سایه «مکانیزم ماشه» بر روابط تهران- بروکسل

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در حالی که تنها چند هفته به پایان عمر برنامه جامع اقدام مشترک و توافق هسته‌ای موسوم به «برجام» باقی مانده، کشورهای اروپایی برای عقب نماندن از کمپین «ایران ستیزی» راست‌گرایان افراطی در سرزمین‌های اشغالی و آمریکا تصمیم گرفتند تا درباره فعال کردن بند «مکانیزم ماشه» ضرب الاجل اعلام کنند.

تداوم تهدید بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد، قرار گرفتن نام کشور ذیل بند هفتم و خطر ایجاد اجماع جهانی علیه ایران سبب شده است تا نظام حساسیت نسبی نسبت به این تهدید قریب الوقوع داشته باشد

به گفته وزیر امور خارجه فرانسه، اگر ایران تا پایان ماه اوت به توافق هسته ای با آمریکا دست نیابد، با توجه به ریاست دوره‌ای روسیه بر شورای امنیت، آنها فرآیند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را براساس سازوکار پیش‌بینی شده در بندهای 46 و 47 برجام در دستورکار قرار خواهند داد. در واکنش به این اظهارات، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران هشدار داد، این اقدام به مثابه «حمله نظامی» است و پاسخی درخور خواهد داشت.

برای فعال شدن این بند تروئیکای اروپایی با استناد به گزارش اخیر «شورای حکام» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابتدا باید شکایتنامه‌ای تنظیم و آن را به کمیسیون مشترک برجام ارائه دهند. در این شکایتنامه کشورهای شاکی مدعی خواهند شد ایران به تعهدات برجامی خود عمل نکرده است. پس از ارائه شکایتنامه، کمیسیونی متشکل از کشورهای عضو به همراه نماینده ایران، اقدام به بررسی موضوع می کنند و «زمان بررسی» با نظر اعضا می‌تواند تمدید شود.

اگر در مدت مورد توافق موضوع اختلافی در کمیسیون یاد شده حل نشود، موضوع به سطح نشست وزیران امور خارجه ارجاع داده خواهد شد. در این مرحله وزیران امور خارجه تروئیکای اروپایی، چین، روسیه و ایران 15 روز فرصت دارند تا درباره حل‌فصل موضوعات اختلافی به تبادل نظر بپردازند.

 در این مرحله نیز اگر وزیران امور خارجه نتوانند به توافق دست یابند، پرونده به شورای امنیت ارجاع داه خواهد شد. معتبرترین نهاد بین‌المللی تاریخ بشر تنها یک ماه فرصت دارد تا قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها صادر کند. اگر چنین قطعنامه‌ای صادر و تصویب نشود یا یکی از اعضای دائم شورای امنیت اقدام به وتوی قطعنامه پیشنهاد شده کند، تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران به صورت خودکار بازخواهند گشت.

با آنکه تنگه‌تر شدن حلقه تحریم‌های آمریکا و اقدام نظامی رژیم صهیونیستی علیه ایران سبب کاهش «اثرگذاری» و «تهدیدانگاری» فعال شدن «مکانیزم ماشه» برای مقام های تصمیم‌گیر در تهران شده، اما تداوم تهدید بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد، قرار گرفتن نام کشور ذیل بند هفتم و خطر ایجاد اجماع جهانی علیه ایران سبب شده است تا نظام حساسیت نسبی نسبت به این تهدید قریب الوقوع داشته باشد. ریاست پاکستان و روسیه در ماه‌های ژوئیه و اکتبر بر شورای امنیت سازمان ملل متحد ایجاب کرده است تا بروکسل با هماهنگی واشنگتن ضرب الاجل آخر اوت را برای ایران اعلام کند.

حمله غافلگیرکننده 23 خرداد این پیام را برای تهران داشت که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی برخلاف دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ توانسته واشنگتن و بروکسل را قانع کند که نبرد با ایران هزینه‌ جدی برای منافع غرب در منطقه غرب آسیا نخواهد داشت. به بیان دیگر رژیم صهیونیستی در جریان جنگ 12 روزه این واقعیت را به جهان غرب نشان داد که می‌توان با ایران وارد جنگ شد، اما بازارهای انرژی، خطوط ارتباطی و اقتصاد جهانی با کمترین چالشی از این بحران عبور کند.

همزمان با مذاکرات طرف ایرانی با واشنگتن- بروکسل، به نظر می‌آید تهران باید بازی با خطر بالا را در دستورکار خود قرار دهد. در این راهبرد ایران در «محدوده خاکستری» بازی امنیتی را علیه منافع غرب، رژیم صهیونیستی و برخی متحدان منطقه‌ای رژیم در بخش‌های انرژی، کشتیرانی و ... آغاز خواهد کرد. این سیاست لزوماً از سوی تهران دنبال نمی شود و می‌تواند به وسیله متحدان منطقه‌ای ایران دنبال شود. ارسال سیگنال‌های معنادار به بازارهای جهانی و واکنش تدریجی آنها سبب خواهد شد تا آمریکا و کشورهای اروپایی با تداوم تجاوزگری رژیم صهیونیستی علیه ایران مخالفت کنند و در اصطلاح افسار رژیم صهیونیستی را بکشند.

بهره سخن

همزمان با مذاکرات طرف ایرانی با واشنگتن- بروکسل، به نظر می‌آید تهران باید بازی با خطر بالا را در دستورکار خود قرار دهد

قریب به 10 سال پیش ایران و اعضای شورای امنیت به همراه آلمان تصمیم گرفتند تا به جای استفاده از ابزار «زور نامشروع» به دیپلماسی فرصت دهند و به نوعی توافقی «برد- برد» دست یابند. برای نخستین بار از زمان تأسیس سازمان ملل متحد، ایران به عنوان تنها کشور جهان شناخته شد که با آنکه ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد قرار گرفت، اما به آن حمله نظامی نشد.

با خروج یکجانبه ترامپ از این توافق بین‌المللی در سال 2018، عملاً فواید اقتصادی برجام برای تهران از بین رفت و پس از آن ایران تصمیم گرفت تا طبق قانون راهبردی مجلس شورای اسلامی سطح تعهدات هسته ای خود را به صورت معناداری کاهش دهد.

پس از شکل‌گیری و افزایش کمپین فشار حداکثری علیه اقتصاد ایران و حمله غیرقانونی رژیم صهیونیستی، «مکانیزم ماشه» عملاً برای مقام های تصمیم گیر در تهران «تهدید حیاتی» ارزیابی نمی‌شود. در دوران جدید اروپا دیگر به عنوان بازیگر میانجی یا صلح ساز شناخته نمی‌شود و اقدام آنها در فعال کردن «مکانیزم ماشه» سبب تجدیدنظر تهران در توسعه روابط با قدرت‌های اروپایی خواهد شد.