معافیت مالیاتی هنرمندان؛ 4 نکته سیاستگذارانه

به گزارش راهبرد معاصر؛ این هفته تعداد زیادی از سلبریتی ها و هنرمندان با انتشار بیانیه ای سفارشی نسبت به اغتشاشات آبان ماه اعتراض کردند، آنها البته تا این لحظه به هیچ وجه مسئولیت واکنشهای سیاسی و اجتماعی خود را نپذیرفته اند. همزمان اما نوبخت با اعمال 50 درصد معافیت مالیاتی برای این قشر مخالفت کرد و دستور به اعمال 100 درصد معافیت مالیاتی برای فعالیت های آنها داد. امر مهم در این میان نه دفاع صددرصد از دستور نوبخت است و نه مخالفت با آن؛ سیاستگذاری امری پیچیده است که به همین راحتی و در یک رویداد نمیتوان نسبت به آن موضع های قطعی گرفت، بلکه باید در یک روند با اتفاقات به گونه ای بازی کرد که به سمت درست هدایت شود.

شرح ماوقع!

از سال ۱۳۸۰ تا کنون فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود، از پرداخت مالیات معاف است. بر همین اساس نیز وزیر ارشاد دو روز پیش با اعمال تعرفه بر هنرمندان مخالفت کرد، او گفته بود «براساس بند (ل) ماده (۱۳۹) قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، قرآنی، فرهنگی و هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاف از مالیات (مشمول مالیات با نرخ صفر درصد) هستند. به نیکی واقفید فعالیت‌های فرهنگی و هنری اصولا درآمدزایی چندانی نداشته و انتفاعی محسوب نمی‌شود و برهمین اساس در ادوار مختلف به مجوزهای صادر شده به چشم اقتصادی نگاه نشده و همواره سعی در حمایت از آنها بوده است[1].» صالحی البته در ادامه به جنگ نرم و مباحثی اینچنین اشاره کرده است که قدری بدون مسما مینماید.

نوبخت درباره موضع دولت نسبت به پیشنهاد «حذف معافیت مالی اصحاب فرهنگ و هنر» در پیش‌نویس لایحه اصلاح برخی قوانین و مقرراتی سازمان امور مالیاتی گفته: «من قبلا هم راجع به این موضوع اظهارنظر کرده‌ام و بازهم اعلام می‌کنم، ظرفیت مالیاتی ما بیش از وضع موجود بوده و معافیت‌ها در این زمینه رقمی در حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است.اما بخشی که باید از معافیت مالیاتی مستثنا شده یا تقلیل پیدا کند، بخش فرهنگ و هنر نیست[2]، حتی ما باید اگر می‌توانیم در این رابطه مالیات منفی هم داشته باشیم. یعنی مساعدت‌هایی را به عنوان «یارانه» پرداخت کنیم، نه اینکه از این بخش حساس و ارزشمند فرهنگ و هنر، بخواهیم مالیات بگیریم. به همین دلیل دولت مخالف حذف معافیت مالیاتی اصحاب فرهنگ و هنر است.»

موضع وزارت ارشاد معلوم نیست!

معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزیر ارشد دو روز پس از اظهارات وزیر ارشاد موضعی مخالف مافوق خود گرفته است و میگوید: «حدود ۱۰ روز پیش در نامه‌ای به وزیر صنعت و معدن خواستار برگزاری جلسه‌ای با سازمان امور مالیاتی شدیم. در این جلسه قطعاً درباره عدم معافیت مالیاتی سلبریتی‌ها با درآمدهای بالا صحبت خواهیم کرد.  موضع وزیر ارشاد هم این است که بازیگران و خوانندگان با درآمد بالا از معافیت بهره‌مند نشوند. در نظر داریم که به یک بررسی بپردازیم  و بگوییم کسانی که در سال از سقف مشخصی بیشتر درآمد دارند‌، از این معافیت بهره‌مند نمی‌شوند‌»

دیگر کشورها چه میکنند؟

در سایر کشورها ولی گویا در گرفتن مالیات از هنرمندان هیچ رودربایستی ندارند، خبرگزاری فارس در گزارشی به برخی این از نمونه ها پرداخته است، دو نمونه را مرور میکنیم؛

• وسلی اسنایپس، بازیگر و رزمی‌کار مشهور آمریکایی برای عدم پرداخت مالیات خود به میزان 7 میلیون دلار بین سال‌های 1999 تا 2001 در سال 2010 به 3 سال زندان محکوم شد. این بازیگر مشهور در سال 2010 و پس از ورود به زندان به حکم 3 ساله برای عدم پرداخت مالیات اعتراض کرد که این اعتراض نیز در دادگاه رد شد. وی در سال 2013 از زندان آزاد شد.
• ارل سیمونز با نام مستعار DMX یک خواننده سبک رپ آمریکایی است که در سال 2018 به دلیل فرار مالیاتی یک سال را در زندان سپری کرد. وی در جولای 20017 توسط دادستان منطقه جنوبی نیویورک به یک سال زندان محکوم شده بود. این رپر آمریکایی 1.7 میلیون دلار فرار مالیاتی داشت.

سخن از چقدر درآمد است؟

برخی تخمین ها تا 5000 میلیارد تومان را نیز برای پیش بینی درآمد مالیاتی این حوزه دارند، اما این رقم به نظر نمیرسد درست باشد به گونه ای که بر اساس گزارش خبرگزاری دانشجو 17 نفر بازیگر اول سینما جمعا حدود 50 میلیارد تومان در سال درآمد بازیگری(به جز درآمد از محل تبلیغات و سایر درآمدها) دارند.

ما ظرفیت اساسی این حوزه هنوز کشف نشده است، سخن از شاخهای اینستاگرامی و لمپن هاییست که از جهالت دیگران درآمد کسب میکنند، هیچ دکان ثبت شده ای هم ندارند. در جدول ذیل که بازارنیوز منتشر کرده است دقت کنید؛

4 نکته سیاست گذارانه

1. قانون باید به هدف بخورد

البته قدری دغدغه وزیر ارشاد بجا هم هست، در اقتصاد سلبریتیسم شاید از هر هزار نفر یک نفر به راس هرم درآمد میرسد، در کشور هنرها و هنرورانی هم داریم که علی رغم توانایی های بالاتر به سختی امرار معاش میکنند، یک نکته سیاستگذارانه همین کلی بودن قوانین موضوعه است که لازم است اصلاح گردد.

2. به تدریج بدنه حریفت را کم کم بتراش!

رییس سازمان امور مالیاتی در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که نیمی از میلیاردرهای ایران مالیات نمی‌دهند و بنابراین فرآیند شناسایی و وصول مالیات از میلیاردرهای دارای فرار مالیاتی و بدون پرونده در سازمان مالیاتی آغاز شده است. پارسا گفته بود که تا به حال ۳۰۰ هزار نفر شناسایی شده‌اند که درآمد ماهیانه‌شان میلیاردی است و نیمی از آن‌ها حتی پرونده مالیاتی هم ندارند. به نظر میرسد مالیات بر هنرمندان اولین گام از تراشیدن بدنه این طبقه سوپرمیلیاردر است.

3. درمان همه مالیات ها

چندی پیش خبر از یک طرح بزرگ مالیاتی رسید که البته مسکوت نیز ماند، اخذ مالیات از مجموع درآمد اشخاص مالیاتی بود که دهقان دهنوی معاون وزیر اقتصاد خبر از آن داد و گفت: «سازمان امور مالیاتی طرح مالیات بر مجموع درآمد اشخاص را پیگیری می‌کند که در صورت تهیه این طرح شاهد یک تحول در حوزه مالیات‌ستانی خواهیم بود.» با این مالیات میتوان همزمان بر بسیاری از این فعالیت ها از جمله فعالیت های مخرب سلبریتی ها افسار بست.

4. مدیریت مخالف

یک نکته سیاست گذارانه مهم این است که سیاست گذار باید بلد باشد با مخالف خود بازی کند، به نظر میرسد بسیاری از سلبریتی ها همانطور که در به دنیا آمدن فرزندانشان نشان داده اند هیچ تعلقی به کشور ندارند و کاملا قابلیت این را دارند که به خارج از کشور رفته و تبدیل به به اوپوزیسیون شوند. این فقط برای ایران نیست، ژرار دوپاردو بازیگر مشهور فرانسوی به دلیل اعمال مالیات 75 درصدی روی درآمدهایش ترجیح داد فرانسه را رها کند و به بلژیک نقل مکان کند که میزان مالیات‌های آن 25 درصد کمتر از فرانسه است. پس باید به خوبی بازی با این قشر را آموخت.

بهره سخن

مسئله مالیات هنرمندان آنطور که فکر میکنید راحت نیست، درست است که اخذ مالیات از هنرپیشه های میلیاردی احساس عدالت را به همراه می آورد ولی به یاد داشته باشیم قانون نویسی ظرایفی دارد و نباید فلان انتشاراتی درگیر کاغذ لطمه وارد شود. همان مالیات بستن بر سلبریتی ها هم ظرایف خاص خود را دارد. 

[1] ایرنا 10 آذر

[2] تناقض جالبیست که این حرف از زبان برخی دیگر و در مورد نهادهای فرهنگی دیگر نیز شنیده شده است!