تاثیر توافق تهران و ریاض بر روابط عربستان سعودی و حماس

به گزارش راهبرد معاصر، پس از سفر نخست رهبران جنبش مقاومت اسلامی حماس به عربستان سعودی در آوریل گذشته، بن‌بستی که چند سال بود در روابط این جنبش و ریاض ایجاد شده بود، در هم شکست و روز گذشته (یکشنبه، ۲۵ ژوئن) یک هیأت از این جنبش به ریاست «اسماعیل هنیه» برای ادای فریضه حج به عربستان سعودی سفر کرد.

وبگاه «فلسطین الیوم» با انتشار یادداشتی، آب شدن یخ روابط میان حماس و ریاض را تاثیر آشکار توافق ازسرگیری روابط ایران و عربستان سعودی دانست و نوشت که یک هیأت از جنبش حماس به ریاست اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی این جنبش و با همراهی «خالد مشعل»، «صالح العاروری»، «عزت الرشق» و «خلیل الحیه» از دیگر رهبران این جنبش، برای ادای مناسک حج به عربستان سعودی سفر کرد.

این سفر پس از سالها تنش در روابط ریاض با حماس و با وجود بازداشت شماری از رهبران و اعضای حماس در خاک عربستان در سالهای پیش، صورت می‌گیرد.

«مصطفی الصواف» نویسنده و تحلیلگر سیاسی فلسطین می‌گوید: سفر امروز هیأت حماس به عربستان برای ادای مناسک حج، تلاش عربستان سعودی و حماس برای از سرگیری روابط محسوب می‌شود و همسو با دیدارهای نخست سران حماس با مقامات سعودی در ریاض است.

وی تصریح کرد: «به نظر می‌رسد، روابط دو طرف در مسیر درستی در حال حرکت است و در چارچوب تفاهماتی که علناً اعلام نشده و بخشی از روابط صمیمی بین آنها است».

این تحلیلگر افزود: «ازسرگیری روابط عربستان سعودی و ایران، تاثیر آشکاری در این امر داشته و به صورت مثبت بر روی روابط بیان عربستان سعودی و حماس اثر گذاشته است و گواه آن، سفر ماه آوریل رهبران حماس به عربستان و ادای مناسک عمره مفرده و آزادی شماری از اعضای آن در عربستان سعودی و سپس سفر جدید رهبران این جنبش به عربستان است».

وی در ادامه پیش‌بینی کرد که در آینده، روابط عربستان سعودی و حماس دارای غافلگیری‌های بیشتری باشد و دیدارهای مشترک صمیمانه‌تری میان آنها صورت گیرد.

درباره روابط جنبش حماس با خارج، وی افزود: «جنبش حماس از سیاست کنونی خود به تدریج فاصله گرفته و سیاست توسعه‌ یافته‌تری را دنبال می‌کند و در این زمینه دستاوردهایی نیز داشته است. این دستاوردها در مراحل اولیه است و نیازمند تلاش بیشتر برای تقویت روابط با کشورهای عربی و بین المللی است که به سیاست‌های قبلی حماس امیدی ندارند».

پیش از، از سرگیری روابط حماس و ریاض از آوریل ۲۰۲۳، آخرین سفر هیأتی از حماس به ریاض به سال ۲۰۱۵ و دیدار خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی وقت حماس با ملک سلمان و شماری از مقامات سعودی در شهر مکه باز می‌گردد.

عربستان سعودی، روابط خوبی با حماس داشت اما چند سالی بود که این روابط دچار سردی و تنش شده بود. در می ۲۰۱۷، یک نشست سران عربی و اسلامی با حضور آمریکا در ریاض برگزار شد و در آن زمان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور وقت آمریکا، حماس را «تروریستی» اعلام کرد.

پس از آن، در ۲۲ فوریه ۲۰۱۸، «عادل الجبیر» وزیر خارجه وقت عربستان سعودی در مقابل کمیسیون امور خارجی در پارلمان اروپا در بروکسل، حماس را «تروریستی» خواند؛ امری که یک سابقه خطرناک در تاریخ روابط دو طرف محسوب می‌شود.

در سپتامبر ۲۰۱۹، حماس اعلام کرد که مقامات سعودی «محمد الخضری» نماینده این جنبش در ریاض و پسرش «هانی» را به همراه ده‌ها فلسطینی که دارای تابعیت اردن بودند، بازداشت کرده است. در نهایت در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲، ریاض، الخضری را آزاد کرد و وی را به اردن فرستاد و سپس، به تدریج سایر اردنی‌ها و فلسطینی‌های بازداشت‌شده را آزاد کرد./ thvs