موشک خیبرشکن چیست و چگونه عمل می‌کند؟
به گزارش راهبرد معاصر؛ «خیبرشکن» نام موشکی است که گفته می شود در موج جدید حملات علیه اسرائیل، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این موشک در بهمن ۱۴۰۰ رونمایی شد و به زرادخانه تسلیحاتی ایران پیوست.
در این گزارش به بررسی این موشک و مختصات و ویژگی های آن می پردازیم:
اولین موردی که در این موشک خودنمایی می کند، ابعاد به نسبت بزرگتر بالک‌های متحرک سرجنگی آن است که این افزایش ابعاد بالک، قدرت مانور سرجنگی را پس از ورود به جو افزایش می‌دهد و امکان اجرای مانورهای پیچیده‌تر و سریع‌تر را به منظور عبور موثر از سد پدافندهای ضد موشکی درون جوی که کارویژه سامانه‌های پدافندی مانند فلاخن داود و پاتریوت را فرآهم می کند.
کلاهک‌های جداشونده مانورپذیر (MaRV) وقتی وارد جو زمین می‌شوند، به کمک بالک‌های خود مانور می‌دهند که در حین مانور انرژی جنبشی و طبعا سرعت آنها کاهش پیدا می‌کند و به همین دلیل در لحظه اصابت سرجنگی به هدف هیچ نشانه‌ای از سوزش بالک‌ها و گداخته شده سرجنگی مشاهده نمی‌شود که در نتیجه انجام مانورهای سنگین برای خنثی‌سازی پدافند هوایی دشمن، در لحظه اصابت سرعت سرجنگی در حدود ۲ تا ۳ ماخ برآورد میشود.
در تصویر زیر نمونه‌ای از انجام چنین مانوری را مشاهده می‌کنید که در آن سرجنگی با بیش از ۹۰ درجه تغییر زاویه نسبت به خط سیر خود، به هدف اصابت کرده است. همچنین مشاهده میشود که درخشندگی و سوزش حاصل از گرمایش آیرودینامیکی سرجنگی موشک رفته رفته پس از انجام مانور کاهش پیدا کرده است و در لحظات آخر درخشندگی وجود ندارد.
پیکربندی سرجنگی موشک خیبرشکن از نوع سه‌مخروطی یا Tri Conic است که استفاده از این پیکربندی به منظور حفظ پایداری سرجنگی در حین انجام مانورهای سنگین است. البته میزان نیروی پسا (Drag) در این پیکربندی مقداری بیشتر است اما افزایش میزان نیروی پسا در سرجنگی این موشک به منظور دستیابی به قابلیت مانورپذیری بوده که در حقیقت، طراحان در این بخش به نوعی با ایجاد مصالحه مهندسی، قابلیت مانورپذیری را به افزایش نیروی پسا ترجیح داده‌اند.
سرجنگی موشک خیبرشکن از نوع سه‌مخروطی یا Tri Conic است
اطلاعات دقیق و رسمی از ابعاد موشک خیبرشکن مانند طول، قطر، وزن، وزن سرجنگی و ... ارائه نشده است اما با تخمین‌های صورت گرفته بر اساس تصاویر منتشر شده، طول موشک خیبر شکن ۱۰.۵ متر و قطر آن ۸۰ سانتی‌متر تخمین زده میشود.
همچنین آنگونه که سردار شهید حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در همان موقع گفته بود، وزن این موشک یک سوم موشک‌های مشابه است که در صورت مفروض قرار دادن وزن موشک قدر S بعنوان موشک مشابه، می‌توان نتیجه گرفت که وزن موشک خیبرشکن با سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی، ۴.۵ تن باشد که چنین وزنی برای یک موشک بالستیک تاکتیکی با برد ۱۴۵۰ کیلومتر عددی بسیار ایده‌آل است. از سوی دیگر علت این وزن کم را می‌توان استفاده از بدنه کامپوزیتی برشمرد که طی سال‌های اخیر و در محصولات سپاه مشهود است و شاهد مثال آن موشک بدنه کامپوزیتی رعد-۵۰۰ و موتورهای کامپوزیتی زهیر، سلمان و رافع است.
دقت اصابت موشک خیبرشکن به روایت تصویر
بررسی تصاویر منتشر شده از موشک خیبرشکن نشان‌دهنده شتاب چشمگیر این موشک پس از پرتاب است که بیانگر سرعت بالای موشک قبل از خارج شدن از جو زمین است به طوری که موشک پیش از خروج از جو به سرعت‌های بالای ۴-۵ ماخ می‌رسد که این موضوع از نحوه سوزش بالک‌ها به دلیل گرمایش آیرودینامیکی در ثانیه‌های پس از پرتاب به خوبی مشخص است. چنین شتاب بالایی اثرات افت سرعت ناشی از نیروی گرانش زمین را به‌شدت کاهش داده که در نهایت منجر به افزایش برد موشک میشود.
گداخته شدن بالک‌های موشک خیبرشکن در اثر گرمایش آیرودینامیکی
همچنین با بررسی دقیق سرجنگی، نشانه‌هایی از وجود رمپ‌های مشکی رنگ جلوی بالک ها مشاهده میشود که دلیل استفاده از این رمپ‌ها، ایجاد یک ناحیه جدایش جریان است که در این ناحیه با کاهش چگالی هوا، اثر گرمایش آیرودینامیک روی شفت متصل کننده بالک به عملگر را کاهش داده و مانع از ذوب شدن آن میشود.
رمپ بالک‌های موشک خیبرشکن
از دیگر مزیت‌های موشک خیبرشکن، ابعاد کوچکتر آن نسبت به نمونه‌های مشابه در کشور است، کوچکتر شدن موشک مزیت‌های قابل توجهی به همراه دارد از جمله آنکه هرچه موشک کوچکتر باشد، در فضای محدود پایگاه‌های موشکی زیرزمینی تعداد بیشتری از آن را می‌توان ذخیره و انبارداری کرد. مزیت دیگر قابلیت استفاده از طیف وسیع پرتابگرها است که بر اساس تصاویر منتشرشده، پرتابگر مورد استفاده برای موشک خیبرشکن بر روی یک شاسی ۱۰ چرخ تجاری سوار شده که قابلیت استتار به صورت یک خودروی تجاری را نیز دارد.
تعداد قابل توجه موشک‌های خیبرشکن در شهر موشکی زیرزمینی سپاه
رونمایی از پرتابگر دوفروندی موشک‌های تاکتیکی اسرائیل‌زن هم از دیگر مواردی بود که با رونمایی موشک خیبرشکن، رسانه‌ای شد. پیش از این موشک‌های بالستیک سوخت جامد مانند فاتح، ذوالفقار و دزفول بر روی پرتابگرهای دو فروندی مشاهده شده بود، اما این اولین‌بار است که ایران پرتابگرهای دوفروندی را برای موشک‌هایی با برد بالای ۱۰۰۰ کیلومتر رونمایی می‌کند که به دلیل اینکه سرزمین‌های اشغالی در برد این موشک‌ها قرار می‌گیرند، از آنها تحت عنوان موشک‌های اسرائیل‌زن یاد میشود.
از سوی دیگر افزایش تعداد موشک‌های آماده به شلیک روی سکوهای متحرک، به معنی افزایش نرخ شلیک است که قابلیت شلیک‌های متعدد را برای اشباع سامانه‌های دفاع موشکی دشمن که یک تاکتیک تاثیرگذار و اثبات شده است فراهم می‌کند.
پرتابگر تک‌فروندی موشک خیبرشکن
موضوع دیگر در بررسی موشک خیبرشکن نوع انفجار سرجنگی آن است که بر اساس تصاویر منتشرشده، کلاهک از نوع شدیدالانفجار است اما به گفته فرمانده شهید نیروی هوافضای سپاه، موادی در سرجنگی خیبرشکن به کار گرفته شده که قدرت انفجار آن را به چندین برابر TNT افزایش داده است. البته با توجه به نحوه نام‌گذاری این موشک، می‌توان امکان توسعه سرجنگی‌های سنگرشکن را هم برای این موشک کاملا محتمل دانست./عصر ایران