بازار بورس ایران؛بیم ها و امیدها

به گزارش راهبرد معاصر؛ این روزها هر جا گذر آدمی می افتد از رشد روزافزون بازار سرمایه ایران سخن به میان است.رشدی که در سال 98 در برخی سهام حتی فراتر از تصور هر اقتصادانی بود؛ 10 برابر، 20 برابر و حتی فراتر. این رشد خیره کننده و البته وسوسه انگیز با تبلیغات پرحجمی که از صداوسیما گرفته تا رسانه ها، دلیلی شده برای حضور گسترده مردم در مقابل کارگزاری ها که در ایام قبل از کرونا به دفعات تصاویری از آن منتشر شد.شاهد این مدعا شرکت نزدیک به 2 میلیون نفر در عرضه صبا تامین بود که حدود 2 درصد از جمعیت کشور را شامل می شود که این عدد در مقایسه با کشورهای دیگر، عدد قابل ملاحظه ایست. فارغ از این آمار و ارقام که بحث این مطلب نیست، پرسش اصلی اینجاست؛ بورس ایران با این حجم از استقبال چه آینده ای در پیش دارد؟!

قبل از پرداختن به این موضوع، جالب است قصه پیش آمده برای یکی از دوستان را برایتان بگوییم. چند روز پیش بود در جمعی یکی از دوستان گفت"چند نفر از هم روستائیانم شندید که من در حوزه بورس فعالیت دارم تماس گرفتند و گفتند تصمیم دارند گوسفندان خود را بفروشند و پول آن را در بورس سرمایه گذاری کنند!، استدلالشان هم این است یک گوسفند نهایت می تواند با تمام زحماتی که در نگهداری و چرا آن می شود در بهترین حالت به اندازه یک گوسفند به آنها سود برساند البته اگر مریضی نیاید، گرگ به گله نزند و اتفاقات دیگر. در حالیکه می گفت شنیدند در بورس بدون همه این زحمات و تهدیدات، سالانه می توانند اندازه چندین گوسفند سود کنند!"این روایت را گفتم تا بدانید سودای سرمایه گذاری در بورس تا کجاها رفته است...

اکنون به بحث برگردیم واقعا چشم انداز بازار سرمایه با این سیل نقدینگی، اشتیاق و هیجان مردم و از همه مهمتر فرش قرمز دولت برای سرمایه گذاران تا کجاست؟ از یکسو، امیدها و چشم اندازهای این بازار کجاست و از سوی دیگر بیم ها و نقاط هراس انگیز بازار سرمایه کجاست؟

در نگاه اول، رشد بازار سرمایه به عنوان یکی از مسیرهای درست جذب نقدینگی های سرگردان و کمک کننده به تولید و کارخانجات کشور اتفاقی مثبت است که باید با سیاست های درست ازآن استقبال کرد. به خصوص زمانیکه، اعتماد عمومی به آن جلب می شود مانند آنچه در بازه زمانی یکسال گذشته هر روز بهتر از دیروز به وقوع پیوست. باید از تقویت این بازار حمایت کرد وقتی مانعی می شود در مسیر انحراف پول به بازارهای کاذب که می تواند اقتصاد را با بحران های متعددی مواجه کند. ولی کی این بازار می تواند خود تبدیل به یک تهدید و یک نقطه هراس انگیز شود؟!

روایت بالا را مرور کنید. این بازار زمانی می تواند ترسناک شود که راه خود را گم کرده باشد، مانند جوانی که در آرزوی دست یافتن به ثروت هنگفت، تلاش کند راه صدساله را یک شبه طی کند، این بازار زمانی می تواند ترسناک باشد که به جای جذب نقدینگی های سرگردان منجر به تعطیلی کسب و کارهای دیگر با طمع کسب سودهای چندصددرصدی بدون پشتوانه شود، این بازار زمانی می تواند ترسناک باشد که به جای کمک به تولید، بلای جان تولید شود زمانیکه ارزش یک سهم از قیمت تمام هر آنچه یک شرکت(املاک، ماشین آلات و ...) دارد بیشتر شود، این بازار زمانی می تواند ترسناک باشد که به جای هدف گذاری درست برای نقدینگی وارد شده به آن، خود با سفته بازی عده ای رفته رفته تبدیل به بازار کاذب با خلق نقدینگی های نجومی بدون پشتوانه شود.

این دوگانگی بیم و امید حتی به گونه ای شده که تصمیم گیران بازار سرمایه دو دسته شدند؛ دسته اول؛ در فکر اعمال محدودیت هایی برای جلوگیری از رشد روزافزون قیمت سهام هستند ولی در مقابل دسته دوم؛ با آغوش باز، از روند پرشتاب بازار سرمایه استقبال می کنند.آنگونه که از اخبار و تغییر رئیس سازمان بورس قابل برداشت هست دسته اول که احتمالا بیم از نقاط ترسناک این بازار در آینده داشتند، شکست خوردند ولی دسته دوم؛ از رئیس جمهور گرفته تا وزیر اقتصاد و اعضای شورای عالی بورس پیروز میدان بودند، آنان به امیدها دل بسته اند، امیدهایی که کاش با عقلانیت همراه باشد تا اعتماد عمومی ایجاد شده از بین نرود و صرفا حمایت به این دلیل نباشد که برخی اهداف خاص (مانند عرضه سهام دولتی با جلب نظر مردم به بورس) محقق شود.

در آخر این جمله را بگویم و تمام؛ کاش چوپان قصه ما بفهمد در بازار سرمایه هم ممکن است گرگ به گله بزند....