معضل آلودگی هوا و سلامت شهروندان

به گزارش راهبرد معاصر؛ آلودگی هوا بیش از هر آلودگی دیگری (دو سوم موارد مرگ ناشی از انواع آلودگی) جان انسان‌ها را گرفتهاست. پس از آن، آلودگی آب دومین عامل مرگ و میر است (۱/۸ میلیون مرگ). در جایگاه سوم، آلودگی محل کار، جان هشتصد هزار نفر را گرفته است. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتشفشانها)، یا مصنوعی (ساخته دست انسان) باشند. بیشتر آلودگی‌های مصنوعی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانه‌ها هستند.

تعریف آلودگی هوا

انجمن مشترک مهندسین آلودگی هوا و کنترل آن، آلودگی هوا را به این صورت تعریف نموده است: "آلودگی هوا عبارت از وجود یک یا چند آلاینده در هوای آزاد مانند گازها، بخارات، گرد و غبار، بو، دود غلیظ و میست با کمیت، مشخصات و زمان ماند کافی که برای زندگی انسان، حیوان و گیاه خطرناک و برای اموال مضر باشد و یا به طور غیرقابل قبول مانع استفاده راحت از زندگی و اموال گردد".

دستگاه های مسئول در معضل آلودگی هوا

وضعیت نامناسب آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور سبب شد لایحه هوای پاک تدوین و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود تا با الزام دستگاه‌ها به رفع مشکل آلودگی هوا شاهد کاهش آلودگی کلانشهرها باشیم. سازمان محیط زیست موظف به تهیه لایحه هوای پاک شد تا درواقع این لایحه تکمیل کننده قانون مصوب سال ۷۹ باشد .

در لایحه هوای پاک به استانداردهای جدید در خودروها و سوخت توجه شده بود و به طور مشخص وظایف دستگاه های اجرایی از جمله وزارت خانه‌های نفت، نیرو، کشور، راه و شهرسازی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشخص شد و قرار بود در صورتی که هر یک از دستگاه‌ها، وظایف خود را انجام ندهند مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.که به مهمترین آنها می پردازیم:

وظایف وزارت نفت

توزیع سوخت با استانداردهای یورو ۴ و دیزل با گوگرد کمتر از ۴۰ قسمت در میلیون .

وظایف وزارت نیرو

اختصاص حداقل ۱۰ درصد از ظرفیت‌های جدید تولید برق به نیروگاه‌های بادی، خورشیدی، زیست توده و زمین گرمایی و حمایت از توسعه شبکه هوشمند انرژی، ارائه برنامه تولید و واردات خودروها و موتورسیکلت‌های برقی و هیبریدی در داخل کشور و...

 وظایف وزارت کشور

ارائه برنامه اجرایی نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقل عمومی درون کلانشهرها ، افزایش سرانه فضای سبز در شهرها و حریم آنها به میزان مندرج در طرح جامع؛ از طریق شهرداری‌ها.

وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت

ارائه برنامه تولید و واردات خودروها و موتورسیکلت‌های برقی و هیبریدی در داخل کشور.

وظایف سازمان ملی استاندارد در مبحث منابع ساکن:کنترل آلودگی ناشی از سامانه‌های (سیستم های) گرمایش و سرمایشی (خانگی و تجاری) و هوشمند سازی.

وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مبحث زیرساخت‌های شهری:گسترش زیرساخت‌های الکترونیکی خدمات رسانی در بخش دولتی و عمومی به منظور کاهش سفرهای درون شهری.

شهرداری تهران و آلودگی هوا

با توجه به این سازو کار  پیروز حناچی شهردار تهران اما در حاشیه مراسم تقدیر از تاکسیران نمونه و در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی که امروز وضعیت آلودگی شهر تهران چگونه است، گفت: وضعیت آلودگی هوا به خاطر پدیده وارونگی است که هر ساله رخ می دهد و اگر باد بوزد وضعیت خوب می شود.

زهرا صدراعظم نوری عضو شورای اسلامی شهر تهران  رييس كميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار شهرنوشت، با بیان اینکه هر سازمانی دارای وظایف و تکالیفی است که باید آن را انجام دهد، تصریح کرد: اگر این وظایف به خوبی انجام نمی‌شود، دستگاه ناظر باید موضوع را مورد بررسی قرار دهد و مادامی که شهرهای ایران از مدیریت واحد شهری برخوردار نباشند نمی‌توان انتظار داشت که مسئولیت‌های مختلف حوزه شهری برعهده شهرداری‌ها گذاشته شود.

حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی ضمن تاکید بر پیگیری موضوع هوای سالم گفت: حق برخورداری مردم از هوای سالم در تهران, از حقوق عامه است. سازمان محیط زیست و شهرداری ها باید در این زمینه پاسخگو باشند. دستگاه های نظارتی از جمله دادستانی ها باید پیگیر این موضوع باشند.

متهم اصلی آلودگی هوا

به نقل از خبر آنلاین در حال حاضر خودروهای سواری و کیفیت سوخت مصرفی، دو متهم آلودگی هوا هستند که هر کدام دیگری را مقصر می‌داند.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به‌تازگی مرتبط دانستن آلودگی هوا با بنزین را به‌طور کامل رد و اعلام کرد که سوخت توزیعی اعم از بنزین و گازوییل در کلانشهر تهران از کیفیت بالایی برخوردار است.

براساس گزارش نفتی‌ها، طبق گزارش منتشر شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، منشا بیش از ۸۰ درصد از آلودگی وسایل نقلیه شهر تهران مربوط به کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها گزارش شده که از قضا سوخت مصرفی هیچ‌کدام از آنها بنزین نیست، بنابراین مرتبط دانستن آلودگی هوا با بنزین به‌طور کامل رد می‌شود.

همچنین براساس اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، ‌ترکیبات آروماتیک که سرطان‌زا شناخته می‌شوند، به طور کامل از تمامی بنزین تولید کشور از یورو ۲ گرفته تا یورو ۵ حذف شده و به استاندارد یورو ۵ رسیده است.

وزیر نفت به تازگی درباره اثر بنزین روی آلودگی هوا اعلام کرد: سازمان محیط زیست قبل هم اعلام کرده که تاثیر کیفیت بنزین بر آلودگی هوا بسیار ناچیز است. از طرف دیگر نیز نوع بنزین مساله نیست، بلکه مساله موتورسیکلت‌های غیراستانداردی هستند که آلودگی ایجاد می‌کنند و آن‌طور که عنوان می‌شود، هر موتورسیکلت غیراستاندارد به اندازه ۷ خودرو آلودگی ایجاد می‌کند و متاسفانه تعداد زیادی موتورسیکلت داریم که استاندارد نیستند. به گفته بیژن نامدارزنگنه، در شهرهای بزرگ بنزین و گازوییل یورو توزیع می‌شود، اما فعلا مشکل این نیست.

در این میان، عیسی کلانتری، رییس سازمان محیط‌زیست اخیرا انگشت اتهام را به سمت خودروسازی‌ها برده است. وی با با اشاره به آلودگی تهران و احتمال تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در هفته آینده، عنوان کرد: مافیای خودروسازی آن‌قدر توان مالی دارند که تصمیم‌گیران را خریداری کنند. پس قطعا با چنین شرایط جوی و ایستایی هوا مواجه می‌شویم. اما احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران اعتقاد دارد: سوخت خودروهای وارداتی یورو ۷ است، در حالی که این نوع سوخت در کشور وجود ندارد و زمانی که این نوع خودروها از سوخت یورو ۴ استفاده می‌کنند، موتور آن‌ها  آسیب می‌بیند و در نتیجه آلایندگی آن‌ها از خودروهای یورو ۴ هم بیشتر می‌شود.

او با با بیان اینکه در شرایط کنونی برای کاهش آلایندگی خودروها محدودیت داریم، تصریح کرد: اگر بخواهیم به استاندارد یورو ۵ دست یابیم، باید سوخت آن را فراهم کنیم، در حالی که اکنون سوخت یورو ۵ در سراسر کشور توزیع نمی‌شود. نعمت‌بخش عنوان کرد: اگر سوخت یورو ۵ در تمام کشور توزیع شود، باید سنسورها و ایسیو این خودروها هم تامین شود که اکنون ارتباط ما با قطعه‌سازان خارج از کشور قطع است و امکان اینکه این کار را انجام دهیم، وجود ندارد.

علی رغم مسیر هایی که کارشناسان مطرح میکنند ،مسیر هایی در قانون مطرح شده که علاوه بر اینکه به صورت طولانی مدت و ریشه ای به حل این معضل می پردازد مسیری برای آینده نیز ترسیم کرده است برای حمل و نقل شهری و سوخت و عوامل دیگر در نتیجه چرایی این موضوع مطرح میشود که عوامل اجرایی آیا قوانین را سلیقه ای اعمال می کنند و یا اساسا به دنبال رفع این معضل هستند یا خیر. با دیدگاه واقعگرایانه تر وقتی به این موضوع نگاه میکنیم می بینیم عملا عوامل اجرایی دچار از خودبیگانگی شده اند و از کارکرد خود بازمانده اند به گونه ای که شورای شهر بجای حل معضلات شهری درگیر مسائل سیاسی و جناحی شده است و همینطور شهرداری به عنوان پست تخصصی مدیریت شهری مطرح نیست بلکه مکانی برای زورآزمایی جناح ها سیاسی شده است و همین علت سبب شده از وظیفه خود باز بمانند علی رغم اینکه قانون و بودجه مربوطه را دارند اما آنقدر درگیر مسائل حاشیه ای شدند که دیگر تاب رسیدن به وظایف خود را ندارند