تغییر رویکرد همتی، از استدلال اقتصادی تا توجیه سیاسی

کامران ندری اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در گفت و گو با راهبرد معاصر درخصوص افزایش رشد نقدینگی در این دولت و دولت های قبلی گفت :یکی از مواردی که متاسفانه در رابطه با ميزان یا سطح نقدینگی در تحلیل های کارشناسی مورد توجه قرار نمی‌گیرد نسبت های افزایش رشد نقدینگی است که اتفاقا موضوع حائز اهمیتی در هر اقتصادی است. طبیعتاً هر چقدر عدد رشد نقدینگی بالاتر برود درصد تغییرات ایجاد شده اعداد قابل ملاحظه‌ای می‌شود، به این خاطر که پایه درصد و نسبت در حال افزایش است. مثلاً وقتی نقدینگی ١٠٠ است رشد آن ١٠ درصد می شود اما وقتی نقدینگی ١٠٠٠ است رشد ١٠٠ می شود، لذا سطح نقدینگی در تحلیل های اقتصادی لحاظ نمی شود، بلکه نرخ رشد نقدینگی در نظر گرفته می شود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد :در بررسی رشد نرخ رشد نقدینگی در دوره آقای روحانی در هفت سال گذشته متوجه می شویم که این رشد به طور متوسط متفاوت از نرخ رشد نقدینگی در دوره آقای احمدی‌نژاد و حتی در دوره اصلاحات نبوده است. نرخ رشد نقدینگی در دهه ۷۰ و ۸۰ به صورت متوسط یکسان بوده، بنابراین تفاوت چندانی با دوره مدیریت آقای روحانی نداشته است.

استاد اقتصاد با اشاره به رشد نقدینگی در دوره مدیریت آقای همتی گفت : در یکی دو سال اخیر که آقای همتی ریاست کل بانک مرکزی را برعهده داشته اند، متوسط رشد پایه پولی به نسبت رشته نقدینگی از متوسط کمی بالاتر رفته است و آثار تورمی خود را به دنبال داشته و بر اقتصاد تاثیر گذاشته است. اما اگر بخواهیم از نقدینگی موجود یا روند رشد نقدینگی سخن بگوییم و تعریفی از آن داشته باشیم نمی توان گفت که رشد نقدینگی به حد انفجار رسیده است، هر چند که رشد نقدینگی کنونی در اقتصاد کشور به مرز هشدار رسیده اما نمی توان از آن به عنوان انفجار نقدینگی به آن معنا یاد کرد، چرا که خوشبختانه هنوز با چنین موضوعی رو به رو نشده ایم.

ندری تصریح نمود : هر چند که رشد نقدینگی در یکی دو سال گذشته از متوسط و میانگین خود تا حدی بالاتر رفته، ضمن اینکه رشد پایه پولی هم به مراتب بیشتر شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق در واکنش به تازه ترین اظهار نظر آقای همتی گفت: به نظر می رسد روند پست هایی که آقای همتی رئیس بانک مرکزی در فضای مجازی می گذارد نسبت به پست های قبلی ایشان دچار تغييراتی شده است. در پست های اینستا گرامی قبلی آقای همتی به این مسئله اشاره داشتند که به دنبال هدف گذاری برای مانع تراشی در برابر رشد نقدینگی هستیم، بنابراین متوجه تغییرات محسوسی در نگاه فنی و هیجانی رئیس بانک مرکزی به مسائل اقتصادی کشور هستیم.

وی خاطر نشان کرد : یکی از تفاوت هایی که در پست های قبلی آقای همتی با پست اخیر به شدت قابل تشخیص است نسبت دادن وضعیت اقتصادی کشور به تحریم های آمریکا و توطئه‌های این کشور علیه اقتصاد ایران است. هر چند تحریم ها درصد قابل توجهی تاثیرات منفی بر اقتصاد به جا می گذارد اما نسبت دادن همه ی این ناملایمات اقتصادی به تحریم های آمریکا کمی تا حدودی اغراق و خالی کردن شانه خود از بار مسؤولیتی است. بنابراین می توان گفت پست های قبلی آقای همتی به نکات درستی از زاویه و دریچه اقتصادی نگاه شده بود در حالی که گفته های جدید آقای همتی رئیس کل بانک مرکزی جنبه سیاسی دارد، نه جنبه اقتصادی!

ندری در این زمینه توضیح داد : آقای همتی در اظهار نظر های پیشین خود مشکلات مربوط به کسری بودجه و راهکارهای تامین کسری بودجه از محل پایه پولی اشاره کرده بود، لذا می توان گفت آقای همتی در پست‌های قبلی اشاره علمی تری به علل و عوامل رشد نقدینگی داشتند اما مشخص نیست پست اخیر با چه انگیزه و هدفی نوشته شده اما روشن است که تازه ترین سخنان و اظهار نظرات رئیس بانک مرکزی بیشتر رنگ و لعاب سیاسی دارد تا رنگ و لعاب اقتصادی.

استاد اقتصاد تشریح کرد : به هر حال در یکی دو سال اخیر از سال ۹۸ به طور خاص تقریباً رشد نقدینگی و رشد پایه پولی از متوسط بلندمدت خود بیشتر شده که حتما جای نگرانی دارد در پست های قبلی آقای همتی به این اشاره شده بود. اگر مبنا را پست های تکنیکی فنی و اقتصادی آقای همتی بگذاریم در آن پست ها مسائل به درستی ریشه یابی شده بود. این نشان می دهد که بانک مرکزی در تکاپو است تا آنجایی که می‌تواند انقباضی عمل کند تا آثار تورمی رشد نقدینگی کاسته شود، لذا بانک مرکزی با اعلام برنامه‌هایی مثل فروش اوراق ودیعه بر آن هستند تا نرخ بهره در بازار بین بانکی را افزایش دهند. با توجه به همه گفته ها و شنیده های روزها و هفته های اخیر این موضوع نشان می دهد بانک مرکزی تا حدودی نگران رشد پایه پولی و رشد نقدینگی است و برای کنترل و مهار آن تلاش می‌کند اما نسبت دادن مشکلات اقتصادی کشور به صورت در بسته به آمریکا فقط یک تحلیل سیاسی صرف است.

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق با انتقاد از پست های اخیر رئیس بانک مرکزی گفت : بی تردید از رئیس کل بانک مرکزی انتظار می رود پست‌ها و اظهار نظرهای اقتصادی و تکنیکی ارائه دهد تا پست هایی که رنگ و لعاب سیاسی دارد. قدر مطلق نسبت شفاف سازی دلایل ناکامی ها و گرفتاری های اقتصادی در پست های قبلی آقای همتی بیشتر از جدید ترین اظهار نظرهای وی بوده است. به هر حال آقای همتی قبول دارند در حوزه مدیریت نقدینگی با مشکلات عدیده ای رو به رو هستیم که خود ایشان هم به این موضوع اشاره کردند که باید برنامه ريزی خاصی برای کنترل آن داشته باشیم، بنابراین اظهار نظر علمی و ارائه راهکارهای کارشناسی قابل تحقق بیشتر از تحت فشار قرار گرفتن مسائل سیاسی از رئیس کل بانک مرکزی انتظار می رود.