قرآن‌سوزی در سوئد؛ آزادی بیان یا ترویج نفرت پراکنی؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با توجه به چندین نوبت رویدادهای غیرانسانی مرتبط با قرآن سوزی در سوئد، باید به این سؤال اساسی پاسخ داد، آیا این تحرکات را بایست در چهارچوب آزادی بیانِ افراد تحلیل کرد یا خیر؟ آنها چیزی جز نفرت، خشونت و کینه ترویج نمی کنند. اصل اقدام به قرآن سوزی و توهین به مقدسات در سوئد هیچ تناسبی با آزادی حقیقی ندارد و تا حد زیادی بنیان های زندگی اجتماعی را نیز تضعیف می‌کند و موجب ایجاد درگیری و خشونت های گسترده می شود.

چندین نوبت وقایع مرتبط با قرآن سوزی در سوئد که البته با مجوز رسمی نهادهای حکمرانی این کشور انجام شده، سیلی از ابراز محکومیت های جهانی و اعتراضات را در کشورهای مختلف اسلامی علیه این اقدام غیرانسانی برانگیخته است.

در قرن بیستم سوئد به تدریج به سمت سکولاریزه شدن حرکت کرد و در این مسیر توهین به مقدسات نیز هدفِ جرم‌زدایی قرار گرفت

این رویدادها همچنین بار دیگر تنور مناظرات و مباحثات مختلف با آزادی بیان و لزوم محافظت از گروه های مذهبی در برابر اقداماتی که موجب ایجاد آسیب و نفرت می شوند، داغ کرده است. در سوئد، آزادی تجمع، بیان و اعتراض از نظر قانونی کاملاً تضمین شده هستند. با وجود این، از نظر تاریخی سوئد قوانینی دارد که توهین به مقدسات را به شدت ممنوع می کند و البته که ناشی از نفوذ کلیسا است.

در قرن بیستم سوئد به تدریج به سمت سکولاریزه شدن حرکت کرد و در این مسیر توهین به مقدسات نیز هدفِ جرم‌زدایی قرار گرفت. در این راستا، وضع ممنوعیت های جدید علیه فعالیت هایی نظیر سوزاندن کتاب های مقدس نیازمند تصویب قوانینی تازه است که البته این دستورکار به هیچ عنوان از سوی دولت سوئد دنبال نمی شود.

در آغاز سال جاری میلادی راسموس پالودان، سیاستمدار دانمارکی-سوئدی از جریان راست افراطی، کسی که با قرآن سوزی های مکرر خود شناخته می شود، نسخه ای از قرآن کریم را بیرون از مسجدی به آتش کشید و اعتراضات گسترده جهانی را نسبت به این اقدام خود برانگیخت.

تحت تأثیر این فرد سیلوان مومیکا، پناهجوی مسیحی عراقی نیز درخواست صدور مجوز برای سوزاندن کتاب مقدس مسلمانان در محوطه پیرامونی سفارت عراق کرد. با وجود این، پلیس سوئد به دلایلی نظیر اینکه امکان دارد اقدام وی موجب ایجاد ناآرامی های داخلی در سوئد شود، آن را نپذیرفت. گرچه درنهایت دادگاه های سوئد با حکم پلیس این کشور مخالفت و مجوز مذکور را صادر کردند.

آنها این گونه استدلال کردند فرد مذکور به اصطلاح در حال استفاده از حق آزادی بیان خود است و پلیس سوئد باید اقدامات احتیاطی مختص خود را نظیر وضع محدودیت در محل قرآن سوزی انجام دهد. این رویکرد سوئدی ها با انتقادات جدی در عرصه بین المللی مواجه شد و بسیاری بر این باورند استکهلم در برابر اسلام هراسی موضعی انفعالی در پیش گرفته است.

همزمان با افزایش تنش ها در عرصه بین المللی و البته اوج گیری افراد و گروه هایی که از رویه هایی نظیر قرآن‌سوزی حمایت می کنند، سوئد خود را در موقعیتی حساس و پیچیده می بیند

مومیکا درنهایت مجوز سوزاندن یک نسخه از قرآن کریم را در بیرون مسجدی که مسلمانان سوئدی 28 ژوئن، عید قربان را در آن جشن می گرفتند، کسب کرد. در واکنش به این تحولات، جالب است که یک شهروند مسلمان سوئدی خواستار صدور مجوز برای خود برای سوزاندن نسخه ای از تورات و انجیل شد. با وجود این، آن فرد اعلام کرد، به هیچ عنوان به عنوان یک مسلمان دست به این اقدام نمی زند و هدفش تنها نشان دادن این نکته است که نباید به کتب مقدس و باورهای انسان ها توهین شود.

گرچه آزادی بیان یکی از بنیان های جوامع دموکراتیک است، ولی این حق از منظر تئوریک به هیچ عنوان مطلق نیست و بایستی به این نکته نیز توجه شود استفاده برخی افراد از آزادی متصورشان نباید موجب ایجاد خسارت های گسترده و عمیق شود و موجی از خشونت، نفرت یا تبعیض علیه افراد و گروه های خاص را به دنبال داشته باشد. این موضوع به صورت ویژه در جریان تصویب قطعنامه ای در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در جولای که هرگونه اهانت به قرآن کریم را محکوم کرد، انعکاس یافته است.

همزمان با افزایش تنش ها در عرصه بین المللی و البته اوج گیری افراد و گروه هایی که از رویه هایی نظیر قرآن‌سوزی حمایت می کنند، سوئد خود را در موقعیتی حساس و پیچیده می بیند. این کشور باید مرز میان آزادی بیان و حراست از گروه های مذهبی مختلف در برابر اقدامات مرتبط با ترویج نفرت و به طور خاص اسلام‌هراسی را مشخص کند.

در حالی که دولت سوئد اقدام مرتبط با قرآن سوزی را محکوم و تأکید کرد این حرکت به هیچ عنوان موضع رسمی دولت سوئد نیست، شمار قابل ملاحظه ای از مردم سوئد نیز علیه این اقدام موضع گیری کرده اند. در این میان همچنان شماری از افراد در سوئد بر این باورند وضع قوانین تازه در سوئد که رویه های غیرانسانی نظیر قرآن سوزی ها را ممنوع کند، نقض آزادی بیان به شمار می رود؛ موضوعی که درک آن دشوار است.