وقتی ترامپ خود را «رئیس‌جمهور اروپا» می‌نامد/ تحقیر بی‌سابقه اتحادیه در سایه کاخ سفید
به گزارش راهبرد معاصر؛ دونالد ترامپ در اظهاراتی، خود را «رئیس‌جمهور اروپا» نامید؛ جمله‌ای که هرچند در بروکسل با تمسخر و انکار همراه شد اما واقعیتی تلخ را آشکار ساخت: اتحادیه اروپا امروز بیش از هر زمان دیگری تحت نفوذ مستقیم کاخ سفید قرار گرفته و بیش‌ازپیش تحقیر می‌شود.
کارشناسان معتقدند که پیام دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به ترامپ که در آن رئیس‌جمهور آمریکا را «بابا» خطاب کرد و امضای توافق تجاری در اسکاتلند که یک‌طرفه به سود آمریکا تمام شد، همگی نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا عملاً نقش یک شریک برابر را کنار گذاشته و جایگاهی فرعی را در روابط با واشنگتن پذیرفته است.
از «قدرت مقررات‌گذاری» تا وابستگی
اتحادیه اروپا سال‌ها به «اثر بروکسل» می‌بالید؛ قدرتی که از طریق آن توانسته بود حتی غول‌های فناوری آمریکا را به تبعیت از قوانین خود وادار کند. نمونه‌های تاریخی آن شامل جلوگیری از خرید ۴۲ میلیارد دلاری Honeywell توسط جنرال الکتریک و وادار کردن اپل به بازپرداخت ۱۳ میلیارد یورو مالیات در ایرلند بود.
اثر بروکسل (Brussels Effect) یک مفهوم اقتصادی و حقوقی است که به قدرت مقررات‌گذاری اتحادیه اروپا بر شرکت‌ها و حتی کشورهای خارج از اتحادیه اشاره دارد، حتی اگر آن‌ها عضو اتحادیه نباشند. در واقع، قوانین سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا باعث می‌شدند شرکت‌های جهانی خود را با استانداردهای اروپا تطبیق دهند تا بتوانند در بازار بزرگ اروپا فعالیت کنند.ژ
اما امروز شرایط کاملاً تغییر کرده است. هنگامی که کمیسیون اروپا تصمیم به جریمه گوگل گرفت، اعلام آن با تأخیر و به شکلی بی‌سروصدا انجام شد و در مقابل ترامپ شخصاً واکنش نشان داد و آن را اقدامی «تبعیض‌آمیز» خواند.
به اعتقاد تحلیلگران، تهدیدهای مکرر ترامپ به اعمال تعرفه‌ها در صورتی که اتحادیه اروپا «صبر او را آزمایش کند»، محدودیت‌های حاکمیت اتحادیه اروپا در چارچوب اثر بروکسل را آشکار می‌سازد. اتحادیه اروپا حالا به شدت نیازمند یک روایت جدید درباره نقش خود در صحنه جهانی است.
آیا یک قرن تحقیر در انتظار اروپا است؟
سران اروپایی در پشت پرده تلاش زیادی کردند تا ترامپ به کاخ سفید برنگردد، اما این تلاش‌ها ثمری نداشت و حالا آن‌ها حدود هفت ماه است که راه مدارا را در پیش گرفته‌اند؛ راه‌حلی که به تحقیر بیشتر قاره سبز توسط ترامپ منجر شده است.
یکی از دلایل این کوتاه آمدن اروپا را می‌توان در سخنرانی اخیر رئیس شورای اروپا، آنتونیو کوستا، جستجو کرد. کوستا در این اجلاس در حضور سران اروپایی بر وابستگی اروپا به واشنگتن اذعان کرده و گفت: «افزایش تنش‌ها با یک متحد کلیدی بر سر تعرفه‌ها، در حالی که مرز شرقی ما در معرض تهدید است، ریسکی بی‌احتیاطانه می‌بود.»
این موضع اروپا باعث شده تا کارشناسان این سوال را مطرح کنند که آیا اروپا قرار است «یک قرن تحقیر» را تجربه کرده و به «وابستگی و تسلیم» محکوم شود؟
تحقیر اروپا در واشنگتن
رویکرد ترامپ در مورد جنگ اوکراین بارها باعث تحقیر متحدان اروپایی واشنگتن شده است.
عدم حضور هیچ نماینده‌ای از اوکراین و اروپا در مذاکرات ابتدایی صلح کی‌یف و مسکو، متوقف کردن چندباره کمک‌ها به اوکراین و استقبال از رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین با فرش قرمز در واشنگتن، از جمله این موارد بود. (جزئیات بیشتر)
یک تصویر از حضور سران اروپایی در مقابل دونالد ترامپ بیش از همه چیز میزان حقارتی که اروپا تحمل کرده را نشان می‌دهد.
ترامپ دیدار خود با اروپاییان را به شکلی سازماندهی کرده بود که قدرت خود را حتی در نحوه و مکان نشستن به رخ اروپاییان بکشد و آن‌ها را در ضعیف‌ترین موضع قرار دهد.
این در حالی بود که او سه روز قبل از آن، در جمعه ۲۴ مردادماه، میزبان پوتین بود و از این رئیس‌جمهور با فرش قرمز و کف‌زدن‌های متوالی استقبال کرده بود.
«فروپاشی قدرت اروپا تنها در یک تصویر» عنوانی بود که خبرنگاران و برخی مردم عادی به تصویر منتشر شده از سران اروپایی در گفت‌وگو با ترامپ دادند.
تحسین اجباری
از زمان انتخاب مجدد ترامپ، رهبران اروپایی در سخنان عمومی خود یا سکوت کرده‌اند یا تنها به تحسین پرداخته‌اند.
رئیس‌جمهور استونی آلار کاریس حتی گفت: «کشور من و بسیاری از کشورهای اروپایی از اقدامات ترامپ حمایت می‌کنند.» این در حالی است که پنتاگون بودجه امنیتی برای کشورهایی مانند استونی را قطع کرده و احتمالاً نیروهای آمریکایی نیز از آن منطقه خارج خواهند شد.
بسیاری از رهبران اروپایی برای جلب رضایت ترامپ حتی حاضر شدند او را به‌طور مستقیم وارد اختلافات داخلی اتحادیه کنند. تابستان امسال هیأتی از رهبران اروپا از او خواستند تا بر نخست‌وزیر مجارستان ویکتور اوربان، فشار بیاورد تا وتوی خود علیه عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا را کنار بگذارد. اگرچه اوربان موضعش تغییر نکرد، همین اقدام نشانه‌ای آشکار از وابستگی اروپا به واشنگتن بود.
تحقیر در اسکاتلند
امضای توافق تجاری اتحادیه اروپا و آمریکا در اسکاتلند، نقطه اوج این روند بود. رئیس کمیسیون اروپا اورسولا ون‌درلاین، سندی را امضا کرد که به گفته بسیاری از کارشناسان، نه یک توافق، بلکه «تسلیم» اروپا بود.
لبخندهای مقامات ارشد کاخ سفید در عکس رسمی امضا به‌روشنی نشان می‌داد که واشنگتن شرایط تحقیرآمیز خود را به بروکسل تحمیل کرده است.
این توافق تا حدی به سود واشنگتن بود که یکی از مذاکره‌کنندگان باسابقه اتحادیه اروپا، سابینه ویاند، در واکنش به آن گفت: «شما از زبان من کلمه مذاکره را درباره این روند نخواهید شنید.»
در ضمن این توافق، آمریکا تعرفه کالاهای اروپایی وارداتی را به ۱۵٪ محدود کرد. این تعرفه روی خیلی از کالاها اعمال خواهد شد؛ مثلاً خودرو، قطعات خودرو، داروهای عمومی، نیم‌رساناها و مواد صنعتی. ترامپ پیش از آن، اروپا را با تعرفه‌های ۳۰ درصدی تهدید کرده بود.
قاره سبز در حالی به تعرفه ۱۵ درصدی تن داد که پیش از آن با تعرفه‌هایی خیلی کمتر، کالاهای خود را به واشنگتن صادر می‌کرد.
وابستگی اروپا تا کی ادامه دارد؟
اکنون بحث اصلی در بروکسل این است که مقصر این تحقیر تاریخی چه کسی است: کمیسیون اروپا که انحصار مذاکره تجاری را در دست دارد، یا رهبران ۲۷ کشور عضو که بر پذیرش خواسته‌های ترامپ اصرار کردند.
سفیر پیشین آمریکا آنتونی گاردنر در اتحادیه اروپا معتقد است: «کشورهای عضو در لحظه‌ای حیاتی همبستگی نشان ندادند و پیامدهای آن ممکن است برای سال‌ها باقی بماند.»
اتحادیه اروپا که زمانی خود را قدرتی مستقل در اقتصاد جهانی می‌دانست، امروز در موقعیتی قرار گرفته که رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند مدعی «ریاست بر اروپا» شود.
برای بسیاری در بروکسل، این نه‌تنها نشانه ضعف رهبران کنونی، بلکه هشداری جدی برای آینده اتحادیه است. به اعتقاد کارشناسان، اروپا یا باید به سرعت خود را به‌عنوان بازیگری مستقل معرفی کند یا خطر تبدیل شدن به «وابسته دائمی» واشنگتن را بپذیرد./همشهری