بحرین در مسیر بهبود روابط با ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سوگ شهید آیت الله رئیسی، رئیس جمهور و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان بهانه‌ای شد تا حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با بیان مناقشه تاریخی با ایران، از  لزوم عادی سازی روابط میان تهران و منامه سخن بگوید.

 
در نگاه بحرینی ها، پس از نقش آفرینی چین و آمریکا در روند عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی و عربستان، ساکنان کاخ کرملین از اعتبار و نفوذ ویژه‌ای برای پایان دادن به اختلافات میان ایران و بحرین و تسهیل روند بهبود روابط برخوردارند.

مجموعه تحولاتی همچون پیوستن منامه به پیمان ابراهیم یا سرکوب گسترده شیعیان سبب تأخیر در روند بهبود روابط میان ایران و بحرین شده است

به زودی منامه، پایتخت بحرین میزبان کنفرانسی با موضوع صلح در غرب آسیا خواهد بود. ظاهراً پادشاه بحرین علاقه‌مند است در این نشست نمایندگان روسیه نیز حضور مستقیم داشته باشند. نظر مسکو و تهران می‌تواند تأثیر قابل توجهی در پیروزی یا شکست نشست داشته باشد.

با آنکه در سال‌های اخیر ایران و بحرین سعی کرده اند با استفاده از کانال‌های غیر رسمی یا بغداد، باب گفت و گو و تبادل پیام را باز نگه دارند، اما مجموعه تحولاتی همچون پیوستن منامه به پیمان ابراهیم یا سرکوب گسترده شیعیان سبب تأخیر در روند بهبود روابط میان دو کشور شده است. اما امروز با حرکت کشورهای منطقه به سمت بهبود و بازتنظیم روابط به نظر می آید فرصت لازم برای عادی سازی روابط تهران و منامه ایجاد شده باشد.

 
قریب به 9 سال پیش دولت بحرین به تبعیت از پادشاهی عربستان سعودی تصمیم گرفت روابط دیپلماتیک خود را با تهران قطع و به سمت توسعه روابط امنیتی با تل‌آویو حرکت کند. در آن دوران منامه با کمک نظامی و امنیتی ریاض توانست در برابر خیزش‌های مردمی ناشی از جریان «بیداری اسلامی» مقاومت کند و همچنان بر کرسی قدرت باقی بماند.

 
از آن زمان تاکنون روابط میان دو کشور زیر سایه بدبینی بوده و حکومت بحرین سعی کرده است هر حرکت اعتراضی و ضدمرکزی را به تهران ارتباط دهد. نتیجه طبیعی این سیاست دوری بیش از پیش هر دو کشور و از دست فرصت‌های ایجابی با هدف توسعه روابط بود. با آغاز گفت و گوهای امنیتی بغداد میان ایران و سعودی، به صورت موازی مسیر دیگری با هدف کاهش و کنترل تنش‌ها میان تهران و منامه ایجاد شد.

 
اکنون پس از عادی سازی روابط میان تهران و ریاض و حل شدن بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای مانند عادی سازی روابط سوریه و عربستان، برقراری آتش‌بس در جنگ یمن، کاهش مناقشات سیاسی در لبنان و ...، به نظر می آید نوبت عادی سازی روابط تهران و منامه رسیده باشد. حل‌وفصل پرونده‌های باقی مانده میان ایران و عربستان نه تنها به توسعه روابط راهبردی میان دو کشور کمک خواهد کرد، بلکه زمینه لازم را برای بازسازی روابط ایران با اعضای بلوک عربی فراهم خواهد آورد.

 
نقطه آغاز روابط حسنه میان دو کشور می‌تواند صدور مجوز سفر شیعیان بحرینی به شهرهای زیارتی ایران در مشهد، قم و شیراز باشد. در سوی مقابل، گردشگران ایرانی می‌توانند از جاذبه‌های گردشگری این کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس بازدید کنند. پیش تر مقام های بحرینی با طرح نگرانی‌هایی در زمینه حضور شهروندان این کشور در ایران و تماس آنها با نیروهای مقاومت سبب شدند سفر اتباع بحرین به همسایه شمالی ممنوع شود، اما امروز آشکارا پادشاه بحرین از روابط مثبت میان دو ملت سخن می‌گوید.

 علاوه بر حوزه گردشگری، دو طرف می‌توانند در حوزه‌های تجاری و فرهنگی نیز به سمت توسعه روابط دوجانبه بر مبنای اصل نیازهای متقابل حرکت کنند. به عنوان نمونه، در دوران جدید طرف‌های ایرانی می‌توانند به یکی از تأمین کنندگان اصلی محصولات کشاورزی و دامی تبدیل شوند. علاوه بر این، کارخانه‌های تولید کننده ماشین آلات صنعتی و لوازم خانگی، به شرط تضمین کیفیت می‌توانند سهم قابل توجهی در بازار این کشور عربی به دست آورند.

نقطه آغاز روابط حسنه میان دو کشور می‌تواند صدور مجوز سفر شیعیان بحرینی به شهرهای زیارتی ایران در مشهد، قم و شیراز باشد

پس از تکمیل فرآیند اعتمادسازی متقابل، صندوق‌های سرمایه گذاری بحرینی می‌توانند شریک قابل اتکایی برای حضور در مناطق آزاد و مشارکت در پروژه‌های کلیدی کشور باشند. پس از شکل‌گیری تفاهمات سیاسی اولیه میان مقام های ارشد ایرانی و بحرینی، سیاست اصلی دو کشور باید ایجاد وابستگی متقابل و متوازن باشد تا علاوه بر مقام های سیاسی و امنیتی، ذی‌نفع دیگری نیز از پایداری روابط دو کشور حمایت کند. برای تحقق این هدف اتاق‌های بازرگانی دو کشور می‌توانند به نقش آفرینی جدی بپردازند و زمینه را برای شکل گیری توافقات اقتصادی فراهم کنند.

 
بهره سخن

مهم‌ترین چالش ایران و بحرین حضور بازیگران ثالث در منطقه خلیج فارس با هدف بر هم زدن موازنه و ایجاد تهدیدات امنیتی علیه امنیت ملی کشور است. در یک دهه اخیر رژیم صهیونیستی سعی کرده است با رخنه در محیط پیرامونی ایران، یعنی جمهوری آذربایجان، اقلیم کردستان عراق و شیخ‌نشین‌های امارات و بحرین، در روابط مثبت تهران با کشورهای همسایه اختلال ایجاد کند. عادی سازی روابط تهران و منامه بر مبنای دو اصل حسن همجواری و تجاوز متقابل نداشتن، با تمرکز بر توافق امنیتی سال 1387 می‌تواند زمینه خروج یا مهار فعالیت عناصر نامطلوب را در خاک بحرین فراهم کند. 

وجود منافع، امنیت و سرنوشت مشترک ایجاب می‌کند دو کشور مسلمان با توجه به تجربیات گذشته و در عین حال پیوندهای تاریخی به سمت گسترش روابط راهبردی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حرکت کنند.