به گزارش راهبرد معاصر، دکتر علی کرمی، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی بقیتاللّه و کارشناس برجسته بیوتکنولوژی پزشکی کشور در یادداشتی خواندنی به تحلیل پاندمی کرونا و نقش احتمالی آمریکا در تولید و انتشار این ویروس پرداخته است.
متن بخش اول از این یادداشت در ادامه آمده است:
"چند ماه است که مردم جهان با واژهای به نام "ویروس کرونا" یا "کووید 19" بمباران خبری شدهاند؛ بعید میدانم کل سدۀ بیستم هم واژهای فراگیرتر از کرونا را به خود دیده باشد.
دهها سال است که گفته میشود بهخاطر رشد و توسعه علم و دانش، بهداشت و درمان، واکسنها و آنتیبیوتیکها، بیماریهای عفونی کاهش یافته و بیماریهای غیرواگیر مثل سکتههای قلبی و سرطان و ... به رتبههای اول مرگ و میر تبدیل شده است؛ هر چند سازمان بهداشت جهانی در آمارهای بیماریهای کشندۀ مردم جهان بهخصوص کشورهای فقیر تعدادی از عوامل عفونی مثل مالاریا و برخی بیماریهای ویروسی را معرفی میکند اما جهان پیشرفته آن را تهدیدی جدی نمیدانست.
در بخش دفاعی ــ نظامی و ارزیابی تهدیدات علیه کشورها، موضوع تفاوت داشت و تهدید سلاحهای کشتار جمعی شامل هستهای، شیمیایی، رادیولوژیک و بیولوژیک همیشه مطرح بود البته تهدیدات بیولوژیک در برخی کشورها خیلی جدی گرفته نمیشد؛ پس از واقعۀ 11 سپتامبر 2001 و بهویژه 17 سپتامبر و پخش پاکتهای سیاهزخم در آمریکا واژۀ "بیوتروریسم" و حملات بیولوژیک مانند بمب در دنیا منفجر شد و بیوتروریسم واژۀ اول موتورهای جستجوی اینترنت شد.
در سطح راهبردی، جرج بوش، رئیسجمهور وقت آمریکا رسماً اعلام کرد که دیگر هیچ دشمنی توان مقابله نظامی با آمریکا را ندارد ولی تأکید کرد که بزرگترین تهدید علیه آمریکا "تهدیدات بیولوژیک و بیوتروریسم" است؛ متعاقب این، برنامۀ ملی بسیار گستردهای بهعنوان برنامۀ دفاع بیولوژیک آمریکا برای تقویت زیرساختهای مقابله با تهدیدات بیولوژیک آیندۀ علیه آمریکا تدوین شد و از سال 2001 تاکنون بیش از 60 میلیارد دلار برای تحقیقات، توسعه، آموزش، آمادگی، پیشبینی، پایش، تشخیص و شناسایی و مقابله با تهدیدات بیولوژیک هزینه شده و حتی ارتش آمریکا در طرح دفاع پیشدستانۀ مقابله با تهدیدات زیستی اقدام به انجام پروژههای همکاری مشترک با کشورهای جهان و توسعۀ آزمایشگاههای بیولوژیک نظامی در سرتاسر جهان بهخصوص منطقۀ غرب آسیا کرد که بهخاطر فعالیتهای خطرناک بیولوژیک و دخالت در امور داخلی کشورها مورد اعتراض شدید کشورها قرار گرفته است.
سایر کشورهای اروپایی، کانادا، استرالیا، شوروی، چین و رژیم صهیونیستی نیز اقداماتی را برای ارتقاء آمادگی مقابله با تهدیدات بیولوژیک و تقویت بنیۀ دفاع بیولوژیک خود انجام دادند.
در ایران نیز برنامههای بسیار خوبی برای تقویت بنیۀ مقابله با تهدیدات زیستی صورت گرفت اما کرونا نشان داد که نهتنها این اقدامات کافی نبود بلکه نقاط ضعفها هم در عرصۀ غیرنظامی و هم نظامی بعضاً مشاهده شد که کاملاً طبیعی بود؛ چون همه غافلگیر شده بودند و انتظار یک پاندمی به این گستردگی را نداشتند اما تهدیدها به فرصت تبدیل شد.
کرونا همۀ معادلات را به هم زد؛ همهگیری گستردۀ یک ویروس جدید و ناشناخته با ویژگیهای خاص که در عرض چند ماه از یک نقطه به سراسر جهان شیوع یافت و 200 کشور جهان را فراگرفت و تمام فعالیتهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری و حتی زندگیهای شخصی دچار اختلال شد؛ شبکه های اجتماعی اهمیتی فوقالعاده یافت و تحوّلات عجیبی در جهان رخ داد که قبلاً نظیر نداشت.
کرونا آزمونی بود برای شناسایی نقاط قوت و ضعف کشورها در همۀ عرصهها اما بهخصوص برنامههای دفاع بیولوژیک آنها در دو بعد، یکی سیستم بهداشت و درمان غیرنظامی و دیگر توانمندیهای بخشهای نظامی، دفاعی، اطلاعاتی و امنیتی.
آمریکا بهعنوان کشوری که خود را ابرقدرت جهان میدانست و بیشترین بودجه در جهان را صرف برنامۀ ملی دفاع بیولوژیک و بهداشت و درمان خود و همچنین تحقیق و پژوهش در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی نظامی و غیرنظامی در حوزههای رصد، پایش، پیشبینی، پیشگیری، تشخیص، درمان و رفع آلودگی تهدیدات بیولوژیک کرده بود و ادعا میکرد با ساخت "شناساگرها یا دیتکتورهای تشخیص سریع عوامل بیولوژیک" در محیط موسوم به سیستم BioWatch قادر است حضور عوامل بیولوژیک تهدید را در چند دقیقه شناسایی و به مرکز فرماندهی هشدار دهد و مسئولان دفاع بیولوژیک دربارۀ توانمندیهای فوقالعادۀ این سیستمها چه سخنها که نمیگفتند، ناگهان با ورود کرونا به آمریکا چنان غافلگیر شدند که مشخص شد تمام آن شعارها، ادعاهایی توخالی است و آمریکا در آزمون کرونا نمره مردود گرفت.
کرونا در طول همین چند ماه شیوع جهانی واقعیتهایی را بهروشنی و شفافیت به تمام رهبران، مسئولان، مدیران، دانشمندان و مردم جهان ثابت کرد تا در برنامهریزیهای کلان آیندۀ خود برای مقابله با تهدیدات پیشِ رو بیشتر به تهدیدات بیولوژیک دقت کنند:
همهگیری جهانی کرونا نشان داد که تهدیدات بیولوژیک از بمب اتمی و هر سلاح نظامی دیگری خطرناکتر و هولناکتر است؛ کدام سلاح نظامی یا چند هزار بمب نوترونی که فقط موجودات زنده را میکشد قادر بود مانند کرونا آن هم فقط انسانها در سراسر جهان را هدف بگیرد؟ و چنین خسارت بزند؟
کرونا یاد آوری کرد بیماریهای نوپدید ویروسی را جدی بگیرید.
کرونا خاطرنشان کرد سبک زندگی مختلّ شدۀ بشر باید اصلاح شود.
کرونا خاطرنشان کرد باید مراقب کرۀ زمین، منابع طبیعی و محیط زیست باشیم.
کرونا نشان داد انسان نیازمند توجه بیشتر به سلامت است و چقدر سلامت ارزش دارد.
کرونا ثابت کرد تهدیدات بیولوژیک در حد یک ویروس میکروسکوپی که نه دیده میشود نه رنگ دارد نه بو و نه هیچ نشانهای که بتوان حضور آن را حس کرد، چنان خطرناک است که میتواند بدون سر و صدا تمام جهان را به تعطیلی بکشد و هزاران میلیارد دلار خسارت بزند بدون آنکه حتی یک گلوله شلیک شود؛ شاید اگر کل ویروسهای کووید 19 پخش شده در کره زمین را جمع کنیم وزن آن به 100 گرم هم نرسد! حیرتانگیز است.
کرونا نشان داد تمام غرور دانشمندان و رهبران جهان پیشرفته در علم و فناوری در مقابل یک ویروس 200 نانومتری عاجز است، پس اینقدر نباید به علم و دانش و فناوری و پیشرفت خودمان مغرور شویم چون دانش ما در زمینۀ زیستی بسیار ناقص است؛ ما با یک موجود زندۀ بسیار هوشمند که قدرت جهش و تغییر و خطرناکتر شدن را دارد، مواجهیم نه مواد اتمی و شیمیایی که مرده است.
کرونا ثابت کرد چقدر قدرت پیشبینی، رصد و پایش تهدیدات نوین زیستی متخصصین در سازمانهای اطلاعاتی، امنیتی، دفاع بیولوژیک پایین است.
کرونا نشان داد مراکز راهبردی نظامی نیازمند متخصصانی خبره برای پیشبینی تهدیدات زیستی آینده هستند و این مهمترین حلقه در برنامۀ دفاع زیستی است؛ دانشمدانی متخصص، خلاق، هوشمند، مبتکر، آیندهپژوه و با قدرت پیشبینی تهدیدات آیندۀ زیستی.
کرونا ثابت کرد آیندهپژوهی تهدیدات نوین بیولوژیک مهمترین دانش مورد نیاز مجموعههای نظامی، دفاعی، اطلاعاتی ، امنیتی و راهبردی برای برنامۀ دفاع بیولوژیک است.
کرونا ثابت کرد هرگز هشدارهای دانشمندان و متخصصینی که از تهدیدات نوین و عجیب و غریب آینده سخن میگویند و هشدار میدهند را نباید توهّم توطئه یا سیاهنمایی دانست و برعکس باید جدی بود و بررسی کرد چون همهگیری بعدی میتواند خطرناکتر،کشندهتر و ویرانگرتر باشد.
کرونا به همۀ رهبران و مدیران راهبردی دفاعی کشورها ثابت کرد تهدیدات زیستی خزنده، نامحسوس و خطرناک آینده و حتی کنونی که جدی گرفته نشود میتواند در عرصههای مختلف یعنی انسان، دام و کشاورزی، غذا، محیط زیست، ذخایر ژنتیک، خاک، آب و هوا و صنعت وجود داشته باشد که شما از آن غافل هستید.
کرونا ضرورت جدی وجود یک مرکز راهبردی پیشبینی و رصد و پایش هوشمندانه، خلاقانه، نوآورانه و کاملاً آنلاین و بدون توقف تهدیدات نوین زیستی را مطرح کرد و هر کشوری که فاقد چنین مجموعۀ راهبردی باشد قطعاً قربانی نسل جدید تهدیدات بیولوژیک که قطعاً خطرناکتر از کرونا هستند خواهد بود و این بار ممکن است هدف بهجای انسان کشاورزی، دامپروری، غذا، ژنتیک، ناباروری، عقیمی، سرطان، و سایر زیرساختهای امنیت ملی کشور باشد.
کرونا ثابت کرد چقدر پیدا کردن متهم اصلی در تهدیدات بیولوژیک دشوارتر از سایر سلاحهاست و اینکه منشأ این ویروس چه بوده؟ ساختۀ طبیعت بوده یا انسان؟ دستکاری شده است یا نه؟ چگونه منتشر شده؟ آمریکا متهم است یا چین یا هر دو یا دیگری؟ به چه طریقی؟ و دهها سؤال دیگر که شاید به مرور زمان مشخص شود یا شاید هم هرگز مشخص نشود؛ هنوز هم دربارۀ منشأ بسیاری از همهگیریها همچون سارس و مرس و ابولا و زیکا و آنفلوانزا ابهاماتی وجود دارد.
چه درسهایی آموختیم و چه باید بکنیم؟
در مقایسه با برخوردهای غیرمعقول رئیسجمهور آمریکا و نخستوزیر انگلیس و برخی کشورهای دیگر، با همهگیری کرونا یکی از هوشمندانهترین و عاقلانهترین تصمیمها توسط رهبر فرزانۀ ایران اعلام شد.
اولاً ایشان کرونا را یک "حملۀ بیولوژیک احتمالی" و آمریکا را متهم اصلی آن مطرح کردند؛ شواهد و اسناد و مدارکی که هر روز در حال افشا شدن است این احتمال را به صحّت قرینتر میکند؛ واکنش رسانههای آمریکا مانند "توهّم توطئه" خواندن این ادعاها، تلاش برای متهم کردن چین و اقدامات رسانهای عجولانۀ دیگر، کاملاً مشخص میکند آمریکا با فرار به جلو قصد دارد موضوع نقش آمریکا در این موضوع را به حاشیه بکشد، زیرا میداند در این زمینه سابقۀ سیاهی دارد.
مانند پروژههای در حال افشای دولت و آزمایشگاههای بیولوژیک ارتش و دانشمندان آمریکایی در شناسایی ویروسهای کرونای خفاشی از سالها قبل مانند پروژه WABnet یا پروژۀ شناسایی ویروسهای خفاشی در 12 کشور غرب آسیا شامل تمام کشورهای اطراف ایران ــ بهجز ایران! ــ که با بودجۀ وزارت دفاع و دقیقاً همان بخشی که به روی تهدیدات بیولوژیک کار میکند یا DTRA آژانس کاهش تهدیدات دفاعی ارتش آمریکا، اینها از سالهای قبل به روی ویروسهای خطرناک خفاشی از جمله کرونا کار میکردند و در آزمایشگاه بیولوژیک "لوگار" ارتش آمریکا در تفلیس سالهاست در حال انجام است (موسوم به پروژه G-2101که اخیراً نقشههای آنها افشا شد. اسناد در {اینــــجــــا}).
افشای این پروژه
یکی از روشهای دولت و ارتش آمریکا برای نفوذ در کشورهای خاورمیانه، انجام پروژههای تحقیقاتی در غالب همکاریهای علمی است؛ پروژۀ WABnet West Asia Bat Research Network با همکاری 12 کشور منطقه بهجز ایران با بودجۀ آژانس تهدیدات دفاعی پنتاگون یا DTRA برای شناسایی ویروسهای خطرناک خفاشی مانند کرونا با همکاری اساتید و دانشمندان منطقه و با نظارت ارتش آمریکا در حال انجام است (منابع در {اینــــــجــــــا} و {اینــــــجــــــا} و فیلم آن در سایت آپارات {اینــــــجــــــا}) و اسناد بسیار دیگری از فعالیتهای بیولوژیک دو منظوره و خطرناک آمریکا ــ که در فرصت مناسب منتشر خواهد شد ــ نشان میدهد نهتنها این موضوع توهم توطئه نیست بلکه آنهایی که باید پیام را در آنطرف مرزها دریافت کنند کاملاً متوجه موضوع شدهاند و به همین دلیل به دست و پا افتادهاند تا با خبرسازیهای دروغین، ذهنها را به حاشیه ببرند و خبرسازیها در فضای مجازی و حملۀ برخی چهرههای خاص سیاسی در داخل ایران نیز نشان میدهد تیر دقیقاً به هدف خورده است.
و در عین حال دستور رهبری برای تبدیل این تهدید به فرصت و انجام رزمایش دفاع بیولوژیک توسط تمام قوای نظامی و غیرنظامی جهت ارزیابی نقاط قوت و ضعف توانمندیهای دفاع زیستی کشور اقدامی بسیار هوشمندانه بود که به دو هدف اساسی دست یافت:
هدف اول، نیروهای نظامی و سیستم دفاعی با تمام توان وارد عرصۀ مقابله با کرونا شدند و در کنار رزمندگان مجاهد خط مقدم جبهۀ مقابله با کرونا یعنی پزشکان، پرستاران و نیروهای بهداشتی و درمانی و مدیران کشور هماهنگ و منسجم کرونا را به زانو درآوردهاند که امیدواریم بهزودی شاهد اعلام پایان بخش اول مبارزه با کرونا یعنی مهار شعلههای اصلی همهگیری باشیم تا در گام بعد آتشهای زیر خاکستر نیز پاکسازی و خاموش شود.
و هدف دوم ارزیابی نقاط قوت و ضعف توان دفاع بیولوژیک نیروهای نظامی و دفاعی، اطلاعاتی، امنیتی و سیستم بهداشت و درمان کشور بود که در یک ارزیابی کلی اولیه میتوان گفت که نمره قبولی را دریافت کرده و ایران جزو کشورهای برتر مقابله و مهار کرونا در جهان شناخته شد.
هر چند باید در آینده در بررسی دقیق و کارشناسانۀ همۀ حلقههای زنجیره یا چرخۀ پدافند زیستی به بررسی نقاط قوت و ضعف و ارتقا و رفع آنها برای مقابله با تهدیدات نوین زیستی آینده پرداخت.
در این مورد نیز چند اقدام اساسی باید صورت گیرد:
تمام تجارب و اقدامات انجام شده در این چند ماه چه در ساختار بهداشت و درمان کشور چه نیروهای مسلح بهطور کامل و دقیق باید ثبت و ضبط شود.
تمام اطلاعات و پروندۀ بیماران بستری کرونا در سراسر کشور بهطور کامل و دقیق جمعآوری و در بانک اطلاعات کرونای کشور محفوظ و البته امن بدون اتصال به اینترنت ثبت و نگهداری شود، چون فوقالعاده ارزشمند است.
اطلاعات همهگیرشناسی دقیق از نخستین بیمار، سیر شیوع ویروس، مسیر، استانها و شهرها، تعداد افراد آلوده، بیمار، بستری در خانه، بستری در بیمارستان؛ بستری تمام سیر درمان تا نهایت و ترخیص یا فوت ترسیم شود.
پروندۀ بیماران فوتی بهطور دقیق گردآوری و بررسی شود و نوع ویروس آن آنالیز شود.
تمام نمونههای بیماران در بانک نمونههایی جهت تحقیقات آینده نگهداری شود.
سکانس ژنوم ویروسهای جدا شده از بیماران انجام و نگهداری شود.
اقدامات مدیریتی در بیمارستانهای کرونا و سایر مراکز دقیقاً ثبت شود.
پروند شهدای جامعۀ پزشکی، پزشکان، پرستاران، نیروهای بهداشتی و درمانی فوتی شده از کرونا بهطور دقیق ثبت و ضبط و جهت بررسیهای علمی و همچنین نگهداری و بزرگداشت از مقام و منزلت آنان استفاده شود.
تمام تصمیمات، مذاکرات، جلسات، پروتوکلها، اسناد و مدارک، ضمایم و فعالیتها و... کمیتۀ ملی کرونا و کمیتههای تخصصی آن از روز تشکیل تا پایان جمعآوری و در بانک اطلاعات ملی کرونا نگهداری شود.
پروندۀ بیماری تمام مدیران و مسئولان مبتلا به کرونا چه بستری چه درمان در خانه و ... بهطور دقیق و کامل گردآوری و در بانک ملی اطلاعات کرونا نگهداری شود.
نمونههای بالینی بند 10 در بانک نمونههای بیولوژیک جهت مطالعات و بررسیهای علمی و آزمایشگاهی بعدی در بانک ملی نمونههای بالینی کرونا با کدبندی مناسب و بدون نام و ثبت در مخزن نگهداری شود.
یکی از مهمترین اقدامات شناسایی منشأ و مبدأ در ایران، کیس صفر و بیوسورویلانس و بیوفورنسیک و مولکولار بیوفورنسیک و همهگیرشناسی دقیق از ابتدا تا انتهاست که باید کمیتههایی در این مورد تشکیل و بررسی کند.
تمام پروژههای تحقیقاتی در زمینۀ علوم پایه و بالینی و تولید دستگاهها، تجهیزات، کیتهای تشخیصی، پیشگیری؛ دارو، و غیره در دانشگاهها، شرکتهای دانش بنیان، و ... جمعآوری و در بانک ملی اطلاعات کرونا نگهداری شود.
در نیروهای مسلح نیز تمام اقدامات انجام شده توسط تمام نیروها و یگانها بهطور کامل ثبت و ضبط شود تا در وقت مناسب نسبت به بررسی و ارزیابی توانمندیها و نقاط ضعف صورت گرفته و اقدامات لازم برای رفع آن صورت گیرد.
بیمارستانهای وابسته به نیروهای مسلح نیز باید تمام پروندههای بیماران و اقدامات انجام شده را بهطور کامل گردآوری و در بانک اطلاعات ملی کرونا ثبت کند.
تمام اقدامات و فعالیتهای سازمانها و نهادهای ملی و مردمی از سراسر کشور در مقابله با کرونا گردآوری و در بانک اطلاعات کرونا جهت بررسی نگهداری شود.
تاریخچه بیماری از ابتدا تاکنون و صدمات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... بهطور کامل و دقیق ثبت و ضبط گردد تا در دانشگاههای کشور ابعاد مختلف آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
ایران بهعنوان کشوری توانمند در همۀ عرصههای علم و دانش و فناوری، بهداشت و درمان، توان دفاعی، و سیستم مدیریت خاص، فرهنگ عظیم ایرانی و اسلامی و ملتی بزرگ و متمدن در طول چهل و یک سال پس از انقلاب به دلیل عبور از بحرانهای مختلف به کشور و ملتی با تابآوری بالا تبدیل شده است. نقش بیبدیل ملت بزرگ ایران در حضور در صحنههای بحرانی و مقابله با مشکلات در بحران کرونا نیز کاملاً بارز و آشکار بود.
بنابراین بهطور قطع میتوان گفت که نقش اصلی در مبارزه و شکست دادن کرونا را ملت بزرگ ایران ایفا کرد و با مشارکت جدی و امدادرسانی و همکاری بهعنوان برنده و قهرمان مبارزه با دیو کرونا ملت بزرگ ایران و تمام پزشکان و پرستاران و مبارزان خط اول تا نیروهای مسلح و بسیج مردمی تا خادمان ملت در مساجد و شهرها و مردم و روحانیت همه دست در دست هم موفق به مهار شعلههای سوزان آن شدهاند و قطعاً با استمرار این مجاهدت بهزودی شاهد شکست کامل کرونا خواهیم بود.
و در عین حال مسئولان برنامهریزی برای تقویت توان دفاع زیستی کشور را بهطور جدی در دستور کار خود دارند؛ امید است با جدی گرفتن تهدیدات متنوع بیولوژیک دیگر شاهد بروز چنین مشکلاتی برای کشور و مردم نباشیم./ تسنیم