سناریوی قطع نمودن بازوی مقاومت در سنجار

به گزارش راهبرد معاصر؛ نام سنجار یا شنگال در جامعه بین المللی تداعی گر حمله وحشیانه تکفیری ها به عراق و قتل و عام و تجاوز به ده ها هزار ایزدی این شهر و حومه آن است. حمله ای که در ژوئن 2014 صورت پذیرفت و در آن تکفیری ها با سرعت برق و باد شهرهای کلیدی و استراتژیک عراق را یکی پس از دیگری تصرف نموده و ده ها هزار نیروی ارتش عراق و هزاران پیشمرگه کُرد مستقر در سنجار در برابر آنان پا به فرار گذاشته و شهرها را دو دستی در کنترل تروریست های تکفیری قرار دادند.

با نزدیکی داعش به سامرا و کاظمین و احتمال حمله به بغداد، مرجعیت عراق مبادرت به انتشار فتوای جهاد نموده و پس از آن هزاران عراقی شیعی، سُنی، کُرد، ایزدی، آشوری و مسیحی مبادرت به تاسیس حشدالشعبی نمودند، رخدادی که نقش بسزایی در عقب نشینی و اخراج تروریست ها از عراق ایفا نمود.

مبارزه بی امان نیروهای حشد و گردان ایزدی آن در اخراج تروریست ها از شهر استراتژیک سنجار نقش بسزایی داشت. مبارزه ای که در آن نیروهای پ ک ک نیز دوشادوش حشد در اخراج تروریست ها نقش ایفا نمودند. همین مسئله موجب شد تا نیروهای محلی ایزدی پس از آن و جهت حفاظت از خویش و مقابله با حمله احتمالی تکفیری ها، خواستار استقرار گردان های ایزدی در شهر شوند، امری که گویا در توافق اخیر بارزانی با مصطفی الکاظمی به چالش کشیده شده است.

در خلال توافق اخیر اربیل و بغداد که با مخالفت های متعدد داخلی همراه شده است، بنا شده تا فرمانداری نزدیک به حزب دموکرات کردستان زمام امور را در شنگال بدست گیرد. با این حال کنترل امنیت شهر زیر نظر پلیس محلی و سازمان استخبارات عراق باشد. توافق یاد شده با نگرانی ایزدی ها همراه بود و مکررا اعتراض خویش را به این تصمیم گیری بیان نموده اند. در این نوشتار به بررسی اهداف پیدا و پنهان توافق الکاظمی و بارزانی می پردازیم.

الف) بیرون راندن شبه نظامیان پ ک ک از منطقه

وضع توافق یاد شده بلافاصله با استقبال دولت رجب طیب اردوغان همراه شد. وقوع تنش ها در عراق و سوریه در خلال یک دهه اخیر، زمینه مناسبی را برای قدرت گیری حزب کارگران کردستان ترکیه در شمال عراق و سوریه فراهم آورده است. با اشغال شنگال توسط داعش، شبه نظامیان پ ک ک در کنار نیروهای حشد، نقش پررنگی در مبارزه با تکفیری ها ایفا نمودند. در طول سال های پس از آزادی نیز زمام امور شهر در اختیار پ ک ک و نیروهای نزدیک به حشد بوده است، مسئله ای که با نگرانی الکاظمی و بارزانی همراه بوده است.

حزب دموکرات کردستان عراق همواره به پ ک ک بسان حزبی رقیب نگریسته و بدلیل رابطه حسنه اربیل با آنکارا، در پی تضعیف حزب کارگران کردستان ترکیه برآمده است. رقابت و نزاع شبه نظامیان کُرد، قدمتی طولانی داشته و طرفین مکررا و جهت استیلا بر مناطق بیشتری وارد جنگ افروزی با دیگری شده اند.

اکنون و با استیلای حزب دموکرات بر شنگال، زمینه تضعیف و اخراج پ ک ک از منطقه مهیا شده و مناطق بیشتری زیر سیطره حزب بارزانی قرار می گیرد.

ب) مقابله با حشدالشعبی و تلاش برای تضعیف آن

از زمان استقرار مصطفی الکاظمی در کاخ نخست وزیری بغداد، تلاش برای تضعیف و نهایتا خلع سلاح حشدالشعبی در دستور کار وی قرار گرفته است. متهم کردن حشدالشعبی به ترور مخالفینش و طرح مباحثی از قبیل موشک باران سفارت آمریکا و منطقه الخضرا بغداد توسط حشدالشعبی از جمله مباحثی بوده که الکاظمی جهت به چالش کشیدن حشدالشعبی مطرح نموده است.

مصطفی الکاظمی به عنوان متحد آمریکا در عراق، برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه، در پی خلع سلاح حشدالشعبی گام برداشته است. اخراج نیروهای حشدالشعبی از شنگال، نقش بسزایی در کاهش قدرت این نیرو در شمال عراق ایفا خواهد نمود.

ج) قطع محور تهران-بیروت

با وقوع ناآرامی ها در سوریه و عراق و حضور چشمگیر مستشاران ایرانی و نیروهای همسو با جبهه مقاومت در دو کشور یاد شده و تاسیس نیروهای مردمی در سوریه و عراق نظیر دفاع الوطنی و حشدالشعبی، زمینه برای قدرت گیری روزافزون و بیش از پیش جبهه مقاومت در منطقه فراهم شده است.

اکنون و بدون نیاز به کریدور هوایی، زمینه برای تسلیح نیروهای مقاومت در مرزهای رژیم اشغالگر قدس بیش از هر زمانی فراهم شده است. نیروهای محور مقاومت با تاسیس مسیری مستقیم از تهران تا بیروت، برای رژیم صهیونیستی و نیروهای غربگرا خط و نشان کشیده اند.

استیلای احتمالی شبه نظامیان پیشمرگه حزب دموکرات و نیروهای نزدیک به الکاظمی در سنجار اما به تضعیف مسیر یاد شده منجر خواهد شد. نگاهی به نقشه عراق و موقعیت سوق الجیشی و ژئوپلتیک این شهر نشان می دهد که سنجار عملا یکی از معدود راه های اتصال زمینی محور مقاومت به سوریه است. قرار گرفتن سنجار (همچون القائم) در کنار مرزهای سوریه، اهمیت بسزایی را برای نیروهای حشدالشعبی و محور مقاومت فراهم ساخته است، امری که از چشم الکاظمی و آمریکایی ها بدور نمانده و جهت قطع نمودن آنچه بازوهای منطقه ای ایران نامیده می شود، در پی تسلط بر سنجار برآمده اند.

د) دست بالای الکاظمی و بارزانی در معادلات عراق

از زمان استقرار الکاظمی در کرسی نخست وزیری عراق، وی کوشیده است با کاهش مناسبات میان بغداد و تهران، در راستای کسب نظر عربستان سعودی، امارات و اردن بر آید، امری که با استقبال واشنگتن نیز همراه بوده است. تلاش برای متهم نمودن حشدالشعبی و نیروهای نزدیک به ایران به عنوان عامل عقب ماندن اقتصادی و فساد موجود در عراق تا کنون و بواسطه امپراطوری رسانه ای آنها با موفقیت هایی همراه بوده است.

شهادت سردار سلیمانی در عراق و بهره گیری افراد متنفذی در عراق همچون مقتدی صدر جهت سواستفاده از خلاء یاد شده جهت ایفای نقشی محور در عراق در مقطع کنونی موجب شده تا الکاظمی با حامیان سیاسی بیشتری در عراق همراه باشد. در چنین مقطعی وضع هر گونه توافق و آشتی در عراق به ویژه میان دولت مرکزی و اربیل و کاهش تنش ها میان آنان بسان برگ برنده ای در دستان الکاظمی قرار می گیرد.

در سوی دیگر ماجرا نیز، حزب دموکرات کردستان عراق و رهبرانش با استقبال کم نظیری از توافق شنگال، در پی موج سواری بر حادثه یاد شده برآمده اند. در پیش بودن انتخابات محلی کُردستان و انتخابات پارلمانی عراق موجب شده تا هم حزب دموکرات کُردستان عراق و هم دولت مرکزی از معاهده یاد شده بعنوان یک پیروزی تمام عیار در راستای کاهش چالش ها در عراق نام برده و در راستای تامین مصالح خویش بکوشند.