به گزارش راهبرد معاصر؛ در سالهای اخیر، موضوع ناپدید شدن دختران جوان در ایران به یکی از بحرانهای خاموش اما بسیار تکاندهنده اجتماعی تبدیل شده است. در میان این پروندهها، ماجرای ناپدید شدن «سما جهانباز»، دختر ۲۲ ساله اهل اصفهان، جایگاهی ویژه دارد؛ پروندهای که نهتنها بهدلیل ابعاد مبهم و پیچیدهاش بلکه به سبب احتمال ارتباط آن با شبکههای قاچاق انسان، سوءاستفاده جنسی، فروش اعضای بدن و جنایات سازمانیافته، افکار عمومی را بهشدت تحت تأثیر قرار داده است. سما در ۲۵ تیرماه ۱۴۰۱ و در حالی که برای فروش طلا به منطقه معالیآباد شیراز رفته بود، پس از تماس کوتاهی با مادرش ناپدید شد. از آن روز تا به امروز، این خانواده در مسیر پرپیچوخمی از پیگیریهای رسمی، تماسهای تهدیدآمیز و امیدهای شکننده برای یافتن فرزندشان قدم گذاشتهاند.
علیرغم شناسایی مظنونی با پیراهن سرخ که در اطراف طلافروشی دیده شده بود و بازجویی از ۱۱ نفر، روند قضایی پرونده نهتنها به سرنخی قاطع نرسیده، بلکه با آزادی بیشتر مظنونان، خانواده سما را در دل تاریکی و ناامیدی فرو برده است. در این مدت، حتی جسدی سوخته در نزدیکی قم یافت شد که گمان میرفت متعلق به سما باشد، اما آزمایش DNA این فرضیه را رد کرد. در همین حال، تماسهای مشکوک از سوی افراد ناشناس برای دریافت پول در ازای آزادی سما، شائبههایی جدی درباره ربایش سازمانیافته و اهداف اقتصادی و جنایتکارانه آن ایجاد کرده است.
گزارشهای متعدد از سوی خانوادهها و برخی منابع محلی، احتمال حضور سما در افغانستان، بهویژه در ولایت بدخشان را مطرح کردهاند؛ جایی که گفته میشود او به عقد اجباری فردی درآمده و در شرایطی اسفناک تحت آزار و اذیت قرار دارد. این فرضیه با اظهارات دختر دیگری به نام «وحیده. ن» که خود قربانی یک شبکه ربایش بوده و در کشوری همسایه با دختری بهنام سما آشنا شده، قوت بیشتری یافته است.
شبکهای که نامش در این پروندهها تکرار میشود، بنا بر گزارشها، شامل بیش از ۲۳ نفر است که با ربایش دختران و کودکان، آنها را به خانههایی در نقاط مختلف کشور از جمله وزیرآباد شیراز انتقال میدادند؛ خانههایی که محلی برای حبس، تجاوز و حتی برداشت اعضای بدن قربانیان بوده است. سکوت نهادهای رسمی، عدم شفافیت روند قضایی و ضعف در پیگیریهای امنیتی، نهتنها خانوادهها را در رنجی بیپایان قرار داده بلکه بستر را برای تکرار چنین فجایعی هموار کرده است.
ماجرای سما جهانباز، نمادی از درد عمیق و بیپایان خانوادههاییست که نهتنها فرزند خود را از دست دادهاند، بلکه در برابر دیوار سکوت و بیتفاوتی نهادهای مسئول، تنها ماندهاند. این پرونده، نیازمند توجه فوری، برخورد قاطع قضایی و پیگیریهای بینالمللی برای نابودی این باندها و بازگرداندن قربانیان است؛ پیش از آنکه قربانی دیگری به این فهرست سیاه افزوده شود.
سما جهانباز یا سما سمیران جهانباز، دختر ۲۲ سالهٔ اهل اصفهان، که در ۲۵ تیر ۱۴۰۱، در شیراز ناپدید شد. وی که برای فروش طلا به کوی معالیآباد رفته بود، پس از گفتگوی کوتاهی با مادرش که گفته بود «تا ده دقیقه دیگر بازمیگردد»، گوشیاش خاموش شد و دیگر نشانی از او بهدست نیامد.
روند پرونده
بر پایهٔ فیلمهای دوربینها، مردی با پیراهن سرخ پیش از آمدن و پس از رفتن سما از طلافروشی، به دنبال او بوده است. این مرد بازداشت ولی چون مدارک بسنده نبود، آزاد شد.خانوادهٔ سما گفتند که پلیس و دادسرا تاکنون ۱۱ مظنون را بازجویی کردهاند که ۱۰ تن آزاد و فقط یکیشان در بازداشت موقت مانده است.در سال ۱۴۰۲، پیکری سوخته پیرامون قم یافت شد که گمان آن میرفت پیکر سما باشد، ولی آزمایش DNA این گمان را نپذیرفت.همچنین چندین بار کسانی ناشناس به پدر سما و دوستان خانوادگیاش زنگ زدند و در آن خواستار دریافت پول در برابر آزادی سما شده بودند؛ این رخداد، گمانهزنیهایی دربارهٔ ربایش سازمانیافته را نیرو بخشید.
گمانهزنی پیوند با پروندههای دیگر
پدر سما گمان برده است که این پرونده با قاچاق انسان در پیوند باشد و بهویژه آن را به داستان ربایش دختری بهنام «وحیده.ن» پیوند زده است؛ این پرونده دربرگیرنده بُردن زنان و دختران به کشورهای همسایه برای بهرهوریهای بوده است.
واکنش رسانهای
پروندهٔ سما جهانباز واکنشهای گستردهای را در شبکههای اجتماعی برانگیخت. کارزاری با نام #عدالت_برای_سما راه افتاد که خواستار روشنگری و کار پیگیرانهتر نهادهای دستاندرکار بودخانوادهٔ او بارها با رسانهها گفتوگو کرده و از فشار روانی برخاسته از بیفرجامی كار، خرده گرفتهاند.
پدر سما جهانباز میگوید مستنداتی داریم که نشان میدهد سما در یکی از روستاهای افغانستان است و از ایران او را به افغانستان منتقل کردهاند و این مردم دخترم را به عقد خود درآورده و مدام مورد آزار و اذیت قرار میدهد و افرادی در افغانستان به ما گفتهاند باید دو نیم میلیارد پول بدهی تا فرزندت را ببینی.
ماجرای پیدا شدن سما از زبان پدرش
بیش از سه سال پس از ناپدید شدن سما جهانباز، دختر ۲۲ساله اهل اصفهان که در تابستان ۱۴۰۱ هنگام سفر به شیراز برای دیدار با بستگان، به طرز مشکوکی مفقود شد، جزئیات جدید و نگرانکنندهای از این پرونده منتشر شده است که احتمال ارتباط آن با یک باند ربایش، آزار جنسی، قاچاق انسان و فروش اعضای بدن کودکان را تقویت میکند. البته روز گذشته پدر سما در لایوی اینستاگرامی ادعا کرد که مستنداتی مبنی بر حضور دخترش در افغانستان و ولایت بدخشان دارد.
پدر سما جهانباز پیشتر در گفتوگویی با روزنامه اعتماد از تماس فردی ناشناس خبر داده که در ازای آزادی دخترش، مطالبه مالی کرده بود. به گفته او، همان فرد با یکی از دوستان نزدیک سما نیز تماس گرفته و این نشان میدهد که گوشی سما، پس از مفقودی، در اختیار افرادی قرار گرفته که به فهرست مخاطبان او دسترسی کامل داشتهاند.
پرونده سما بهشکلی هولناک با ماجرای ربایش وحیده. ن، دختر ۱۶ساله اهل گویم شیراز، گره خورده است. وحیده سالها پیش در برابر چشمان مادرش ربوده شده و طبق اظهارات خودش که بعدها از یکی از کشورهای همسایه تماس گرفته، در محل زندانش با دختری آشنا شده که خودش را «سما» معرفی کرده و گفته اهل شیراز است و ربوده شده.
گزارشهای رسمی و اطلاعات محرمانه پرونده حاکی از آن است که ربایندگان، پس از بیهوش کردن وحیده، او را همراه با چند کودک دیگر به خانهای در منطقه وزیرآباد شیراز بردهاند؛ محلی که بهصورت سازمانیافته برای حبس، آزار جنسی، و تهیه فیلم از قربانیان اجاره شده بود.
بر اساس اسناد در دست خانوادهها و ضبطشده در پرونده دادگاه، این باند متشکل از حداقل ۲۳ نفر بوده که طی سالهای گذشته کودکان مدرسهای را میربودهاند. وقتی تعداد کودکان به ۶ یا ۷ نفر میرسید، با خودروهایی خاص به مناطق مرزی منتقل میشدند تا توسط افراد همدست در کشورهای همسایه بیهوش و سپس اعضای بدنشان استخراج و فروخته شود. این جنایات غالبا با قتل قربانیان پایان مییافت.
گزارشهای میدانی نشان میدهد مظنونان این پرونده بارها از سوی خانوادهها شناسایی شدهاند، اما در مواردی مانند مظنون اصلی پرونده سما، پس از یک روز بازجویی، از اتهامات تبرئه شدهاند. در یکی از موارد، مظنونی که بهوضوح در تماس تلفنی با سما بوده، در بازجویی دوم منکر همه چیز میشود و اظهارات اولیهاش ناپدید میشود.
بنا بر گزارشهای غیررسمی منتشرشده از سوی برخی رسانهها، شواهدی مبنی بر زنده بودن سما جهانباز در افغانستان وجود دارد. برخی منابع محلی مدعیاند دخترانی در یک محل خاص در شرق افغانستان، از جمله دختری به نام سما از ایران، به اسارت درآمدهاند. این اطلاعات اما هنوز بهصورت رسمی از سوی دولت یا پلیس ایران تایید نشدهاند.
این پرونده، یکی از پیچیدهترین و تکاندهندهترین موارد ناپدید شدن افراد در ایران است. در حالی که خانواده سما همچنان در پی یافتن حقیقت و نجات فرزند خود هستند، سکوت نهادهای رسمی و کندی روند تحقیقات، عملا دست مجرمان را برای تکرار جنایت باز گذاشته است.
پدر سما و خانوادههای قربانیان این شبکه از تمامی نهادهای امنیتی، قضایی و بینالمللی درخواست کردهاند تا با حمایت از قربانیان قاچاق انسان، پیگیری بینالمللی و اقدام فوری برای شناسایی و انهدام این شبکه، امکان بازگشت سما و دختران دیگری که به اسارت رفتهاند را فراهم کنند.
پدر سما جهانباز میگوید مستنداتی داریم که نشان میدهد سما در یکی از روستاهای افغانستان است و از ایران او را به افغانستان منتقل کردهاند و این مردم دخترم را به عقد خود درآورده و مدام مورد آزار و اذیت قرار میدهد و افرادی در افغانستان به ما گفتهاند باید دو نیم میلیارد پول بدهی تا فرزندت را ببینی.
متاسفانه برخی از افراد مردم آزار با پیامهایی از طریق شبکههای اجتماعی باعث آزار و اذیت پدر و مادر این دختر میشوند حالا باز هم عدهای به آنها گفتهاند که سما جهانباز توسط افغانیها ربوده شده و به افغانستان رفته است و در یکی از ولایتهای افغانستان به فروش رسیده است.