آمار زنان سرپرست خانوار تهران چقدر است؟

به گزارش راهبرد معاصر زهرا بهروز آذر، مدیر کل اداره امور بانوان معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران به مهم ترین ماموریت ها و اولویت هایی که هم اکنون در این اداره کل در حال پیگیری است و تشریح سه ماموریت توانمندسازی زنان، توسعه فضاهای مختص زنان و افزایش مشارکت اجتماعی بانوان با مناسب سازی شهر پرداخت. و گفت: در حال حاضر در اداره کل امور بانوان، سه ماموریت مهم و اساسی را پوشش می دهیم. اولین ماموریت ما در حوزه توانمندسازی زنان شهر، دومین ماموریت ما تجهیز و توسعه فضاهای مختص بانوان همانند بوستان های بانوان و شَهربانو ها و سومین ماموریت ما مشارکت اجتماعی زنان و فرهنگ سازی فضای شهری برای افزایش این مشارکت است.

وی ادامه داد: در حوزه توانمندسازی زنان بیشتر تمرکز ما بر روی مسئله توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است. این حوزه اولویت اول ماست چون تقریباً هیچکس کاری در این حوزه انجام نمی دهد و ما تنها عقبه و متولی آن هستیم. از این نظر خانه های کوثر یکی از بهترین طرح هایی است که در حوزه توانمندسازی زنان در حال انجام و اجرای آن هستیم.

وی همچنین با اشاره به اینکه از سیاست های کلی نظام در بحث حمایت از خانواده و زنان خانه دار توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است، گفت: اولویت اول این است که زن ابتدا بتواند مادری و خانه داری کند بنابراین خیلی از زنان ما هستند که مدرک عالی دانشگاهی هم دارند و پیش تر شاغل هم بودند اما پس از مادر شدن ترجیح داده اند شغل خود را کنار بگذراند و خانه داری کنند، ما با چنین رویکردی خانواده ها را حمایت می کنیم.

بهروز آذر با بیان اینکه ۷۰ درصد زنانی که سرپرست خانوار هستند بر اثر فوت همسرشان، زن سرپرست خانوار شده اند نه بر اثر طلاق ابراز داشت: این در سیاست گذاری ما مهم است. هنگامی که خانمی به هر دلیلی همسر خود را از دست داده است و این خانم پیش از فوت همسرش خانه دار بوده است و هیچ گونه مسأله اقتصادی و معیشتی نیز نداشته است این زن خانه دار پس از فوت همسرش باید علاوه بر نقش مادری نقش یک فعال اقتصادی را هم داشته باشد در حالی که او به علت دوری از محیط کار آمادگی ورود به این حوزه را ندارد، ممکن است ۱۰ یا ۲۰ سال پیش یک مدیر یا کارمند خوب و نمونه‌ای هم بوده و تحصیلات عالیه هم دارد اما در این مدت در حوزه کاری خود دیگر فعالیت و حضوری نداشته است.

تاکنون در ۲۲ منطقه تهران ۴ هزار زن سرپرست خانوار شناسایی کردیم

وی در خصوص نحوه شناسایی این زنان توضیح داد: ما این خانم ها را به صورت خوداظهاری پیدا می کنیم، این افراد به ادارات امور بانوان ما در مناطق مراجعه می کنند و ما از این خوداظهاری ها تاکنون در ۲۲ منطقه تهران ۴ هزار زن سرپرست خانوار شناسایی کردیم پس از شناسایی خانم ها بازدید از منزل انجام می شود و پرونده مددکاری برایشان تشکیل می شود و ذیل این پرونده مددکاری به آنان کمک می کنیم برای اینکه بتوانند مسایل شان را حل کنند و عمده این کار بر دوش خانواده هاست.

مدیر کل اداره امور بانوان معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به اینکه سابقه حمایت از این زنان از حدود ده سال پیش، از سوی شهرداری شروع شده است، اظهار داشت: از دفتر شهردار شروع می شود به یک سری از زنان سرپرست خانوار کمک کردن اما بعد متوجه می شوند با این روال کمیته امدادی داستان حل نمی شود بنابراین تصمیم گیری می شود که ایجاد اشتغال کنیم و دو مسیر در نظر گرفته می شود.

وی ادامه داد: اولین مسیر این بود که خود شهرداری ظرفیت بدهد بنابراین بخشی از این زنان را به مجموعه شهروند معرفی می کند، بخش دیگر را به سازمان ورزش و دیگر سازمان ها و شرکت های زیر مجموعه شهرداری اما ظرفیت خودش هم برای استخدام محدود است در نتیجه تصمیم بر این می شود که این افراد را به فضاهایی برای ایجاد اشتغال معرفی کنند که بعد متوجه می شوند محیط های کاریابی برای زنان ناامن هستند و به شدت در معرض آسیب اجتماعی قرار می گیرند در حالی که این خانم ها بیمه ندارند و حقوق پایینی هم به آنان داده می شود و دچار مسائل اخلاقی می‌شوند در نتیجه شهرداری تصمیم می گیرد فضاهایی را در اختیار کارآفرینان قرار دهد البته به این شرط که این کارآفرینان فضای کار و شغل به خانم ها بدهند و آنان را استخدام کند، این زنان وقتی وارد محیط کار می شوند حقوق و بیمه شان هم درست می شود و ما هم خیالمان راحت که آنها دچار آسیب نمی شوند.

بهروز آذر با بیان اینکه در حال حاضر ۵۰ مرکز کوثر در شهرداری وجود دارد که حدود ۸۰۰ زن سرپرست خانوار در این مراکز مشغول به کارند، گفت: ما در بررسی های لایه لایه افراد در آخر به زنانی می رسیم که آنان هیچ مسیری ندارند و برای این زنان دو سناریو و دو شیوه اشتغال زایی داریم یک مسیر بانوانی هستند که مهارت های حداقلی دارند و سرمایه خرد اولیه هم دارند. مهارت اولیه بدین معنی که فرد قلاب بافی یا خیاطی بلد است یا حتی توان یادگیری دارد و می تواند با یک سرمایه خُرد برای خود ایجاد کسب و کار کند و ما برای این زنان دوره های ارتقای مشاغل خانگی و راه های کار از منزل آموزش می دهیم و در نهایت برای آنان بازار فروش ثابت، فصلی و روزانه ایجاد می کنیم. ما ۲۰۰ شغل را بدین شیوه ساماندهی کردیم و توانستیم به توسعه برسیم

وی ادامه داد: اما یک سری از زنان هستند که اصلاً نمی توانند بدین صورت فعالیت کنند که زنجیره تهیه تا تولید و فروش را مدیریت کند چون کار پیچیده ای است که خودت مواد اولیه بخری، خودت تولید بکنی و در نهایت خودت مشتری پیدا کنیّ برخی این کار را نمی توانند انجام دهند اما می توانند کارگری و کارمندی کنند برای این افراد در مراکز کوثر ایجاد ظرفیت کردیم.

مدیر کل اداره امور بانوان معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در پاسخ به این سوال که پروژه شهر امن برای زنان با چه اولویت و ضرورتی آغاز شده است پاسخ داد: یکی از فعالیت های ما در جلب مشارکت اجتماعی که از پروژه های مهم معاونت به شمار می رود پروژه شهر امن زنان است که هدف از آن، امن سازی فضای شهر برای بیرون آمدن زنان است.

وی اظهار داشت: البته در این راستا فضاهای بی دفاع بوده را تعریف کردیم که به لحاظ کاربری فضاهایی هستند که به علت خالی و متروکه بودن از توجه و نظارت اجتماعی به دور هستند و اگر کسی از شهروندان در آن فضاها قرار بگیرد به خاطر اینکه دسترسی برای او وجود ندارد در معرض خطر قرار می گیرد. اینها البته بیشتر در محلاتی هستند که معتادان متجاهر در آن محلات حضور دارند، در کنج خیابان ها، ساختمان ها یا زمین های متروکه و خالی که قبلاً هم شناسایی شده بودند، در کنار این مکان ها ما فضاهای ناامن را هم داریم که از نقاط تمرکز ما هستند. ممکن است خیابانی که اتفاقاً خیلی هم شلوغ باشد و پر از ازدحام اما خود این شلوغی برای یک زن ایجاد ناامنی کند.

بهروزآذر تغییرات کاربری و اصلاح مبلمان شهری است. را از جمله راه های حل این معضل برشمرد و گفت: از تجربه خودم می گویم. دوران دانشجویی ضلع جنوبی میدان انقلاب به سمت کارگر جنوبی، پیاده رو باریکی بود و یک نرده، راننده ها روی نرده ها می نشستند و روی سکو، کارگران فصلی و ما که از دانشگاه می آمدیم از معبری که عملاً سد شده بود می خواستم عبور کنیم، این تکه فضای ناامنی بود و مرتب در معرض تکه پرانی و آزار بصری بودیم، شهرداری آن موقع آمد نرده ها و پل هوایی را برداشت و آن فضای محصور و آن معبر یک و نیم متری به یک معبر سه متری تبدیل شد.

وی درباره نحوه اصلاح این فضاها توضیح داد: اول کارهای مطالعاتی و میدانی و گفتگو با مردم انجام و به صورت پایلوت اجرا می شود. مثلاً ما این فعالیت ها را در منطقه ۱۰ به صورت پایلوت انجام دادیم و بعد به ۲۲ منطقه رفت. در حال حاضر نقاط بی دفاع و ناامن را شناسایی می کنیم که چهار مسیر دارد: اول با خود مردم در سراهای محله گفتگو و از آنها پرسیده می شود شما که از خانه می خواهید بیرون بیایید و بروید مسجد، محل کار، مدرسه، خرید، خانه بهداشت و سرای محله کجا احساس ناامنی می کنی و آزار می بینی؟ دومین مسیر، ۱۳۷ است که هماهنگ شده ما از این طریق، داده ها را دریافت کنیم. سومین مسیر، نیروی انتظامی است که کلانتری ها اعلام می کنند کجا بیشترین نقاط کیف قاپی و جرم و خفت گیری انجام می شود یا زنان شکایت دارند، اما چهارمین سامانه متعلق به شهرداران نواحی است که در این سامانه نقاط بی دفاع را اعلام می کنند.

مدیر کل اداره امور بانوان معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران از شناسائی ۲۰۰ نقطه بی دفاع در منطقه ۱۰ اشاره کرد و گفت: که از این تعداد ۸۵ نقطه رفع شده است. ۳۵ مورد از این تعداد، فضاهای تاریک بود که روشنایی کافی برای این نقاط تامین شد. تعدادی هرس کردن بوته های کنار خیابان بود. درختچه های شمشاد نباید بلندتر از یک و نیم متر باشد و ناظر خیابان باید عابر را در پیاده رو ببیند. سه چهار فضای متروکه هم داشتند که الان روی این فضاها کار می کنند که بخشی از آن دیوارکشی است و بخشی هم تغییر کاربری، مثلاً تبدیل کردن آن فضا به یک فضای سبز یا احداث آلاچیق یا کانکس فروش. به عنوان نمونه ما در جردن تقاطع همت و شریعتی یک فضای ناامن داشتیم، دو سه کانکس فروش گل و اغذیه فروشی تعبیه کردند که نور و تردد دارد و مشتری جمع می شود.

وی با بیان اینکه متولی اصلاح این نقاط شهرداران مناطق هستند، از تعامل خوب شهرداران مناطق با این اداره کل خبر داد و گفت: تقریباً تعامل خوبی است. چون می دانند این طرح مورد حمایت شهردار و شورای شهر است.

بهروز آذر پروژه دیگر این اداره کل را کوچه دوستی برشمرد و گفت: که پروژه‌ای برای مشارکت اجتماعی زنان است. ما این کار را پارسال شروع کردیم و امسال به مرحله دستورالعمل رسیده است و ان شاء الله محقق کنیم. ما اولین بار این پروژه را در منطقه ۱۵ انجام دادیم دو کوچه داشتیم که به شدت سیاه و تاریک و به لحاظ بصری و زیبایی ضعیف بود و خود مردم بسیار ناراضی بودند. ما در این محله آمدیم گفتیم ما رنگ را خودمان می دهیم خود مردم کوچه شان را رنگ کنند گرافیست و طراح و نقاش کنارشان گذاشتیم و تسهیلگر اجتماعی هم آمد کنار مردم با آنها گفتگو کردو هویت کوچه را با خود مردم احصا کرد و با توجه به اینها شروع کردیم به رنگ کردن کوچه، ما می خواهیم همه مناطقها را با این پروژه پوشش دهیم که با مشارکت خود مردم این کار را انجام دهیم.

وی در ادامه توضیح داد: ستاد کل بانوان از ایده های مناطق مختلف حمایت می کند تا این ایده ها در همان منطقه اجرا شود و اگر قابلیت توسعه داشته باشد توسعه می دهیم. ایده کوچه دوستی هم متعلق به معاون اجتماعی شهرداری منطقه ۱۵ بود. ما پارسال جشنواره خلاقیت های هنری داشتیم. در این جشنواره به خود مناطق دستورالعمل فرستادیم و گفتیم ایده هایتان را درباره مشارکت زنان ارائه کنید، خب هر منطقه‌ای ایده خود را به شکلی اجرا کرد، مثلاً دو منطقه ما آمدند در خود بوستان ها جشنواره هایشان را اجرا کردند. مثلاً آمدند گفتند ما می خواهیم مبلمان بوستان را رنگ کنیم یکی شان با استفاده از چوب هایی که در هرس درختان به دست آمده بود محصول هایی به صورت گلدان درست کرد، یکی آمد گفت ما می خواهیم دیوار بوستان را با کمک مردم رنگ کنیم. منطقه ۱۵ کار متفاوت تری انجام داد و اعلام کرد می خواهیم یک فضای شهری را با خلاقیت زنان رنگ کنیم و این کار آرام آرام پخته شد. در واقع از ۲۲ طرح دیدیم کاری که منطقه ۱۵ انجام داد این قابلیت را دارد که در همه مناطق توسعه پیدا کند.

بیشترین تلاش ما باید روی این باشد که زنان و کودکان را وارد شهر کنیم

بهروز آذر گفت: مهم ترین مساله ما این است که وقتی قرار است تهران شهری برای همه باشد پنجاه درصد این جمعیت زنان هستند در حالی که این امر در سیاست گذاری ها عموماً مغفول قرار می گیرد بنابراین بیشترین تلاش ما باید روی این باشد که زنان و کودکان را وارد شهر کنیم.

وی ادامه داد: چند وقت پیش مطلبی می خواندم که چکیده اش این بود: اگر می خواهید حمل و نقل پاک در شهر داشته باشید برای حمل و نقل پاک مجبورید که حمل و نقل عمومی را توسعه دهید برای توسعه حمل و نقل عمومی باید مصرف کنندگان را کامل ببینی، در حالی که ما در حمل و نقل عمومی زنان و مادران را نمی بینیم. خیلی سخت است که یک مادر با کودک خود سوار اتوبوس شود، فکر کنید یک مادر با کوله پشتی و ساک کودک می خواهد درآن ازدحام سوار اتوبوس شود. خب شما اگر می خواهی روی حمل و نقل عمومی کار کنی باید زن مادر و شاغل راحت تر از این وسیله استفاده کند. این یعنی فاصله ایستگاه ها را کم کنی، جای مخصوصی برای زنان تعبیه و اولویت بندی کنی و در فرهنگ عمومی جا بیندازی که اولویت با زن باردار و افراد سالمند است.

مدیر کل اداره امور بانوان معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران درخصوص ایجاد اتاق های ماد رو کودک در مراکز عمومی شهر نیز گفت: شهرداری در یک دوره‌ای، ۲۸ اتاق شیر و مادر و کودک درست کرد، ما هم الان مهم ترین مساله مان برای افزایش مشارکت اجتماعی زنان ایجاد همین فضاهاست. یکی از نگرانی های دختران جوان برای بچه دار شدن این است که همه فرصت های سرگرمی و تفریح از بین می رود. می گویند من یک سینما با بچه ام نمی توانم بروم، یک استخر نمی توانم بروم، بچه ام را چه کار کنم، به نظر می رسد ما باید در فضاهای فرهنگی و ورزشی، فضاهای نگهداری کودک را راه اندازی کنیم. ما از سال گذشته شروع کرده ایم اما متاسفانه چون در تهران و دیگر شهرهای ما مدیریت شهری یکپارچه نیست ما اختیار چندانی در فضاهای زیادی نداریم، مثلاً می خواهیم برویم سینما و آنجا فضای نگهداری کودک را راه بیندازیم در صورتی که متولی این فضاها وزارت ارشاد است و آنجا باید اجازه ش را صادر کند.

وی افزود: یک سری از این فضاها توسعه پیدا کرده و در اختیار شرکت هایی قرار گرفته اند مثلاً ما سال گذشته با پردیس ملت مذاکره کردیم گفتند ما دیزاین کرده ایم و همه فضاهای ما مشخص است و فضایی برای کودک نداریم و ما نمی توانیم به این شرکت دستور بدهیم در صورتی که اگر پیشتر این پیش بینی ها صورت می گرفت ما امروز این گرفتاری ها را نداشتیم. خب عملاً خیلی از فضاهای شهری در اختیار شرکت هاست که ما نمی توانیم روی آنها کاری انجام دهیم. اگر می خواهیم تهران شهری برای همه باشد نمی توانیم چشم هایمان را بر پیش نیازهای حضور گسترده و امن زنان در شهر ببندیم.
 

مهر