غربالگری سلامت روان دانشجویان در همه مقاطع الزامی شد

به گزارش راهبرد معاصر؛ احد بنار مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت در نشست وبیناری پیشگیری از رفتار‌های خودآسیب‌رسان با حضور جمعی از متخصصان برجسته گفت: یکی از اهداف استراتژیک که باید نسبت به آن تأکید کرد ساماندهی اخبار مرتبط با خودکشی است که باید راجع به آن فکر و سیاست‌های درستی داشته باشید چرا که عادی‌سازی و ترویج اقدامات خودآسیب‌رسان در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها، عواقب خوبی ندارد.

وی اظهار کرد: نخستین راهکار در مسیر کنترل رفتار‌های خودآسیب‌رسان در فضا‌های دانشگاهی، آموزش مهارت‌های زندگی با محوریت حل مسئله، تفکر، امیدآفرینی و سواد رسانه‌ای است که تلاش داریم برای دانشجویان علوم پزشکی مقاطع مختلف و دستیاران این کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی را برگزار کنیم. موضوع مهارت‌های زندگی، موضوع جدی در وزارت بهداشت است و اگر بتوان مهارت‌های زندگی را در قالب واحد درسی جزو پروتکل‌های آموزشی دانشجویان به‌خصوص دستیاران قرار دهیم، می‌توانیم در این مسیر موفق شویم.

بنار گفت: ضمن اینکه آموزش تفکر دینی و نگاه اعتقادی به مسائل داشتن نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. باید سعی کنیم با اجرای برنامه‌های مختلف، جنبه‌های دینی دانشجویان را تقویت کنیم و موضوع اعتقاد، بینش و تفکر دینی آن‌ها را پررنگ کنیم.

وی گفت: نخستین راهکار در این مسیر آموزش مهارت‌های زندگی با محوریت حل مسئله، تفکر، امیدآفرینی و سواد رسانه‌ای است که تلاش داریم برای دانشجویان علوم پزشکی مقاطع مختلف و دستیاران این کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی را برگزار کنیم. موضوع مهارت‌های زندگی، موضوع جدی در وزارت بهداشت است و اگر بتوان مهارت‌های زندگی را در قالب واحد درسی جزو پروتکل‌های آموزشی دانشجویان به‌خصوص دستیاران قرار دهیم، می‌توانیم در این مسیر موفق شویم.

وی از دیگر راهکار‌ها الزام به غربالگری سلامت روان در همه مقاطع، ایجاد یک فضای بانشاط در زندگی دستیاران، ارائه خدمات آموزشی به خانواده‌های دستیاران و برگزاری وبینار‌ها و کارگاه‌های متنوع، کاهش فشار کاری در محیط‌های درمانی و بالینی از طریق جذب کادر درمان هیئت علمی، تسهیل در مقررات مربوط به آیین‌نامه‌های آموزشی و بیمه‌های درمانی و مسئولیت و تأمین امکانات رفاهی و معیشتی رزیدنت‌ها و بهسازی خوابگاه‌های متأهلی و ساماندهی پاویون‌ها عنوان کرد.

بنار افزایش حق‌الزحمه دستیاران تخصصی را از دیگر اقدامات اداره‌کل دانشجویی طی دو سال گذشته عنوان کرد و گفت: تا سال ۱۴۰۰ متوسط دریافتی دستیاران تخصصی دانشگاه‌های علوم پزشکی حدود ۲.۵ میلیون تومان بود که از اواسط سال ۱۴۰۱ با تلاشی که در وزارت بهداشت شکل گرفت دانشجویان دستیار بین ۸ تا ۱۱ میلیون تومان دریافتی دارند، ضمن اینکه دانشجویان فوق‌تخصص حدود ۱۲ میلیون تومان دریافتی دارند، هرچند این مبالغ شاید نتواند تأمین‌کننده زندگی این افراد باشد، اما به‌دنبال آن هستیم باز این مبالغ را افزایش دهیم و با مذاکره با مراجع بالادستی همچون مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه به‌دنبال رفع مشکلات این افراد هستیم.

وی گفت: ترویج و تبلیغ ازدواج خود می‌تواند کمک به پیشگیری رفتار‌های خودآسیب‌رسان کند. براساس بررسی‌ها شاید بالای ۹۰ درصد افرادی که دارای افکار خودکشی و اقدام به رفتار‌های خودآسیب‌رسان داشتند، مجرد بودند و نشان می‌دهد تبلیغ و ترویج این سنت حسنه (ازدواج) می‌تواند تا حدودی بسیاری از آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها را کاهش دهد.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت یادآور شد: راه‌اندازی مراکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی نقطه عطفی در حوزه سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بود. بعد از استقرار این مرکز در دانشگاه‌ها، ظرفیت نیروی انسانی و ارائه خدمات مشاوره از جمله غربالگری سلامت روان به حدود ۴ برابر رسید.

بنار اضافه کرد: بر اساس آیین‌نامه تشکیل و راه‌اندازی مراکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی تمامی بخش‌های مختلف مشاوره‌های دانشجویی در دانشگاه‌های علوم پزشکی ارتقاء می‌یابد و متناسب با سطح و تیپ‌بندی دانشگاه‌ها به مراکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی تبدیل می‌شود که این مراکز به ۴ اداره مستقل «سلامت روان و مشاوره»، «سبک زندگی»، «ارتباط با خانواده» و «پیوند و ازدواج» تقسیم خواهند شد و دانشگاه‌ها موظف هستند در مسیر فعالیت‌ها و مأموریت‌های خود، این چهار مأموریت را به‌صورت ویژه دنبال کنند.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: باتوجه به این آیین‌نامه و در مسیر ارائه خدمات مشاوره‌ای به دانشجویان در چهار مقوله مختلف، ظرفیت‌های‌مان در بخش نیروی انسانی و خدمات در دانشگاه‌ها ۳ تا ۴ برابر افزایش می‌یابد.

وی افزود: امیدواریم این قانون بتواند به وضعیت تحول سلامت روان دانشجویان و ارائه مشاوره به آن‌ها در مقوله سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی کمک کند، هم به موضوع سلامت روان قشر دانشجو بر اساس سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی پرداخته شود و هم به مسائل جوانی جمعیت و رشد آن و ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه پیوند و ازدواج جوانان و دانشجویان کمک شود و بدون شک راه‌اندازی این مراکز و سوق دادن دانشجویان به‌سمت زندگی ایرانی ـ اسلامی می‌تواند آن‌ها را از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به‌خصوص در محیط‌های دانشجویی دور کند.

بنار خاطرنشان کرد: باید در مسیر مدیریت آسیب‌های اجتماعی در فضای دانشگاهی، از ظرفیت‌های متخصصان، اساتید حوزه مشاوره و سلامت روان بهره‌مند شد و در این مسیر نیز معاونت آموزشی وزارت بهداشت نیز باید تعامل سازنده‌ای با ما داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه التهاب‌آفرینی در فضای مجازی در قالب سخنرانی‌ها، بیانیه‌ها و مصاحبه‌ها با موضوع رفتار‌های آسیب‌رسان، کمکی به حل مسئله نمی‌کند، اظهار کرد: برگزاری جلسات تخصصی و بارش افکار متخصصان در خصوص کنترل آسیب‌های اجتماعی در جامعه دانشجویی می‌تواند راهکار خوبی باشد.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت گفت: ما در مراکز مشاوره مبتنی بر زندگی ایرانی اسلامی نیاز به تغییر نگاه و رویکرد فرهنگی در سطح جامعه دانشجویی داریم و باید در این راستا، میزان غربالگری‌های‌مان را افزایش دهیم و به‌سمت دانشجویان تخصصی و فوق‌تخصصی برویم. خوشبختانه با تلاش همکاران ما در اداره مشاوره و سلامت روان، غربالگری دانشجویان ایرانی و بین‌الملل و همچنین رزیدنت‌ها افزایش یافته است که این غربالگری‌ها در ابتدای سال تحصیلی و در طول سال می‌تواند سازنده باشد و از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند.

وی با تصریح به اینکه باید به دانشجویان آموزش داده شود که خودکشی یک راه‌حل نیست، بلکه پاک کردن صورت مسئله است، ابراز کرد: ما امکانات خوبی در حوزه مشاوره و سلامت روان در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی داریم و خوشبختانه مشارکت همتایاران سلامت روان کنار کارشناسان حوزه مشاوره اتفاق خوبی طی چند سال اخیر بوده است.

بنار گفت: برخی اوقات در فضای مجازی شنیده می‌شود که خودکشی‌ها بیشتر به مسائل رفاهی و اقتصادی ارتباط دارد، اما گزارش‌های آماری و بررسی‌های لازم نشان می‌دهد که مسائل اقتصادی خیلی در بحث خودکشی تأثیرگذار نیست هرچند پارامتر مهمی است، ضمن اینکه در بحث دستیاران، مباحث اقتصادی ضریب تأثیر بالایی ندارد و باید به‌صورت دقیق بررسی‌های علمی و تحقیقات لازم جهت علل و ریشه‌یابی این موارد انجام شود.

وی متذکر شد: فشار کاری در دوره دستیاری و رزیدنتی، فشردگی فعالیت‌ها در محیط آموزشی و بالینی، تفویض مسئولیت‌ها توسط دانشجویان سال‌بالایی به دانشجویان رده‌پایین‌تر، سروکار داشتن با بیمار، اقامت‌های طولانی در محیط درمانی و بیمارستانی، تعداد کشیک‌های زیاد و نامتعارف، بی‌خوابی‌ها و… می‌تواند از جمله دلایلی باشد که دستیاران و رزیدنت‌ها ممکن است با آن مواجه باشند و منجر به رفتار‌های خودآسیب‌رسان شود که باید نگاه کارشناسی و علمی به آن کرد.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت گفت: هرچند ما در این دولت با ابلاغ دستورالعمل‌های مشخص، محدودیت کشیک‌های بیمارستانی را برای رزیدنت‌ها و دستیاران اعمال کردیم به‌طوری که در طول ماه یک رزیدنت نباید بیشتر از ۱۲ کشیک کاری در فضای بیمارستانی و درمانی داشته باشد و طی ابلاغیه‌ای به همه دانشگاه‌ها اعلام شد که بیشتر از ۱۲ کشیک ممنوع است.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت اضافه کرد: البته تبعات انصراف از تحصیل، ناامیدی از وضعیت کاری آینده، شکست عاطفی و عشقی، ضعف اعتقادی و ضعف در مهارت‌های سبک زندگی، استرس‌های ناشی از عدم موفقیت در آزمون ارتقاء، مشکلات معیشتی، عدم وضعیت مناسب خوابگاه‌ها و پاویون‌ها، مشکلات خانوادگی نیز از جمله دیگر علت‌های اقدام به رفتار‌های خودآسیب‌رسان است.

وی گفت: بسیاری از دانشجویان پزشکی ممکن است در زمینه علمی نخبه و تبحر خاصی داشته باشند و از ضریب هوشی بالایی برخوردار باشند، اما در زمینه مهارت‌های زندگی و خودکنترلی و کاهش استرس، ممکن است از ظرفیت، توان و تبحر بالایی برخوردار نباشند که البته قراردادن درست مهارت‌های سبک زندگی در تقویم درسی می‌تواند تا حدودی این نقایص را مرتفع کند.

وی با اشاره به اینکه موضوع تاب‌آوری و لزوم مهارت‌های دانشجویان و دستیاران به این مقوله باید بیشتر در دستور کار باشد، افزود: غفلت از موضوع تاب‌آوری می‌تواند آسیب‌های زیادی به افراد وارد کند.

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت گفت: عادی‌سازی و ترویج خودکشی در جامعه توسط رسانه‌های جمعی و شبکه‌های مجازی می‌تواند آسیب‌های زیادی داشته باشد. یکی از اهداف استراتژیک که باید نسبت به آن تأکید کنیم ساماندهی اخبار مرتبط با خودکشی است که باید راجع به آن فکر و سیاست‌های درستی داشته باشید چرا که عادی‌سازی و ترویج اقدامات خودآسیب‌رسان در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها، عواقب خوبی ندارد.

در نشست مجازی پیشگیری از رفتار‌های خودآسیب‌رسان حمید پیروی، رئیس مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران و نایب‌رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران، حامد مصلحی، مدیرکل دفتر سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، احد بنار، مدیرکل امور دانشجویان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جمعی دیگر از متخصصان برجسته به ارائه دیدگاه‌ها و راهکار‌های خود در زمینه پیشگیری از رفتار‌های خودآسیب‌رسان پرداختند. / تسنیم