چرا زیرمیزی پزشکان با افزایش تعرفه حل نمی‌شود؟

به گزارش راهبرد معاصر، چندی پیش بود که رئیس اداره نظارت بر درمان وزارت بهداشت در اظهاراتی بیان کرد که در ۶ ماهه اول سال جاری تعداد ۷۰۰ پرونده اضافه دریافتی پزشکان، به تعزیرات حکومتی ارجاع شده است. پیش از آن نیز خبرهای متعددی از برخورد با پزشکان زیرمیزی‌بگیر منتشر شده بود.افرادی که سوگند پزشکی خود را فراموش کرده و از لباسشان سو‌استفاده می‌کنند. این در حالی است که پزشکان همواره در جامعه‌ی ایران مورد احترام بوده و هستند. اما برخی پزشکان با رفتارهایی از این دست، باعث سلب اعتماد از کل جامعه‌ی پزشکی شده‌اند.دریافت زیرمیزی توسط برخی از پزشکان، مسئله جدیدی نیست. در طول سال‌های اخیر بارها مدیران وزارت بهداشت به این موضوع ورود کرده و به ریشه‌یابی عوامل ایجاد این پدیده در بین پزشکان پرداخته‌اند. قاضی‌زاده هاشمی، وزیر اسبق بهداشت، در همین باره گفته بود:«برخی می‌گویند چرا زیر‌میزی اتفاق می‌افتد، خب وقتی شما هزینه‌ تمام شده خدمت را حساب نمی‌کنید، یک سود منطقی هم در نظر نمی‌گیرید، معلوم است که در ارائه خدمت یا کم‌فروشی می‌شود یا در آن تقلب می‌آید یا فساد به راه می‌افتد.» حیدری، مدیر اسبق دفتر اعتبار بخشی بیمارستان‌ها، در این باره می‌گوید:«ریشه تخلف در حرفه پزشکی، در تعرفه‌های غیر‌واقعی است که با هزینه‌های واقعی مطابقت ندارند. به عبارت دیگر، اگر شرکت‌های بیمه پوشش تعرفه‌ها را افزایش دهند، جامعه پزشکی هم با توجه به تعرفه‌های واقعی، بهترین و با کیفیت‌ترین خدمات را ارائه خواهد داد.»

درسی که از طرح تحول سلامت گرفته نشد
رییس‌زاده، رییس سازمان نظام پزشکی، با بیان اینکه تعرفه های غیرواقعی و پایین پزشکی عامل اصلی ایجاد زیرمیزی پزشکان می شود، اظهار داشت: «اگر کسی از زیرمیزی گله‌مند است، باید بداند عامل وقوع زیرمیزی، جامعه پزشکی نیست. عامل آن بیمه‌ها و افرادی هستند که تعرفه جامعه پزشکی را طی سال‌های اخیر پایین و غیرواقعی نگه داشته‌اند.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که در سال ۹۳ با همین استدلال‌ها «طرح تحول سلامت» اجرایی شد. با اجرای این طرح به یکباره دریافتی پزشکان چند برابر افزایش یافت و شکاف بزرگی میان دریافتی آن‌ها و دیگر اعضای کادر درمان ایجاد شد. حتی در مواردی درآمد پزشکان به بالای ۱۵۰میلیون نیز می‌رسید. این اختلاف درآمد باعث ایجاد نارضایتی‌هایی در بین کادر درمان نیز گردید.طرح تحول سلامت سرانجام بخاطر فشار مالی بالایی که برای شرکت‌های بیمه‌ای ایجاد کرده بود، متوقف شد. گفته می‌شود این طرح حداقل ۱۸ هزار میلیارد بدهی روی دست وزارت بهداشت گذاشته بود.

با این‌که طرح تحول سلامت توانست پرداختی از جیب مردم را کاهش دهد، اما در حذف زیرمیزی چندان موفق نبود.برخی معتقدند افزایش یکباره‌ی درآمد پزشکان و سپس توقف طرح، باعث شد پزشکان بیش‌تری به دریافت زیرمیزی روی بیاورند. چرا که این عده از پزشکان حاضر نبودند کاهش درآمدی را بپذیرند و به همین منظور دست در جیب بیماران می‌کردند. منحصر کردن پدیده‌ی زیرمیزی به تعرفه‌های پزشکی پایین، شاید کمی ساده‌انگاری بنظر برسد. چرا که اگر برای توجیه زیرمیزی، درآمد پایین دلیل قرار گیرد، همه‌ی اقشار مجاز خواهند بود که زیرمیزی دریافت کنند.

مردم چرا زیرمیزی می‌دهند؟
از سوی دیگر گفته می‌شود که دریافت زیرمیزی‌ بیش‌تر در میان جراحان اتفاق می‌افتد. چرا که پزشکان عمومی یا متخصصان اطفال و داخلی، امکان کم‌تری برای دریافت زیرمیزی دارند. علاوه بر این، فقط پزشکانی می‌توانند مردم را مجبور به پرداخت زیرمیزی نمایند که مهارت بالا و سابقه‌ی کاری خوبی داشته باشند. در نتیجه جراحان تازه‌کار نیز سهم خاصی از این زیرمیزی‌ها نخواهند داشت. به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند زیرمیزی بیش‌تر در میان پزشکان جراح با سابقه بالا دیده می‌شود.برخی با این تصور که مشکلات مالی باعث بروز زیرمیزی شده است، معتقدند در بیمارستان‌های خصوصی این تخلف دیده نمی‌شود. شنیده‌ها حاکی از آن است که حتی تعرفه‌های بالای این بیمارستان‌ها نیز مانع دریافت زیرمیزی نشده است.

پیش از این، رحیم نیا، مدیرکل دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به گزارش‌های زیرمیزی در این بیمارستان‌ها، ضمن پذیرش تلویحی این مسئله، گفت:«قطعا وزارت بهداشت در صورت مواجه با چنین مواردی برخورد خواهد کرد اما از مردم هم توقع داریم برای جلوگیری از بروز چنین پدیده ای ما را همراهی کنند.»در کنار پزشکانی که زیرمیزی دریافت می‌کنند، باید مردمی که این مبالغ را می‌پردازند هم مورد توجه قرار گیرند. به راستی چه عاملی باعث می‌گردد که یک خانواده با این‌که درآمد بالایی ندارد، اما زیر بار اضافه دریافتی پزشکان برود؟ این سوال هیچ پاسخی جز «ناچاری» نخواهد داشت. کارشناسان معتقدند «خدمات درمانی کشش بالایی دارد». به این معنی که حتی با افزایش قیمت این خدمات، باز هم مردم مجبورند که هزینه‌ی آن را پرداخت کنند.

کمبود پزشک، عامل تشدید زیرمیزی
بارها پیش آمده که بیمار در وضعیت نامناسبی بوده و پزشک پشت درب اتاق عمل، درخواست واریز وجه به حساب خود یا بستگانش را می‌کند. در مقابل، خانواده بیمار که در شرایط مساعدی قرار ندارند، حاضر خواهند بود برای سلامت عزیزشان هر کاری انجام دهند. چرا که پیدا کردن متخصص دیگری که بتواند جراحی را انجام دهد هم امری زمانبر است.علاوه بر این بسیاری از این جراحان، برای چند ماه بعد نوبت می‌دهند. کارشناسان معتقدند نوبت‌های چندماهه پزشکان، ویزیت‌های چندنفره بیماران و حتی زیرمیزی گرفتن منشی پزشک همگی ممکن است از یک «محدودیت خاص» سرچشمه گرفته باشند.

عابد فتاحی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، این محدودیت را این‌گونه توصیف می‌کند:«در شهرهایی که تنها یک متخصص و جراح داریم، این قبیل دریافت‌های غیرمتعارف وجود دارد.»یکی از پزشکان قلب و عروق مشهد معتقد است:‌«بسیاری از متخصصان برای کسب درآمد بیشتر وارد حوزه عمل‌های زیبایی شده‌اند و در نهایت کمبود متخصص در دیگر شاخه ها،‌ موجب هجوم بیماران به اندک پزشکان متخصص دیگر می شود که این امر زمینه دریافت زیرمیزی را فراهم می‌کند.» به عبارت دیگر بیش از آن‌که مسائل معیشتی مطرح باشد، این کمبود پزشک است که زمینه را برای دریافت زیرمیزی فراهم می‌کند.

طی ده سال اخیر همواره راهکار مسئولان جامعه‌ پزشکی برای کنترل زیرمیزی، افزایش تعرفه‌ها بوده است. اما شواهد نشان می‌دهد که این معضل هم‌چنان باقی‌مانده و باعث آسیب به مردم و جامعه پزشکی کشور می‌شود. بنظر می‌رسد تا وقتی که کمبود پزشک برطرف نشود، امکان مقابله با زیرمیزی نیز فراهم نگردد./ فارس