چالش‌های اروپا در دوران ترامپ

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بررسی الگوهای رفتاری در دوران حاکمیت دونالد ترامپ بر کاخ سفید و تحلیل و بررسی اظهارنظرهای او در چند ماه اخیر نشان می دهد که با روی کار آمدن ترامپ، اتحادیه اروپا به عنوان یکی از بلوک های بزرگ اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان با مشکلات متعدد و زیادی روبرو خواهد شد.

پایگاه خبری آکسیوس به تازگی اعلام کرده که کشورهای اروپایی خواستار رسیدن به توافق هسته‌ای تازه با ایران تا تابستان هستند، زیرا به باور آنها توافق کنونی به پوسته‌ای توخالی تبدیل شده و برای بررسی برنامه هسته ای کنونی ایران به توافق تازه نیاز است. تهدید اخیر ترامپ به وضع تعرفه‌های سنگین در صورت عدم خریداری نفت و گاز بیشتر از این کشور در قبال اروپا نگرانی‌های زیادی را در بین سیاستمداران اروپایی ایجاد کرده و گرایش‌هایی جهت واگرایی از امریکا و دولت ترامپ را ایجاد کرده است.

تحلیلگران امنیتی مدعی هستند، «روسیه هم‌اکنون دست به یک جنگ ترکیبی علیه اروپا که شامل اجرای اقدامات خرابکارانه منظم با خطر ایجاد تلفات زیاد می‌شود، زده است»

مهمترین نگرانی‌های اروپا

1 - نگرانی از تنش‌های امنیتی

با توجه به سیاست‌های تهاجمی ترامپ و نزدیکی به پایان تعهدات برجامی، کشورهای اروپا نگران خارج شدن ایران از دایره کنترل و نظارت برجامی هستند. این امر می‌تواند وزن اروپا در سیاست خارجی جمهوری ایران و منطقه غرب آسیا را کاهش داده و گرایش ایران به قطب‌های مخالف اتحادیه اروپا را افزایش دهد. ضمن اینکه حمایت تمام قد اتحادیه اروپا از اوکراین در تقابل این کشور با روسیه و احتمال حل مناقشه اوکراین پس از روی کار آمدن ترامپ موجب تقویت سیاست‌های ضد اروپایی روسیه خواهد شد.

تحلیلگران امنیتی مدعی هستند، «روسیه هم‌اکنون دست به یک جنگ ترکیبی علیه اروپا که شامل اجرای اقدامات خرابکارانه منظم با خطر ایجاد تلفات زیاد می‌شود، زده است». به نظر می رسد با روی کار آمدن دونالد ترامپ و تمایل او برای حل مناقشات با روسیه، اتحادیه اروپا به یک تنش و رویارویی تمام عیار با روسیه وارد خواهد شد؛ البته روسیه هم دارای اهرم های فشار لازم را برای فشار بر اتحادیه اروپا دارا می باشد.

روزنامه فایننشال‌تایمز اخیرا گزارشی در خصوص درباره تبعات بد روی کار آمدن مجدد «دونالد ترامپ» به ریاست‌جمهوری آمریکا برای امنیت اروپا به چاپ رسانده و در آن هشدار داده که یک بحران امنیتی در اروپا  در حال شکل گرفتن است. دو عنصر خطرناک در این بحران احتمالا در سال ۲۰۲۵ در ترکیب با یکدیگر مطرح هستند؛ تهدید فزاینده از جانب روسیه و افزایش بی‌تفاوتی از سوی آمریکای تحت رهبری دونالد ترامپ. لذا اتحادیه اروپا برای ایجاد توازن استراتژیک خود نیاز به توسعه روابط استراتژیک و رفع تنش با کشورهای دیگر است.  

2- تامین امنیت انرژی

با توجه به سیاست‌های احتمالی روسیه در قبال اتحادیه اروپا به دلیل حمایت از ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و احتمال اختلال در روابط با روسیه، تامین و حمل و نقل انرژی می‌تواند یکی از اولویت‌های اساسی اروپا باشد. افزایش نفوذ ترامپ بر سیاست جهانی موجب محدود شدن منافع اروپا به عنوان یکی از بزرگترین بلوک‌های اقتصادی جهان خواهد شد.

اروپا فاقد چابکی و انسجام ژئوپلیتیک در برابرشرکای تجاری خود از جمله ایالات متحده آمریکاست. این اتحادیه به دنبال یکپارچگی سیاسی و اقتصادی است. تحت تاثیر جنگ اوکراین میزان صادرات گاز طبیعی روسیه به اروپا در سال 2022 با کاهش 50 درصدی نسبت به سال قبل از آن به 150 میلیارد متر مکعب رسید و این مقدار در سال 2023 به 110 میلیارد متر مکعب رسید. به این منظور اروپا برای جایگزینی روسیه به طرف کشورهای قطر، آمریکا، نروژ ، آذربایجان، لیبی و عراق روی آورده است.

3- خطر روی کارآمدن دولت های راست گرای افراطی

تجربه ثابت کرده است که روی کار آمدن ترامپ و ارائه شعارهای " اول آمریکا" و گرایشات ملی گرایانه تقویت جریانات و تمایل مردم به تشکیل دولت‌های راست افراطی را تشدید نموده است. روی کارآمدن جریانات راست موجب تضعیف دموکراسی، افزایش نفرت نسبت به مهاجرین و اقلیت های قومی و مذهبی و نژادی، افزایش تبعیض و خشونت ها و نا امنی های اجتماعی، افزایش تمایل کشورها به خروج از اتحادیه اروپا و در نتیجه ایجاد خطر برای یکپارچگی اروپا و توسعه سیاستهای تهاجمی خواهد شد.

روی کارآمدن دولتهای حامی راست افراطی در اروپا مثل روی کار امدن حزب جمهوری خواه به رهبری جورجیا ملونی در ایتالیا، استمرار حاکمیت و  کنترل حزب قانون اساسی لهستان، قدرت گرفتن حزب آزادی هلند، حزب راه حل یا آلترناتیو آلمان و حزب ملی اسکاتلند نشان دهنده پتانسیل اروپا برای روی کارآمدن جریانات راست افراطی خواهد بود.

این تغییرات نشان‌دهنده تمایل فزاینده مردم برخی کشورهای اروپایی برای انتخاب گزینه‌هایی خارج از جریان اصلی سیاسی بوده است که ناشی از عواملی چون بحران اقتصادی، احساس ناامنی اجتماعی ناشی از بحران پناهندگان یا نارضایتی عمومی نسبت به رویه فعلی حکمرانی بوده‌اند.

تجربه ثابت کرده است که روی کار آمدن ترامپ و ارائه شعارهای " اول آمریکا" و گرایشات ملی گرایانه تقویت جریانات و تمایل مردم به تشکیل دولت‌های راست افراطی را تشدید نموده است

4- افزایش رقابت های اقتصادی

از یک طرف سیاستهای انقباضی ترامپ در برابر اتحادیه اروپا و از طرف دیگر عطش چین برای به دست آوردن بازارهای اروپایی و طرح توسعه راه ابریشم دیجیتال از مرزهای چین به دریای مدیترانه می تواند برای اتحادیه اروپا یک مبارزه و تقابل چند وجهی را به ارمغان بیاورد. به همین دلیل به نظر می رسد گرایشات استقلال اقتصادی و تجاری از ایالات متحده در اروپا افزایش پیدا نماید

در طرف دیگر، افزایش تقابل آمریکا با روسیه پس از جنگ اوکراین خطراتی را برای زیرساخت‌های دیجیتال انرژی و حمل و نقل اتحاد اروپا به همراه داشته است. حملات سایبری، اطلاعات نادرست و ... از جمله خطرات روسیه برای اتحادیه اروپاست. اتهامات دخالت روسیه در انتخابات فوریه آلمان، جمهوری چک و رومانی نشان از تقابل جدی روسیه و اتحادیه اروپا خواهد داشت.

فرصت های فراروی جمهوری اسلامی

به نظر می رسد با توجه به نزدیک شدن به موعد پایان تعهدات برجامی و نگرانی های اتحادیه اروپا از افزایش تنش های امنیتی با روسیه ، تمایل به یافتن بازارهای جدید تامین انرژی و افزایش رقابتهای اقتصادی با بلوک های دیگر قدرت در اروپا فرصت مناسبی برای جمهوری اسلامی برای گرفتن امتیازات از اروپایی ها خواهد بود. 

اتخاذ سیاست خارجی هوشمندانه جمهوری اسلامی خواهد توانست تهدیدات روی کارامدن ترامپ را به فرصتی برای منافع جمهوری اسلامی تبدیل نماید.