سردرآوردن برندهای تلویزیون از نمایش‌خانگی/ آیا برنده‌باش در انحصار صداوسیما است؟
به گزارش راهبرد معاصر؛ شبکه نمایش خانگی به محفلی تبدیل شده که جیب مردم را خالی کند؛ سریال‌های ضعیف، رئالیتی‌شوهای خودنما و حالا پای برنامه‌سازی هم به VOD باز شده است. پیش از این بحث "شب‌نشینی" مهران مدیری بعد از خداحافظی با "دورهمی" تلویزیون مطرح شد و حتی پروانه تولید هم از سازمان سینمایی گرفت
برنامه‌ای که در تیزر پخش شده قسمت اولش، گفتگومحور، استندآپ‌های انتقادی آتشین و خیلی از اتفاقات دیگر "دورهمی" تلویزیون را در آن می‌دیدیم؛ فقط به قولِ خود مهران مدیری در شب‌یلدای "دورهمی" شبکه نسیم که به شوخی گفت: ما رفتیم شبکه نمایش‌خانگی و دیدیم بچه‌ها جنبه ندارند، برگشتیم.
اما واقعیت این است که برندهای تلویزیونی نمی‌توانند در شبکه‌ها و گونه‌های دیگر نمایشی پخش و منتشر شوند؛ البته این اتفاق در دیگر گونه‌های نمایشی با ضوابط و چارچوب‌های قانونی‌اش وجود دارد. مثلاً کارگردانی نمی‌تواند برند سینمایی را به تلویزیون بیاورد و همان‌طور این رفتار را در شبکه نمایش‌خانگی داشته باشد. همه‌چیز در سایه قانون و مالکیت فکری اتفاق می‌افتد.
اتفاقی که در دوران‌های مختلف تلویزیون شاهد آن بوده‌ایم؛ مثلاً زمانی سوژه و شکل و شمایل سریالی به نام "پژمان" با نام "خوب، بد، جلف" سینمایی سردرآورد؛ سریالی که نویسنده‌اش پیمان قاسم‌خانی، کارگردان این فیلم سینمایی شد؛ البته بعدها برای ادامه‌اش هم نام‌هایی به میان آمد که کارگردان "خوب، بد، جلف"های بعدی در شبکه نمایش‌خانگی باشند که این اتفاق هم به خاطر همان چارچوب‌ها و ضوابط قانونی اتفاق نیفتاد و حالا به سری دوم سینمایی‌اش رسیده است.
صحبت‌هایی از ادامه "شب‌های برره" در شبکه نمایش‌خانگی مطرح شد اما برند، تلویزیون است و حتی شنیده‌ایم که به لحاظ قانونی نمی‌توانند برندی را از شبکه‌ای به شبکه‌ای دیگر منتقل کنند؛ مصداق بارز آن تهیه‌کننده‌ای است که با پیگیری‌های فراوان نتوانست برنامه‌‌اش را از شبکه‌ای که با مدیرش وارد نزاع شده بود به شبکه دیگری منتقل کند؛ اما ضوابط اجازه نداد.
حالا رویه تجاری و رفتار غیراصولی اسپانسرهای تلویزیونی به سراغ برنامه‌ای به نام "برنده‌باش" آمده که اردیبهشت‌ماه امسال بعد از انتقادات و استفتاء آیت‌الله مکارم شیرازی و البته نظر بسیاری از علمای دینی، کار را به توقف این برنامه کشاند. این سوال و پاسخ‌ها از مرجع عظام تقلید کار را به جایی رساند که مقام معظم رهبری هم در سخنرانی ویژه کارگران، به تلویزیون تذکر دادند که نگذارند "بخت‌آزمایی" ترویج پیدا کند.
پس از آن عبدالعلی علی‌عسکری رئیس سازمان صداوسیما به بازرگانی رسانه‌ملی نامه‌ای نوشت تا در رویکرد فعالیت‌های برنامه‌های اسپانسری تجدیدنظر شود؛ با این پیگیری‌ها، انتقادات و اتفاقات، برنامه‌هایی مثل "برنده‌باش" از کنداکتور صداوسیما حذف شدند. البته علی فروغی مدیر شبکه سه در واکنش به این اتفاقات اعلام کرد که با توجه به رهنمود اخیر رهبر معظم انقلاب و به تبع آن دستور رییس سازمان صداوسیما در سازماندهی اسپانسرها و تعامل با معاون سیما، تصمیم بر این شد تا سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه "برنده باش" را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت های جدیدی به این برنامه اضافه شود.
خبرهایی به میان آمد که "برنده‌باش" با تغییرات و رویکردهای جدید دوباره تولیدش را در تلویزیون آغاز می‌کند؛ همان‌طور برنامه حذف شده دیگر به نام "پنج‌ستاره" با تغییرات، بدون جوایز میلیونی و آن شکل و شمایل بخت‌آزمایی به آنتن برمی‌گردد؛ خبری که محمد قنبری تهیه‌کننده جدید این مسابقه تلویزیونی و مجید اکبر شاهی مدیر گروه اجتماعی شبکه پنج سیما در اختیار قرار دادند.
پول درآوردن و قصه تجارت در شبکه نمایش‌خانگی با "برنده‌باش" وارد فاز جدیدی خواهد شد که در فضای‌مجازی و رسانه‌ها خبری از شروع تولید این برنامه و برند تلویزیونی در VOD مطرح می‌شود؛ یکبار به گونه‌ای دیگر پول از جیب مردم رفت و سرانجام این پول‌ها مشخص نشد که در چه فرآیندی به شرکت‌کنندگانی که نتوانستند شرکت‌کننده "برنده‌باش" و دیگر مالباخته‌ها، این پول‌ها بازگشت و کسی هم در این راستا پاسخگو نشد.
حالا قرار است نوار این رفتار و رویکرد، به گونه‌ای دیگر در شبکه نمایش‌خانگی ادامه یابد؛ البته علاوه بر اینکه مشخص نیست که اسپانسر این برنامه دوباره "برنده باش" را با همان شکل و شمایل بخت‌آزمایی به VOD می‌کشاند و یا تغییرات ساختاری خواهند داشت، چرا برند تلویزیون به تلویزیون برنگردد و سر از شبکه نمایش‌خانگی درآورد؟
سوال دیگر این است که چرا چنین برنامه‌هایی با این شکل و شمایل در این شرایط اقتصادی باید ادامه پیدا کند؛ در فضایی که تولیدملی و حمایت از اشتغال‌های کاربردی و کارآفرینی مطرح می‌شود چرا باید چنین جایزه‌هایی بدهند که راه کارکردن و کارآفرینی بسته شود و فرد از صبح تا شب در این اپلیکیشن‌ها فعالیت کنند تا به پولهای هنگفت برسند؟
فلسفه برنامه‌سازی و اجرای مسابقه، سرگرمی است و با بخت‌آزمایی تفاوت دارد. البته با مردم هم صحبت کردیم، به این رویه برنامه‌سازی انتقاد داشتند که در این موقعیت سخت و شرایط اقتصادی، فقرا پای گیرنده‌های تلویزیون می‌نشینند و چنین فضاهای اصطلاحاً لاکچری‌ها واقعاً زیبنده نیست.
البته که در شبکه نمایش‌خانگی فضاهای لاکچری نشان داده می‌شود و مردم در این سالها هیچ محتوایی را در این شبکه ندیده‌اند جز لاکچری‌بازی، تجمل، اشرافی‌گری و لوندی و رفتارهای نامرسوم خانوادگی، چارچوب‌های غیراسلامی و غیرایرانی؛ اینها جزو آدرس‌های غلطی است که شبکه نمایش‌خانگی به آن ادامه می‌دهد.
محمد صوفی دبیر شورای نظارت بر صداوسیما تصریح کرد: هر برندی که هر رسانه‌ای ایجاد می‌کند و با توجه به آن سرمایه‌گذاری، تبلیغ و ظرفیت‌سازی می‌کند؛ موجب رشد و تعالی آن برند می‌شود باید به نام آن رسانه‌ای که ایجاد کرده ثبت و ضبط بشود و در آنجا حفظ کرد. از سویی دیگر بستگی به آن قراردادی دارد که رسانه با تهیه‌کننده آن برنامه منعقد کرده است. بنابراین باید بررسی کرد که آیا هنگامی که می‌خواستند با تهیه‌کننده "برنده‌باش" ابتدا قرارداد ببندد و کار را شروع کنند آیا گفته شده است این برنامه در انحصار سازمان صداوسیما است یا اینکه سکوت کردند یا اینکه برندش را واگذرا کنند؛ بنابراین قبل از هرگونه اظهارنظری باید به متن و روح حاکم بر قرارداد مراجعه کرد.
وی با اشاره به اینکه از صداوسیما بخواهید متن قرارداد را منتشر کند، افزود: باید به قرارداد مراجعه کرد؛ به صورت کلی، این اتفاق برمی‌گردد به آن انحصار رسانه‌ای که پدیدآورنده آن برند است؛ اما باید دید روح حاکم بر قرارداد چه می‌گوید آیا روح حاکم این قرارداد را آزاد اعلام کرده و گفته در انحصار صداوسیما است یا اینکه به اصطلاح تهیه‌کننده را مقید کرده است؛ بهترین کار است شما هر فرد دیگری از صداوسیما بخواهید متن این قرارداد را منتشر کند.
معاون سابق صدای جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه به نظر شخصی، هر برنامه رادیو و تلویزیون که شروع به کار می‌کند در انحصار سازمان صداوسیما است، خاطرنشان کرد: آنچه باید در رسانه‌ها حاکم باشد اصول حرفه‌ای است؛ بخشی از اصول حرفه‌ای را ما از قرارداد برداشت می‌کنیم باید دید در متن قرارداد چه چیزی نوشته شده است. نظر شخصی خودم این است هر برنامه‌ای که در رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی شروع به کار می‌کند او در انحصار صداوسیما است اما این نظر شخصی بنده است. مهم این است که قراردادی بین تهیه‌کننده و صداوسیما و قراردادی که بین تهیه‌کننده و شبکه مربوطه که پخش‌کننده است، ناظر به چه چیزی است.
هاشم رضایت تهیه‌کننده برنامه "برنده‌باش" در تلویزیون با ابراز بی‌اطلاعی از تولید این برنامه در شبکه نمایش‌خانگی، گفت: معمولاً قراردادهایی که بسته می‌شود در انحصار سازمان صداوسیما است اما من در جریان قراردادها نیستم.
به سراغ برخی از مراجع دیگر هم رفتیم اما پاسخگو نبودند؛ هرکدام از مسئولین مربوطه دنبال اظهارنظری بر تکمیل این ماجرا بوده‌اند می‌توانند قرار دهند؛ چرا که در فضای مجازی از بازگشت "برنده‌باش" در شبکه‌خانگی خبر داده‌اند؛ مجری این برنامه محمدرضا گلزار است و اسپانسر هر دو برنامه مشترک است و قرار است این برنامه با ساختار مشابه "برنده‌باش" در سامانه VOD متعلق به این اسپانسر پخش شود. گفته می‌شود شرکت افکار ایرانیان هوشمند اسپانسر این برنامه است و از سجاد علیجانی به عنوان مدیر این شرکت یاد می‌شود.
منبع: تسنیم