خداحافظی با کم تحرکی در مدارس

به گزارش راهبرد معاصر؛ اسفند سال 93 بود که طرح «حیاط پویا» افتتاح شد؛ طرحی که حیاط آسفالتشده مدارس را به حیاط پویا تبدیل می‌کرد و مراسم نمادینی هم در دبستان دخترانه بنت‌الهدی صدر برگزار شد.

آن زمان مهرزاد حمیدی معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش درباره این طرح گفت: «با مطالعه تطبیقی که داشتیم متوجه شدیم بچه‌ها در حال چاق شدن هستند و به لحاظ اینکه تحرک در منزل و کوچه‌ها ندارند، تنها جایی که برای آنها باقی مانده، حیاط مدرسه است؛ به همین لحاظ برخی کشورها برای مقابله با موضوع افزایش وزن دانش‌آموزان و کم تحرکی آنها بعضی الگوها را طراحی کرده‌اند که طرح حیاط پویا یکی از این الگوها بود».

در طرح حیاط پویا، نقوش رنگی بر حیاط دبستان‌ها و دیوارهای آن طراحی شد و بعضی بازی‌ها مانند لی‌لی، بازی‌های ایستگاهی، پرشی و رقابتی را ایجاد کردند تا دانش‌آموزان را به تحرک وادار کنند.

این طرح با شاداب‌سازی حیاط و فضای مدارس، زمینه مناسب جهت ساماندهی فعالیت‌های دانش‌آموزان در ساعات تفریح را فراهم می‌کرد تا دانش‌آموزان ضمن انجام فعالیت‌های بدنی ساده در حداقل زمان ممکن از فواید و اثرات ورزش و بازی بهرمند شوند.

در طرح حیاط پویا تلاش می‌شد با متناسب‌سازی فضای حیاط مدارس از طریق، رنگ آمیزی، نصب وسایل کم هزینه و بی‌خطر در دانش‌آموزان برای فعالیت‌بدنی انگیزه و علاقه ایجاد شود.

حالا بعد از گذشت حدود 5 سال، طرح حیاط پویا جای خود را به مدرسه پویا داده است؛ طرحی که امروز در دبستان دخترنه شهید بهشتی منطقه یک تهران کلید خورد و قرار است تا پایان سال تحصیلی امسال در 1938 مدرسه اجرا شود. 

ضرورت و اهمیت فعالیت بدنی و بازی برای دانش‌آموزان

طی مطالعات انجام شده فعالیت بدنی می‌تواند روی ابعاد جسمی و روانی دانش‌آموزان از جمله تمرکز و توجه به کارایی علمی، اعتماد به نفس، کارکرد بهتر مغز، توانایی بهتر حل مسأله و مدیریت زمان داشته باشد.

افزایش جریان خون پس از ۲۲ دقیقه فعالیت بدنی، موجب افزایش خون رسانی و در نتیجه عملکرد بهتر مغز می‌شود؛ همچنین بچه‌ها با فعالیت‌های بدنی، شاد می‌شوند و این شادی نیز موجب می‌شود که درس را بهتر فرا گیرند. 

 ارتباط مدرسه پویا با سند تحول آموزش و پرورش

آنچه مسلم است اقدامات آموزش و پرورش باید بر اساس اسناد بالادستی باشد و سند تحول، سند بنیادین وزارت آموزش و پرورش است که در آن بر توجه به پویایی دانش‌آموزان تأکید شده است.

در راهکار ۱-۱ سند تحول بر «طراحی، تدوین و اجرای برنامه درسی ملی بر اساس اسناد تحول راهبردی و باز تولید برنامه‌های درسی موجود با تأکید بر بهره‌مندی فزون‌تر از روش‌های فعال، خلاق و تعالی‌بخش» و همچنین در راهکار ۸-۳ بر «بسترسازی برای حضور فعال دانش‌آموزان در تشکل‌های رسمی و قانونی مرتبط با اتکا به ظرفیت‌های درون و برون آموزش و پرورش از قبیل بسیج دانش‌آموزی، کانون‌های علمی و فرهنگی و انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان» تأکید دارد.

در راهکار ۱۴-۳ سند تحول نیز بر «اهتمام به طراحی، ساخت و تجهیز مناسب نمازخانه، کتابخانه آزمایشگاه، فضای سبز و فضای ورزشی در تمام مدارس به عنوان محیط تعلیم و تربیت» تأکید شده است.

برای ایجاد مدرسه پویا باید فضا و محتوای مناسب پیش‌بینی شود که در این راستا فرم(قالب) شامل ثابت(سازه‌ها و طرح‌های ثابت)، متحرک(سازه‌ها و طرح‌های قابل جابه‌جا شدن)، ایجاد کلاس درس تربیت بدنی(فضایی ویژه و ایمن با ملاحظات) باید در نظر گرفته شود.

همچنین محتوا شامل بازی‌های خلاقانه (طراحی بازی‌ها با نیاز دانش‌آموزان )، المپیاد ورزشی، ورزش با خانواده، نرمش صبحگاهی و تلفیق (یادگیرنده و آموزش درس با حرکت) است.

مهرزاد حمیدی معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش که خودش طرح حیاط پویا را کلید زد و حالا طرح مدرسه پویا را دنبال می‌کند، درباره طرح مدرسه پویا به خبرنگار فارس اظهار کرد: یک تغییر شگرفی در سبک زندگی آحاد جوامع بشری به جود آمده است و بچه‌ای که متولد می‌شود تا 6 ساله، دیگر تحرک ندارد و فعالیت حرکتی با 40 سال پیش کاملا غیر قابل مقایسه است.

وی ادامه داد: امروز والدین تلفن همراه را به عنوان پرستار بچه به او می‌دهند و حواسشان نیست که کودکشان کم تحرک می‌شود و در آینده با خطرات بیماری‌های غیرواگیر متعددی چون دیابت، آرتروز، قلبی و عروقی تهیدید می‌شود پس امروز باید به فکر باشیم نه اینکه 30 سال دیگر بعد از مشاهده پیامدها کاری کنیم.

حمیدی با اشاره به فعالیت‌های ورزشی که برای دانش‌آموزان پیش‌بینی شده است، اضافه کرد: این برنامه‌ها همه جمعیت 14 میلیونی دانش‌آموزان را نشانه گرفته است.

وی اضافه کرد: اگر در داخل مدرسه کاری کردیم، اتفاق خوب رقم می‌خورد وگرنه خارج از مدرسه کارها زیاد فایده ندارد و بر همین اساس یک بسته فعالیتی برای مدارس طراحی کردیم که یکی از آنها حیاط پویا بود.

معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش درباره اجرای طرح حیاط پویا گفت: طرح حیاط پویا در دبستان‌های زیادی اجرا شد و مورد استقبال قرار گرفت و ما به این جمع‌بندی رسیدیم که باز هم باید تلاش دیگری کنیم و حیاط پویا کفایت لازم را نمی‌کند.

وی با تأکید بر اینکه باید تمام ارکان مدرسه به تحرک و پویایی دانش‌آموزان بیفزاید، افزود: این موضوع موجب شد طرحی که با نقاشی آغاز شده بود به طرح عمیق‌تری تبدیل شد؛ بر روی دیوارهای مدرسه دیوار صخره نوردی ایجاد کردیم و وسایل ورزشی نصب شد.  

حمیدی ادامه داد: این ورزش‌ها و حرکات بدنی روی تعادل و تقویت کمربند شانه‌ای متمرکز هستند چون بچه‌های ما عضلات کمربند شانه‌ای‌ ضعیفی دارند و آرتروز گردن در آینده زیاد می‌شود. 

وی تصریح کرد: قبلا بچه‌ها از درخت بالا می‌رفتند، از صخره بالا می‌رفتند و الان هیچ تحرکی در زندگی بچه‌ها وجود ندارد و باید شرایطی را فراهم کنیم که این حرکات که از زندگی طبیعی بچه‌ها جدا شده است، دوباره برای آنها ایجاد شود.

معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه تا پایان سال تحصیلی 1938 مدرسه پویا ایجاد می‌شود، گفت: مدارس ابتدایی در اولویت طرح مدرسه پویا قرار دارند و تمرکز بر مدارس ابتدایی دخترانه به ویژه اول، دوم و سوم ابتدایی است.

احداث مدرسه پویا مستلزم هزینه‌هایی است؛ حمیدی درباره هزینه‌های طرح مدرسه پویا گفت: 6 میلیارد اعتبار برای استان‌ها از اعتبارات امسال‌مان برای این طرح و سالن‌ها در نظر گرفتیم که این اعتبار را ثابت هر سال پیش‌بینی می‌کنیم ولی تلاش می‌کنیم از مشارکت خیرین و نیکوکاران هم استفاده کنیم. 

برای اینکه بدانیم نظر مدیران استان‌های مختلف درباره مدرسه پویا چیست به سراغ مسؤول تربیت بدنی و سلامت اداره‌کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران رفتیم که از او نیز درباره کیفیت و کمیت این طرح جویا شویم.

الهه حسن‌پور معاون تربیت‌بدنی و سلامت اداره‌کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان‌ تهران به خبرنگار فارس اظهار کرد: هدف از احداث کلاس‌های درس تربیت‌بدنی و مدرسه پویا در دبستان‌های دخترانه، تقویت مهارت‌های بنیادی و پایه دانش‌آموزان است. 

وی ادامه داد: هر کدام از وسایلی که در مدرسه پویا پیش‌بینی شده است موجب تقویت عضلات به ویژه عضلات کمربند شانه‌ای است و باعث ارتقای سواد حرکتی می‌شود.

حسن‌پور اضافه کرد: این طرح همچنین باعث می‌شود که بچه‌ها برای ورزش تخصصی نیز آماده شوند و در ضمن باعث شادابی و نشاط آنها می‌شود. 

وی با بیان اینکه بچه‌ها در حال حاضر در ساختار قامتی‌شان مشکلات زیادی دارند، افزود: اجرای این طرح‌های باعث پیشگیری از بیماری‌ها در آینده می‌شود و شاهد بروز چاقی و بیماری‌های قلبی و عروقی نخواهیم بود.

معاون تربیت‌بدنی و سلامت اداره‌کل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران با بیان اینکه مدرسه پویا در 11 مدرسه ابتدایی شهرستان‌های استان تهران ایجاد شد، اظهار کرد: قیمت آماده‌سازی مدارس با توجه به ابعاد سالن‌ها و فضای مدارس متفاوت است.

وی ادامه داد: حداقل با 25 میلیون تومان در مدارس کوچک‌تر می‌توان کلاس ورزش پویا و مدرسه پویا را ایجاد کرد و با رقم 40، 50 میلیون‌ تومان در مدارسی که فضای 200 متر به بالا دارند، می‌‌توان مدرسه پویا را احداث کرد.

البته دانش‌آموزان نیز از اجرای این طرح بسیار خوشحال هستند و احساس می‌کنند که فضای مدرسه‌شان از یک فضای کسالت‌بار به فضای شاد تغییر کرده است.

سنا یکی از دانش‌آموزان دبستانی گفت: خوشحالم از اینکه مدرسه‌مان امسال تغییر کرده است؛ این حیاط را دوست دارم و البته فکر می‌کنم اگر بیشتر بود، خیلی بهتر بود چون همه دانش‌آموزان نمی‌توانند از آن استفاده کنند.

به نظر می‌رسد طرح مدرسه پویا شادابی و نشاط و سلامت را برای دانش‌آموزان به ارمغان می‌آورد و کاش شرایطی فراهم شود که همه دانش‌آموزان در تمام مدارس کشور بتوانند از این امکانات بهره‌مند شوند.

منبع: فارس