنوان ارز واسط در اقتصاد جهانی کنار گذاشته شود، در سال‌های اخیر تلاش‌ها برای دلارزدایی در عرصه جهانی افزایش یافته است.
شریفی با انتقاد از نوع پرداخت رسانه‌ای به مسئله دلارزدایی تصریح کرد: نوع برخورد رسانه‌ها با این مفهوم بسیار ابتدایی و در برخی موارد حتی از سوی کارشناسان اقتصادی نیز ناشی از هیجانات سیاسی است و پشتوانه کارشناسی قوی‌ای ندارد.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه پیش از این نیز مفاهیم دیگری از این دست مانند «افول آمریکا» و یا «نظم جدید جهانی» با برخی از اظهارات کارشناسی ضعیف، به‌خوبی نمایان نشده و بعضاً تبیین آنها با اشتباهاتی نیز همراه بوده است، بهتر است در موضوع دلارزدایی به محورهایی پرداخته شود که از نظر کارشناسی قطعیت بیشتری در خصوص آن وجود دارد.
وی با اظهار اینکه اولین مسئله در تبیین مسئله دلارزدایی در جهان توجه به تاریخچه و سابقه این موضوع است گفت: بررسی این مسئله بدون پرداختن به تاریخ و چگونگی تبدیل شدن دلار به‌عنوان ارز واسط در معاملات و تجارت بین‌المللی میسر نیست، بنابراین پرداختن به تاریخچه چگونگی تبدیل دلار به ارز مرجع بین‌المللی و حالا افول آن در جایگاه معاملات بین‌المللی مسئله‌ای مهم است.
شریفی اضافه کرد: پرداخت دقیق و علمی به تعریف دلارزدایی نیز حائز اهمیت است، زیرا در بسیاری از رسانه‌ها تعریف درستی از این روند وجود ندارد و گمان می‌شود که مسئله دلارزدایی، نه یک روند، بلکه یک اتفاق است که در عرض چند روز و یا چند ماه قابل رخ‌دادن است.
این کارشناس اقتصادی مسئله دیگر قابل اهمیت را پرداختن به مسئله چگونگی تبدیل شدن دلار به یک سلاح در دست ایالات متحده برای تحت فشار گذاشتن آنها نیز عنوان کرد و افزود: دلارزدایی برای چندین سال است که توسط کشورهای بزرگ و قدرتمندی مانند چین، برزیل، هندوستان، تعداد زیادی از کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا و روسیه در حال انجام شدن است.
وی با ضروری دانستن بررسی استراتژی‌ها و راهکارهای این کشورها در خصوص دلارزدایی تأکید کرد: پرداختن به تجربیات گذشته چالش‌هایی را که بر سر دلارزدایی برای جامعه جهانی و کشورهای مختلف وجود دارد و اقداماتی که آمریکا در مقابل این حرکات انجام می‌دهد، روشن می‌کند.
شریفی افزود: بررسی ضرر و زیانی که ایالات متحده به‌احتمال‌زیاد از این روند می‌بیند و چالش‌هایی که با آن مواجه خواهد شد و نیز نقش و تأثیر دلارزدایی بر روند تغییر نظم جهانی و افول آمریکا می‌تواند از جمله جذابیت‌های این مسئله باشد که قابل بررسی است.
این کارشناس اقتصادی با تصریح بر اینکه تنها کشورهایی که مشمول تحریم‌های ایالات متحده شده‌اند، به‌دنبال دلارزدایی نیستند و با ارائه شدن رمزارزها و ارزهای دیجیتال، حتی برخی کشورهای اروپایی نیز تلاش دارند به‌سمت استفاده از آنها بروند و دلار را از سیستم اقتصادی‌شان حذف کنند گفت: نقش فناوری و به‌خصوص مسئله ارزهای دیجیتال و مبادلات اقتصادی مبتنی بر ارزهای غیردلار در افزایش سرعت دلارزدایی در جهان بسیار قابل اهمیت است.
وی متذکر شد: حتی اگر مسئله تحریم نیز برای کشور در میان نبود کشورمان بایستی برای عقب نماندن از رویکرد جدید تجارت جهانی مبتنی بر ارزهای دیجیتال ورود جدی انجام می‌داد./ تسنیم