خطر تفکر داعش بیخ گوش آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ شب سال نوی میلادی یک سرباز سابق آمریکایی عصبانی و بدهکار با ماشین به مردم خوش گذران نیواورلئان حمله کرد، 14 نفر را کشت و 35 نفر دیگر را زخمی کرد. کمی قبل از حمله فرد مهاجم، وی گفت به سازمان تروریستی داعش پیوسته است است که پیش تر منطقه جغرافیایی وسیعی را در خاورمیانه به وسعت بریتانیا در اختیار داشت.

در ابتدا، داعش خود را «گروهی جهادی» معرفی کرد و برای استخدام نیرو ترکیب متناقضی از وعده ها و پاداش های مذهبی و مادی، از مسکن رایگان گرفته تا هویت جدید، آینده درخشان و امکان اختیار کردن چندین همسر داد. این جماعت در نوع خود ثروتمندترین تشکیلات تروریستی تاریخ بود.

هرچند وعده‌های آرمان‌شهری که داعش به حامیانش داده بود، دیگر وجود ندارد. اما تفکرات افراطی داعش همچنان برای برخی جذاب است

در حالی که «خلافت داعش» شکست خورده و ناپدید شده، این سازمان همچنان هسته‌ها و شاخه‌هایی را در سراسر آفریقا، آسیای جنوب شرقی، افغانستان و سوریه حفظ کرده است و به صورت آنلاین و در شبکه های اجتماعی تفکرات افراطی خود را منتشر می‌کند. با سقوط حکومت سوریه، نگرانی و اضطراب در زمینه خطر ازسرگیری تحرکات داعش در آنجا افزایش یافته است.

 هرچند وعده‌های آرمان‌شهری که داعش به حامیانش داده بود، دیگر وجود ندارد. اما تفکرات افراطی داعش همچنان برای برخی جذاب است، در حالی که بیشتر مسلمانان جهان آن را رد می کنند.

من به مدت 20 سال درباره نحوه جذب سربازان غربی که به سازمان های تروریستی داخلی یا فراملی می پیوستند، مطالعه کردم. مصاحبه هایی با جهادی ها و تروریست های ملی گرای سفیدپوست محلی انجام دادم تا انگیزه هایشان را درک و سعی کنم خشونت های آینده مهار شود. به این نتیجه دست یافتم مهم ترین عامل جذابیتی که داعش به نیروهای ضعیف النفس و سردرگم غربی ارائه می کند، اطمینان بخشی اعتقادی، هویتی و لفاظی پرشور در زمینه خلاصی از بند مشکلات و انتقام جویی است. این عامل همیشه در حال جوشش است، میان افرادی که از خانواده و هویت خود گسسته اند و به شبکه های اجتماعی روی آورده اند و می توانند آنلاین باشند، وجود دارد.

در جامعه ما، بیشتر مردم در حالت سردرگمی روحی و بی ثباتی عقیده زندگی می کنند. به ندرت میان خوبی و بدی انتخاب صحیح می کنیم، بیشتر انتخاب هایمان ناامیدکننده است و باعث می شود نتیجه خوبی نبینیم که اوضاع بدتر می شود. پاداش رفتارهای خوبمان زودگذر است و مجازات تصمیمات بد، اغلب دامنگیرمان می شود.

برای برخی، داعش راهکار جایگزین و وسوسه انگیز برای همه این موارد ارائه کرد؛ اطمینان اخلاقی با پشتوانه اقدامات وحشیانه. در بازه زمانی 2013 تا 2019 داعش در حملات عراق و سوریه حدود 53 هزار نفر را کشت، جایی که حدود 10 هزار جنگجو از 80 کشور در مناطق تحت کنترل این گروه به هم پیوستند تا بخشی از آن چیزی باشند که داعشی ها ترویج می کردند. در حالت ایده آل تخمین زده می شود حدود 300 نفر از ایالات متحده یا خود را به مناطق در کنترل داعش رساندند یا تلاش کردند برسانند. برخی جنگجویان خارجی نیز به ارتکاب بدترین جنایت های این گروه معروف بودند.

درباره هوادارانی که قادر به مهاجرت به قلمرو داعش نبودند، ابومحمد العدنانی، سخنگوی وقت این گروه از آنها در سراسر جهان خواست به «کفار» سرزمین خود حمله کنند. عدنانی در سخنرانی 2014 خود گفت: اگر نمی توانید دشمن کافر را بمباران یا تیراندازی کنید، سرش را با سنگ بشکنید، با چاقو سلاخی کنید یا با ماشینتان وی را زیر بگیرید.

پیش تر هواداران این تشکیلات چنین حملاتی را با خودروها آغاز کرده بودند، ازجمله حمله با کامیون در نیس فرانسه سال 2016 که به کشته شدن 86 نفر و زخمی شدن 450 نفر دیگر منجر شد و در ادامه، حملات دیگری انجام شد.

شمس الدین جبار، عامل حمله انتحاری نیواورلئان چند ساعت قبل از حمله اش نقشه جنایتکارانه خود را در شبکه اجتماعی فیس بوک منتشر کرد. شاید گویاترین اعتراف وی این بود که به آسیب رساندن به خانواده اش فکر می کرد.

در طول مطالعاتم دریافتم تروریست های انتحاری اغلب به همان اندازه که انگیزه شان ظلم های شخصی است، آرمان هایی دارند که حاضرند برایش جان خود را از دست بدهند. بسیاری از افراط گرایان خشن می گویند، ناراحتی های اجتماعی و عاطفی زمینه ای به اندازه پایبندی به عقاید افراطی عاملی قوی در جذب آنها به داعش بوده است. بیشترشان عنوان کردند، سابقه مشکلات روانی مانند افسردگی و اقدام به خودکشی داشتند. بیشتر افرادی که از بحران روانی رنج می برند، الزاماً به تروریست تبدیل نمی شوند، اما افرادی که حملات انتحاری انجام می دهند، آنقدر ناراحتی ذهنی دارند که منطقی به نظر می آید برای خلاصی از مشکلاتشان به فکر خودکشی باشند.

هیچ مسیر واحدی برای افراط گرایی خشونت آمیز وجود ندارد، اما بسیاری از عوامل خطری که در تحقیقاتم مشاهده کردم، به نظر می آمد درباره مهاجم نیواورلئان که سرباز کهنه کار بود و برای سازگاری با زندگی غیرنظامی مشکل داشت، صدق می کرد. وی برای بار سوم طلاق گرفت و با قانون مشکل داشت. وی ممکن است به دلیل بار مالی در شرایط سختی قرار گرفته بود. به نظر می آید انتقام از خانواده و دنیایی که وی را ناامید کرده بود، بخش بزرگی از انگیزه اصلی فرد مهاجم بود، بنابراین وفاداری اش به داعش را عامل محرک رهیی تلقی می کرد.

در طول مطالعاتم دریافتم تروریست های انتحاری اغلب به همان اندازه که انگیزه شان ظلم های شخصی است، آرمان هایی دارند که حاضرند برایش جان خود را از دست بدهند

تداوم جذابیت داعش در آمریکا در مجموعه ای نگران کننده از توطئه های ادعایی مشهود بود. ماه گذشته فردی افغان در اوکلاهاما به اتهام توطئه برای حمله در روز انتخابات دستگیر شد. پلیس فدرال آمریکا، مرکز ملی مبارزه با تروریسم و ​​وزارت امنیت داخلی به مجریان قانون هشدار دادند، پیام های طرفدار داعش نشان دهنده احتمال حملات دیگری در تجمعات بزرگ تر در دوره تعطیلات عید خواهد بود.

پس از شکست منطقه ای داعش در سال 2019، راهبرد نظامی اعلام شده آمریکا از مبارزه با تروریسم در خاورمیانه به عرصه رقابت با مخالفان بین المللی اش، به ویژه چین و روسیه تغییر یافت. با وجود این، شرایط اصلی احیای داعش در منطقه همچنان وجود دارد؛ دولت‌ها بی‌ثبات هستند و وجود افراد بیکار به‌علاوه درگیری‌های مذهبی و قومیتی که همگی زمینه‌های مناسبی را برای افراط‌گرایی ایجاد می‌کنند، مزید بر علت است.

هیچ راه حل واحدی برای جلوگیری از حملات تروریستی وجود ندارد؛ اما می توان اقداماتی را برای کاهش تأثیر آنها و نیز دفعات حملات انجام داد. در مواردی مانند حمله نیواورلئان، پیشگیری بسیار مهم است.

حمله نیواورلئان یادآوری تلخ این نکته است، تفکر داعش همچنان می تواند بحران های شخصی را به تراژدی عمومی تبدیل کند. حقیقت دردناک اینکه بسیاری از مردم هنوز در برابر مسیر مشابهی از افراط گرایی آسیب پذیر هستند.