اهمیت مبارزه با فساد براساس طرح موضوع رهبر انقلاب

به گزارش راهبرد معاصر؛ مساله فساد و مبارزه با آن امر جدی و حیاتی برای تمامی نظام‌های حکومتی به شمار می رود، فارغ از اینکه آن نظام حکومتی با چه روش، ایدئولوژی یا ساختاری در دنیا حکومت می کند،  چرا که فساد مانند یک موریانه پایه هر حکومتی را سست و تمامی اجزای یک حکومت را از بین می برد. همواره ودر همیشه ی تاریخ تمامی نظام‌های حکومتی و تمامی جمع های انسانی در معرض مسئله فساد بوده اند چرا که فساد منوط به یک زمان، فرهنگ، کشور یا حکومت خاصی نیست، بلکه فساد آفت تمامی نظام‌های سیاسی و تمامی جوامع انسانی در طول تاریخ بوده و در آینده هم خواهد بود.

 اگر با این وسعت به مسئله فساد نگاه ‌کنیم مبارزه دائم، مستمر و سختگیرانه علیه مسئله فساد یک ضرورت بسیار مهم است. متاسفانه فساد در زوایا و لایه های مختلف اداری و اقتصادی کشور رسوخ کرده و مشاهده می شود، اینکه چه عواملی موجب به وجود آمدن فساد شده و چگونه با فساد باید مبارزه کرد موضوع بسیار مهمی است که کارشناسان خبره از آن بسیار سخن به میان آورده اند، اما  نکته مهم در موضوع مبارزه با فساد این است که مبارزه با فساد همواره در دو سطح می تواند انجام شود، به این معنا که وقتی در یک قسمت ساختار حکومتی فسادی به وجود آمد مقابله با فساد و استفاده از تمامی ظرفیت های دستگاه های اطلاعاتی، امنیتی، قضایی و انتظامی برای مقابله با آن بسیار ضروری است لذا این امر یک سطح مبارزه با فساد است که متاسفانه عموما مبارزه با فساد در ایران به این شکل دنبال می شود، یعنی همیشه بعد از ایجاد فساد فکر می کنیم با آن بدون سستی و تعلل برخورد کنیم تا با فساد مبارزه محکم و قاطعی کرده باشیم، این روش مقابله با فساد قطعاً لازم است اما در ایران  فقط در همین سطح به مبارزه با فساد نگاه می شود در حالی که سطح دیگری از مبارزه با فساد وجود دارد که در سخنان اخیر مقام معظم رهبری با مسئولان قوه قضاییه مطرح شد به کارگیری راهکارهایی بود که اساسا مانع به وجود آمدن فساد در جامعه می شود.

طرح مقابله با فساد  کاهش میزان تولید فساد در کشور را دنبال می کند ، در همه ی دنیا اهم برنامه ریزی ها برای کاهش دادن امکان تولید فساد است تا میزان فساد اندکی که به هر حال پیش می آید با مقابله قضایی، اطلاعاتی و انتظامی حل شود در حالی که این قسمت موضوع در ایران مغفول مانده و بدان توجه نشده که اساسا چه راهکارهایی برای جلوگیری از تولید جُرم وجود دارد.

یکی از مهمترین وظایف قوه قضاییه که در قانون اساسی به صراحت بیان شده مساله مهم پیشگیری از جرم است، در حالی که متاسفانه در ایران معمولاً به قسمت پیشگیری از جرم  توجهی نمی شود و بعد از به وجود آمدن فساد و جرم به دنبال مقابله با آن برمی آییم، لذا مساله پیشگیری از جرم بسیار حائز اهمیت است چرا که باید عمده وقت را در کشور معطوف پیشگیری از جرم کنیم و بخش کوچکی را برای مقابله با فسادهای احتمالی اختصاص دهیم، در حالی که در ایران عمدتا بالعکس عمل می شود.

موضوع مهم در ایران چگونگی پیشگیری از جرم و عوامل زمینه ساز فساد است اگر این موضوعات به درستی شناسایی شود می توان به مبارزه با فساد امیدوار بود. کارشناسان راه های مختلفی برای جلوگیری و پیشگیری از جرم اشاره کرده اند، یکی از عواملی که در ایران به افزایش فساد دامن می زند  منافذ قانونی است که راه را برای فساد اقتصادی باز می کند. دستور العمل ها وقوانین متعدد در مورد یک موضوع خاص،  روشن و صریح نبودن قوانین، قابل تفسیر بودن قوانین، تعدد قوانین راه های گریزی است که دست فاسدین را برای انجام فساد باز کرده است، لذا اصلاح قوانین در برخی زمینه ها و بازنگری جدی آنها برای پییشگیری ازوقوع فساد بسیار الزامی است.

 یکی از قوانینی که نیازمند اصلاحات جدی است، قوانین نظام بانکی کشور، دستورالعمل‌ها و ضوابط  بانکی است چرا که یک سر بسیاری از فسادهایی که در ایران اتفاق افتاده به بانک مرتبط می شود، این مساله نشان دهنده ضعف های عمده ای در نظام بانکی کشور است، هر چند که در دوران مدیریت آقای همتی قدم‌های خوبی در این زمینه برداشته شده تا راه های فساد در نظام بانکی بسته شود اما نظام بانکی کشور همچنان نیازمند بازنگری های جدی است منجمله مساله بنگاه داری سیستم بانکی است، تا زمانی که بانکها بنگاه داری می کنند تولید فساد در بانکها حتمی است واین فساد هم متاسفانه به بقیه جامعه تسری می یابد.  

مسئله سیستم اداری کشور نیز یکی از موضوعات تاثیر گذار در افزایش فساد اقتصادی است، تا زمانی که سیستم اداری کشور در همه قوای سه گانه و نهادها به گونه ای است که هیچ سازمانی برای به کار گماردن مسئولان و مدیران لایق وجود نداشته باشد، به دلیل بی لیاقتی مسئولان مربوطه و عدم تجربه کافی برای مدیریت و یا اینکه در امر مدیریت و نظارت قوی نیستند امکان تولید فساد افزایش می یابد. در حال حاضر کشور ما دارای چنین قابلیتی است که هر فردی برای هر مسوولیتی در هر سازمانی به کار گرفته می شود،  لذا این مساله امکان تولید فساد را افزایش می دهد. متاسفانه در کشور افراد زیادی داریم که اگر از آنها پرسیده شود که در چهل سال گذشته چه مسوولیت هایی داشته اید، مشاهده می کنید در کارنامه آنها انواع مختلفی از سمت های مدیرکلی و معاون وزیری تقریبا تمام وزارتخانه‌های کشور وجود دارد یعنی ایجاد امکان تولید فساد در کشور به شدت بالا می رود.

موضوع مهم دیگری که در مساله فساد اقتصادی کشور بسیار تاثیر گذار است مسئله سیاسی بودن دستگاه‌های اجرایی کشور است، در حالی که دستگاه‌های اجرایی کشور باید جناح زدایی شوند، چرا که کار اجرایی را نباید به مسائل سیاسی و جناحی گره زد. تا زمانی که این موضوع وجود داشته باشد که با آمدن  رئیس جمهوری از یک جناح و روی کار آوردن مدیرانی در سراسر کشور از جناح مورد نظر خود و دامن زدن به قبیله گرایی سیاسی، امکان فساد به شدت بالا می رود. موضوع شفافیت مساله مهمی در کاهش فساد اقتصادی است در حالی که بسیاری از دستگاه‌های کشور و سیستم‌های الکترونیکی کشور همچنان فاقد شفافیت لازم است وهنوز هم بسیاری از تصمیم گیری ها و رفتارهای مسئولان در یک اتاق دربسته انجام می شود بدون اینکه مردم از آن اطلاعی داشته باشند، مسلماً اگر هرمسئولی فکر کند هر تصمیم یا دستورالعملی که اتخاذ می کند به روشنی در اختیار مردم قرار می گیرد قطعا در اتخاذ آنها دقت نظر و عمل بیشتری خواهد داشت، از این نظر سیستم حکومتی باید کاملا در اتاق شیشه ای ودر پیش نظر مردم باشد یعنی همه مردم ناظر آن باشند، اگر در دستگاهی قرار دادی نوشته می شود بلافاصله در اختیار عامه مردم قراربگیرد، چرا یک معاون وزیر یک قرارداد چند ده میلیاردی با شرکتی به صورت کاملا محرمانه می بندد؟ قطعا این مساله امکان تولید فساد را افزایش می دهد، بنابراین سیستم باید شیشه ای شود تا میزان فساد کاهش بیابد، الا در موارد نادری که مورد بحث ما نیست.

  در مبارزه با فساد مسئله مطبوعات بسیار مهم و نقش آفرین هستند که البته آزادی مطبوعات شرط تحقق مبارزه با فساد است. اگر مطبوعات در این زمینه ورود کنند و در فضای مبارزه با فساد قرار بگیرند و مطبوعات فرهنگ چگونگی مبارزه با فساد را بیاموزند در مساله مبارزه با فساد بسیار تاثیر گذار است.

موضوع دیگری که این روزها باب شده است سیستم سوت زنی است که می تواند برای مقابله با فساد از آحاد مردم کمک گرفته شود چرا که مردم بهترین کمک کننده ها برای مبارزه با فساد به شمار می روند و مردم در همه ی دنیا در این زمینه بسیار فعال هستد یعنی در سطح های بسیار کوچک فسادها را اطلاع رسانی می کنند، لذا اگر بتوانیم ساختاری برای سوت زنان و اطلاع رسانی مردمی در موضوع فساد ایجاد کنیم که مردم مطمئن باشند دچار دردسری نمی شوند و هم اینکه بدانند به موضوع فساد اطلاع داده شده رسیدگی می شود، در مدت بسیار کوتاه و با نتایج بسیار شگفت انگیزی مبارزه با فساد افزایش می یابد، حتی در روستای کوچکی دریافت رشوه خبرداده شود از پایین ترین تا بالاترین موارد فساد خبرساز و عینی شود قطعا مبارزه جدی با فساد صورت داده می شود، هر چند که در رابطه با مبارزه با فساد راهکارهای مختلفی وجود دارد که امکان طرح آن در این نوشتار ممکن نیست.