بیم و امیدها در انتخابات پارلمانی افغانستان

به گزارش راهبرد معاصر؛ پس از پایان انتخابات پارلمانی افغانستان با حضور چهار میلیون نفر پای صندو‌ق‌های رأی پس از تأخیری 3 ساله در روزهای 28 و 29 مهرماه برگزار شد. اما با وجود این مشکلات حضور چهار میلیون نفر در این روند صرف نظر از تهدیدات امنیتی قابل تحسین بوده است. نوشتار زیر به ذكر چند نكته در مورد بیم و امیدها در انتخابات پارلمانی افغانستان توجه كرده است.

انتقادهای گسترده از عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان

عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان انتقادات نهادهای نظارت‌کننده و مردم را در پی داشته است. چنانچه «عبدالله» رئیس اجرایی دولت افغانستان گفت روند انتخابات پارلمانی در دو روز گذشته با نارسایی‌های فراوانی روبه‌رو بوده است و «سیما سمر» رئیس کمیسیون حقوق بشر افغانستان از عملکرد این کمیسیون انتقاد کرده است.

در واقع مسدود ماندن برخی از مراکز انتخاباتی به‌ دلایل سیاسی و قومیتی در غرب کابل و استان‌هایی همانند بغلان، پکتیا، بلخ و بدخشان تا ساعت 11 روز، مدیریت ناسالم و ناکافی کمیسیون انتخابات افغانستان، انتظار طولانی در صف‌های رأی‌، نارسایی‌های گسترده و مدیریت نادرست کمیسیون انتخابات، دیر باز شدن برخی مراکز رأی‌گیری تا چندین ساعت، تداوم مبارزات انتخاباتی در صدمتری بیش از 45 درصد محل‌های رأی‌گیری، فقدان دستگاه بیومتریک یا خرابی در 32 درصد مراکز، ناكافی بودن تعداد کارمندان کمیسیون، عدم همخوانی فهرست رأی‌دهندگان و برچسب‌ها و.. از جمله از مشكلات اعلام شده از سوی مخالفان در مورد عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان بوده است.

كار سخت کمیسیون شکایات انتخابات افغانستان

مردم افغانستان با تجربه انتخابات بحرانی و پر از تقلب ریاست جمهوری 2014، پای صندوق‌های رای رفتند. اكنون نیز کمیسیون رسیدگی به شکایت های انتخاباتی افغانستان هم اعلام کرده است که تاکنون پنج هزار شکایت در این کمیسیون ثبت شده که برای رسیدگی به هر شکایت یک تا 30 روز در نظر گرفته شده است.

در واقع با ابراز نگرانی کمیسیون شکایات انتخابات افغانستان سخنگوی این نهاد، کمیسیون مستقل انتخابات را به داشتن مشکلات جدی در مدیریت انتخابات متهم کرد و گفت: کوتاهی، کاستی و بی‌نظمی‌های گسترده در روند رأی‌گیری دیده شده است. در این میان نهادهای ناظر بر انتخابات می‌گویند که در روند ابتدایی شمارش آرا حضور نداشته‌‌اند و این امر زمینه‌ساز تقلب است.

در واقع هر چند نمی‌توان قضاوت زودهنگام درباره کمیسیون انتخابات صورت گیرد اما از دیدگاه برخی همانند رئیس سابق کمیسیون انتخابات افغانستان نتایج انتخابات سبب ایجاد بحران خواهد شد. در واقع در حالی که رویكرد کمیسیون انتخابات افغانستان انتقادهای بسیاری را در پی داشته است و برخی نیز آن را «فاجعه» می‌دانند.

منتقدان و خطر تقلب

جریان های بزرگی نظیر ائتلاف بزرگ ملی افغانستان و حزب جمعیت اسلامی افغانستان با انتقاد از روند برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور خطر برنامه‌ریزی‌شده در مسیر تقلب و سناریوی انتخابات سال ۲۰۱۴ میلادی را به یاد می آورند. حتی «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی روند انتخابات پارلمانی افغانستان را ناکام، غیرقابل اعتماد و «مسخره» عنوان كرد و حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان، اخیرا گفته است که بهتر بود ابتدا تلاش های صلح نتیجه می‌داد، سپس انتخابات برگزار می‌شد. در این میان از نگاه منتقدان، انتقاد از تخطی‌های انتخاباتی و پایمال شدن حق نامزدها حق‌طلبی گسترده‌ای را در پی خواهد داشت. بنابراین رویكرد مدیریتی مناسب کمیسیون انتخابات و حکومت افغانستان و ابطال آرای بدون بیومتریک می تواند از دامنه انتقادات بكاهد و یا در صورت عدم توجه می تواند زمینه ساز بحرانی جدید بعد از انتخابات باشد.

سرانجام انتخابات در استان قندهار و غزنی

انتخابات پارلمانی افغانستان با برگزاری در ۳۲ استان به پایان رسید، اما هنوز هم در دو استان این کشور؛ قندهار و غزنی انتخاباتی صورت نگرفته است. هر چند قرار است به روزدی شنبه هفته آینده انتخابات پارلمانی در قندهار برگزار خواهد شد اما همچنان زمان معینی برای برگزاری انتخابات استان غزنی تعیین و اعلام نشده است. در این حال با توجه به تداوم دو چالش امنیتی و قومی در غزنی اگر سرانجام مدیریت در برگزاری انتخابات در غزنی به درازا كشد خود باعث اعتراض هایی قومی بویژه هزاره ها یا امنیتی در این منطقه خواهد شد.

بومی سازی امنیت و تداوم چالش برانگیزی طالبان

طالبان اعلام کرد که در روزهای رأی‌گیری برای انتخابات بیش از 407 حمله در سراسر این کشور انجام داده است، هر چند وزارت کشور افغانستان بیش از ۱۹۰ مورد حادثه امنیتی همزمان با برگزاری اولین انتخابات پارلمانی از هشت سال پیش ثبت کرد كه بیش از ۴۴ کشته و ۲۴۰ زخمی بر جای گذاشت و موجب شد تا در برخی مناطق رای‌گیری در روز یکشنبه برگزار شود و مقامات اعلام كرده اند حوادث امنیتی نسبت به دو انتخابات پارلمانی گذشته و انتخابات ریاست جمهوری کمتر بود. اما باید توجه داشت كه به اذعان دفتر نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) بعد از سال ۲۰۰۱ این اولین انتخاباتی بود که امنیت آن به صورت کامل توسط خود افغان‌ها اداره می شد و همزمان، ۴۰۰ هزار ناظر داخلی و بین‌المللی از این روند نظارت داشتند. در واقع باید توجه داشت با تمام مشكلات انتخابات این امر می تواند در صورت آسیب شناسی بهتر تمرینی بهتر برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بهار آینده باشد.

عملكرد دولت و امید برای برگزاری انتخابات شفاف و سالم آتی ریاست جمهوری

در حالی كه از نگاه طالبان برگزاری انتخابات با حضور نیروهای خارجی در این کشور پذیرفتنی نیست و تصمیم نهایی در نتایج انتخاباتی را سفارت آمریکا می‌گیرد. همچنین شماری از نمایندگان پارلمان افغانستان نیز از تلاش بازیگران خارجی در مهندسی روند انتخابات پارلمانی این کشور ابراز نگرانی کرده‌ بودند، رهبران دولت وحدت ملی چون عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی، برگزاری انتخابات شورای ملی در زمان تعیین‌شده‌اش گامی رو به جلو و موفقیتی بزرگ دانسته است. در این شرایط باید گفت هر چند قرار است کمیسیون انتخابات پارلمان افغانستان نتیجه قطعی آرا 29 قوس امسال اعلام كند اما باید توجه داشت كه عملكرد مثبت و مدیریت هماهنگ شده دولت وحدت ملی می تواند زمینه ساز امیدهایی برای برگزاری شفاف و سالم انتخابات آتی ریاست جمهوری گردد و از دامنه انتقادات جریان ها و احزاب اپوزسیون در مقابل خود بكاهد.