تشریح گزارش اخیر آژانس و پیشرفت‌های هسته‌ای کشور از زبان کمالوندی

به گزارش راهبرد معاصر، بهروز کمالوندی  در پاسخ به این که دورنمای گزارش پادمانی آژانس موازی با گزارش برجامی را چگونه می‌بینید؟ آیا با رفع ابهامات و سوالات این گزارش ها پایان می یابند؟ گفت: از سه گزارش قبل آژانس ترجیح داد که دو گزارش جداگانه "برجامی" و "پادمانی" داشته باشد. "پادمانی" یعنی بر اساس پادمان جامع و پروتکل الحاقی. برخی مسایل مربوط به مسایل پروتکلی مطرح شده بود، ما استدلال می کردیم که چون به استناد برجام، ایران پروتکل الحاقی را اجرا می کند، می توان موضوعات پادمانی را در دل گزارش برجام آورد ولی به هر حال آژانس آن را با این تلقی که همه مسایل برجام به خوبی پیش می رود و صرفا یک سوال پادمانی اینجا مطرح است، جداگانه مطرح کرد و اکنون برای سه دوره است که گزارش پادمانی نیز منتشر می شود.

وی درباره روند طرح موضوعات پادمانی و توافق انجام شده بر این اساس ادامه داد: ما حرف ها و استدلال هایی داشتیم درباره درخواست دسترسی های آژانس و در نهایت بعد از بحث و مذاکرات سیاسی و فنی که در سطح سازمان انرژی اتمی و وزارت خارجه انجام شد، توافق شد تا در چارچوب ترتیباتی هم نگرانی ایران رفع شود و هم درخواست های آژانس پاسخ داده شود که در بیانیه ای این توافق منتشر شد.

کمالوندی خاطرنشان کرد: همکاری ایران با آژانس "داوطلبانه" و بر اساس ماده 8 پروتکل الحاقی انجام شده است، یعنی استدلال های آژانس برای ما مورد قبول نبود و ما بر اساس اصول مورد نظر خودمان جلو رفتیم و آنها هم ملاحظات ما را درنظر گرفتند. بر همین اساس اکنون یکی از دسترسی های مدنظر آژانس داده شده است و دیگری تا اواخر سپتامبر انجام می شود.

آنچه در گزارش های اخیر آژانس اشاره شد مورد انتظار ما بود
وی در پاسخ به این که ایران از رویکرد آژانس در اجرایی کردن توافق دو جانبه راضی است؟ اظهار کرد: تا الان بر اساس انتظار ما روند پیش رفته است و آنچه در گزارش های آژانس اشاره شد مورد انتظار ما بود.

وقتی مسایل پادمانی حل شود دلیلی ندارد که گزارش ها در این مورد ادامه یابد
معاون رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که بعد از رفع ابهامات آژانس درباره مسایل پادمانی اخیر، دیگر شاهد انتشار گزارش پادمانی نخواهیم بود؟ گفت: علی القاعده این اتفاق می افتد. برداشت مدیرکل و دبیرخانه آژانس این است که این مساله پادمانی است و برجامی نیست و وقتی این مسایل حل شود دلیلی ندارد که این گزارش ها ادامه یابد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این که به نظر این بار هم آژانس در بیان جزئیات فنی برنامه ایران در گزارش خود زیاده روی کرده و در ممانعت از درز اطلاعت محرمانه نیز شاهد کوتاهی آژانس هستیم؟ گفت: برای دبیرخانه آژانس و کشورهای عضو این مساله مضر است. جزییات فعالیت ها و برنامه هسته ای کشورها نباید منتشر شود. نیازی نیست که همگان در جریان جزییات فنی برنامه هسته ای کشور عضو قرار گیرند. این مساله نه لزوما به لحاظ فنی و هسته ای بلکه به لحاظ تجاری برای کشورهای عضو مضر است و ما بارها بر این مساله تاکید کرده ایم اما در عین حال شاهدیم که با انتشار گزارش، فورا بخش هایی از گزارش به رسانه ها درز پیدا می کند. اینکه ما تولید اورانیوم غنی شده بالای 300 کیلوگرم داریم امر خاصی نیست، چرا که ایران بر اساس تصمیم برای کاهش تعهدات برجامی اش اعلام کرده است که دیگر به سقف تعیین شده برای تولید مواد هسته ای در چارچوب برجام متعهد نیست و لزومی ندارد که جزییات این تولید در اختیار دیگران قرار گیرد. صرفا اطلاع آژانس از روند فعالیت های هسته ای ایران نیاز است که آن هم در جای خود انجام می شود.

کمالوندی نسبت به انتشار گزارش آژانس در رسانه ها که گزارشی محرمانه محسوب می شود انتقاد کرد و افزود: محرمانه بودن این گزارش بخشی از توافق کشورهای عضو با آژانس است و تعهد قانونی و اخلاقی آژانس است که باید نسبت به آن حساس بوده و برای جلوگیری از این مساله راهکاری را اتخاذ کند.

این مقام سازمان انرژی اتمی درباره آخرین تحولات در رابطه با بازطراحی راکتور اراک بر اساس گزارش اخیر آژانس هم اظهار کرد: طبق گزارش آژانس میزان تولید آب سنگین ما کمتر از 130 متریک تن است. البته ما از ابتدا در قالب برجام هم اعلام کردیم که تولید بیش از 130 تن را برای صادرات عرضه می کنیم، نگفتیم که بیش از 130 تن تولید نمی کنیم. فروش خوبی از فراورده های آب سنگین (دوتره) داشتیم که به لحاظ تحقیقاتی و دارویی مورد توجه موسسات و کشورهای مختلف در این زمینه است و ده ها میلیون دلار از این محل نیز در شرایط فعلی درآمد داشته ایم و طبیعی است این مساله برای آمریکا خوشایند نیست.

وی تصریح کرد: اساسا آمریکا به دنبال آن بوده و هست که بازار بین المللی را در این زمینه به روی ایران ببندد چرا که فکر می کردند اگر ایران نتواند محصول خود را به فروش برساند به دنبال آن کارخانه تولید آب سنگین نیز بسته خواهد شد اما ما امروز هر دو کار را داریم پیش می بریم، هم تولید می کنیم هم محصول را به فروش می رسانیم. اکنون بیشتر از نیازمان برای راکتور اراک محصول آب سنگین در اختیار داریم و برنامه فروش آب سنگین را به طور جدی نیز دنبال می کنیم.

تولید فعلی اورانیوم غنی شده در کشور با ظرفیت تولید قبل از برجام برابری می کند
کمالوندی درباره میزان تولید UF6 غنی شده کشور گفت: ما اکنون بیش از 3 تن اورانیوم غنی شده در اختیار داریم و می توانم بگویم با روند فعلی ماهانه بین 250 تا 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تولید می کنیم که این میزان با ظرفیت تولید کشور قبل از برجام برابری می کند، این در حالی است که این میزان تولید با تعداد کمتری از سانتریفیوژهای نسل اول و با تعداد کمی از سانتریفیوژهای پیشرفته به دست آمده است.

وی تاکید کرد که ما اگر بخواهیم می توانیم ظرفیت تولیدمان را با تحولی که در ماشین های نسل جدید پیش رو داریم به سرعت افزایش دهیم، از این رو باید بگویم که در حوزه غنی سازی و تولید مواد هسته ای در آینده جایگاه بهتر و خوبی خواهیم داشت.

ماشین های نسل 6، 8 و 9 در مرحله تکمیل تحقیقات هستند
سخنگوی سازمان انرژی اتمی روند تحقیق و تولید در بخش سانتریفیوژهای نسل جدید را خوب و قابل توجه ارزیابی کرد و گفت: نسل ماشین های IR-6 ، IR-8 و IR-9 به خوبی در حال تست هستند و اکنون در مرحله تکمیل تحقیقات هستیم به شکلی که این ماشین ها روز به روز بهینه تر و کارآمدتر می شوند و اگر در آینده نزدیک تصمیم به تولید صنعتی این ماشین ها باشد با اطمینان می توانیم امکان تولید صنعتی آن ها را فراهم کنیم.

زمان به نفع فعالیت های هسته ای است
وی گفت: جدای از فشارهای سیاسی و تحریمی باید بگویم اکنون زمان به نفع فعالیت های هسته ای است؛ در تولید مواد هسته ای، تحقیق و توسعه، اکتشاف و استخراج و ساخت نیروگاه های هسته ای برای تولید برق و غیره روند رو به جلو خوبی داریم و محدودیتی وجود ندارد. به عنوان مثال در زمان اجرای برجام ما سالانه 4 تن کیک زرد تولید می کردیم اما الان به سالی 10 تن رسیده است که افزایشی 40 برابری را نشان می دهد.

معاون صالحی درباره آخرین تحولات مربوط به بازطراحی راکتور اراک بر اساس گزارش آژانس هم اظهار کرد: طبق گزارش آژانس ایران جز اصلی ماشین سوخت گذاری را نصب کرده است و در مرحله تنظیم مجدد برای راکتور جدید است. در روند ساخت و تکمیل راکتور قبلی قطعات و بخش هایی از جمله ماشین سوخت گذاری و اتاق کنترل و چند تجهیزات بزرگ دیگر، اصلا وجود نداشتند از این رو معتقدم اکنون در مرحله مهمی از کار هستیم.

کمالوندی افزود: در یک سال گذشته ما به طور همزمان کار بازطراحی راکتور جدید و نیز شرایط و امکانات برای بازگشت احتمالی به راکتور قبلی را در دستور کار داشتیم، اما اکنون زمانی است که باید تصمیم بگیریم یکی از این دو راه را پیش ببریم. تا الان تصمیم بر این است که با وجود همه دشواری های و کندی کار روند بازطراحی راکتور اراک را پیش بگیریم، چرا که در این روند پیشرفت های قابل توجهی شده است و حیف است کشور خود را از یک روند پیشرفته و توسعه یافته در حوزه راکتورهای تحقیقاتی محروم کند.

تست سرد راکتور بازطراحی شده اراک احتمالا سال آینده
وی گفت: سال آینده احتمالا تست های سرد را شروع می کنیم اما روند تکمیل این راکتور بر اساس پیش بینی های فعلی دو سه سال به طول می انجامد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره روند همکاری با چینی ها در پروژه بازطراحی راکتور اراک هم گفت: در کل با وجود فشار سنگینی که آمریکا به چینی ها وارد کرده است اما تلاش و همکاری خوبی داشتند و تا اندازه زیادی با وجود مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا کارها انجام شده است؛ به طور کلی روندی کند اما رو به جلو داریم./ ایسنا