عوامل خودکفاییِ تولید گندم در سایه اعتماد کشاورزان به وعده‌های دولت

به گزارش راهبرد معاصر. خودکفایی کشور در تولید گندمِ نان که در دولت سیزدهم اتفاق افتاد، یکی از مهمترین دستاورد‌های‌ دولت در حوزه کشاورزی بود که امسال محقق شد.

* گندم‌کاران به وعده دولت اعتماد کردند

دولت چندین برنامه را در حوزه کشاورزی در دستور کار قرار داد که در نهایت به افزایش تولید و پُر شدن سیلوها از تولید داخلی منجر شد، علاوه بر توجه کشاورزان به توصیه‌های فنی و تکنیکی کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی، این دستاورد بیشتر در سایه همدلی و اعتماد عمومی کشاورزان به دولت رخ داد که آخرین دانه های گندم خود را هم تحویل سیلوها دادند، برخلاف سال‌های گذشته که بخش زیادی از گندم تولیدی کشور در سایه بی اعتمادی به دولت، توسط کشاورزان به‌ دلالان فروخته می‌شد و بعدا با ‌قیمت‌های بالاتر خوراک دام و طیور می‌شد، یا سر از آن‌طرف مرزها در سر می‌آورد.

طبق آنچه‌ علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی، اعلام کرد: تا روز 7 شهریور، 10 میلیون و 159 هزارتن گندم از گندمکاران کشور خریداری شده است و پیش‌بینی می‌شود کل گندم خریداری شده از 10.5 میلیون تن عبور کند؛ این میزان خرید 3 میلیون تن نسبت به سال گذشته و 6 میلیون تن نسبت به سال 1400 افزایش دارد که 2 میلیارد دلار برای کشور صرفه جویی ارزی دارد و کشور دیگر مجبور به واردات گندم نخواهد شد.

*‌ گندم‌کاران حاضر نشدند محصولاتشان به خارج از مرزها برود‌

حسین مهدیار، کارشناس کشاورزی در این‌باره به خبرنگار فارس گفت: با اینکه برخی قبل و حتی در ایام ‌برداشت گندم مدام مدعی بودند که گندمکاران محصول خود را به دولت نمی‌فروشند، اما کشاورزان بر خلاف این ادعا همه گندم‌های خود را هم به سیلوهای دولتی تحویل دادند، در این زمینه چندین عامل نقش داشت اما مهمترین آن اعتماد به مسئولان و همدلی با آنها بود که کشاورزان حاضر نشدند در شرایط تحریم‌ و شرایط سخت واردات، محصول تولیدی‌شان به خارج از مرزها برود.

وی افزود: اعتماد کشاورزان به مسئولان دولتی و حس وطن‌دوستی آنها سبب شد مردم کشورشان را به اغیار نفروشند، آنها قدر نان را می‌دانند، برایش حرمت قائلند و ارزش آن را می‌دانند، زمانی که مسئولان کشور تاکید کردند که گندمکاران محصول تولیدی خود را به دلالان و قاچاقچیان گندم نفروشند، آنها به این حرف اعتماد کردند و تقریبا دلالی و واسطه‌گری در ‌حوزه گندم، امسال نزدیک به صفر شد در حالی که این موضوع طی سالیان گذشته بی سابقه بوده است، یادمان نرفته سال‌هایی که در فصل برداشت کامیون‌ها در راه قاچاق به کشو‌رهای همسایه بودند.

مهدیار اظهار کرد: طبق آمارها میزان گندم لازم برای بخش نانوایی کشور 10 میلیون تن است که با این میزان خرید دولت، خودکفایی کشور در تولید نان کاملا محرز است، اما سالانه حدود 1.5 تا 2 میلیون تن هم گندم در بخش صنعت، نان فانتزی، قنادی و نان صنعتی مصرف می‌شود و بخشی هم در حدود 1.5 میلیون تن کشا‌ورزان برای بذر خود نگه می دارند، که در مجموع می‌توان گفت که با 14 میلیون تن تولید گندم، کشور به خود‌کفایی کامل می‌رسد. هنوز آمار دقیقی از کل تولید کشور توسط مسئولان اعلام نشده اما سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد، تولید گندم امسال ایران را 13.5 میلیون تن برآورد کرده است.

* نرخ تضمینی گندم مناسب و به موقع اعلام شد

اما در خودکفایی گندمِ نان کشور نیز چند عامل نقش داشت، نخست اینکه دولت قیمت گندم را به موقع و مناسب اعلام کرد، شورای قیمت گذاری محصولات کشاورزی قیمت گندم را ابتدا 11 هزار و 500 تومان اعلام کرده بود و پس از آن به کیلویی 15 هزار تومان افزایش داد. طبق نظر کارشناسان و بر اساس تجربه نرخ مناسب خرید تضمینی مشوق خوبی برای تولید کنندگان است که به کشت این محصول اساسی ترغیب شوند.

سید مجتبی خیام نکویی معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در این زمینه گفت:‌ نرخ خرید تضمینی گندم امسال نسبت به سال‌های پیشین مناسب بوده و به موقع اعلام شد، رقم کیلویی 15 هزار تومان گندمکاران را ترغیب کرد که محصول بیشتری را بکارند‌.

* قاچاق گندم نزدیک به صفر شد

بالا بودن نرخ خرید تضمینی قاچاق این محصول به کشورهای همسایه را نزدیک به صفر کرد زیرا تفاوت قیمت را با خارج از مرزها به حداقل رساند، خبری از جولان دلالان نبود، دیگر کامیون‌هایی که بار گندم به کشورهای همسایه ببرند نیز دیده نمی‌شد.

در سال‌های گذشته تفاوت دو برابری که بین قیمت گندم داخل و کشورهای همسایه وجود داشت برخی را وسوسه می‌کرد که گندم ارزان را از داخل خریداری و به کشورهای دیگر قاچاق کنند.

* نهاده‌ها به میزان کافی به دست کشاورز رسید

طبق نظر کارشناسان هر واحد کود مناسبی که برای محصول استفاده می‌شود می‌تواند تا 9 واحد در افزایش تولید محصول نقش داشته باشد.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: کشاورزان از کودهای شیمایی پتاسه و فسفره به میزان کافی استفاده کردند که خود عاملی برای افزایش تولید محصول شده است امسال 1.5 میلیون تن کود شیمیایی به کشاورزان داده شد.

* بذر اصلاح شده کافی و کود شیمیای ارزان به کشاورزان داده شد

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استفاده از بذور اصلاح شده توسط کشاورزان بر اساس توصیه مروجان کشاورزی را عامل دیگر افزایش نرخ خرید تضمینی اعلام کرد و گفت: استفاده از بذر مناسب گندم می‌تواند محصول را در برابر کم آبی، بیماری و آفات مقاومتر کند ضمن اینکه برخی واریته‌های گندم هستند که نسبت به واریته‌های دیگر تولید بیشتری دارند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی ۴۰۰ هزار تن بذر گندم گواهی شده و استاندارد برای حمایت از کشاورزان در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تدارک دیده شد، علاوه بر بذرهای گواهی شده و لیبل‌دار، تدارک کودهای پایه مانند ازته، فسفاته و پتاسه با ۴۸ درصد کاهش قیمت نسبت به سال گذشته برای سال زراعی آینده تامین شد.

اما در این میان برخی هم بر این باورند که بارندگی‌های مناسب عاملی برای افزایش تولید گندم مناسب درکشور بوده است اما آمارها به گونه دیگری روایت می کنند، بر اساس آمار مدیریت منابع آب کشور، میزان بارندگی سال جاری نسبت به متوسط بلند مدت 14.4 درصد کاهش داشت و سال آبی 1401-1402 در میان 58 سال آبی پایش شده رتبه 33 از منظر بارندگی را به خود اختصاص داده است، بیشترین کاهش بارندگی نسبت به متوسط بلند مدت مربوط به حوضه آبریز قره‌‌قوم در شمال شرق کشور با 56 درصد کاهش نسبت به بلند مدت بوده است.

بنابراین خودکفایی کشور در تولید گندم نان را باید قبل از هر چیز مرهون نگرش کشاورزان با فرهنگ ایرانی دانست که با مسئولان دولت همدلی‌ و به آنها اعتماد کردند، اما باید دولت به فکر تداوم این خودکفایی و پایداری آن برای سال‌های آینده هم باشد./ فارس