ضرورت ساخت مستندهای «غیر رسمی»

به گزارش راهبرد معاصر؛ یکی از برنامه‌های مستمر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که از سال‌های گذشته برقرار بوده، برگزاری جلسات گوناگون با طیف‌های مختلف علمی، اجتماعی، فرهنگی و هنری است. جلساتی که در فضایی متفاوت از دیدارهای رسمی برگزار شده و رهبر انقلاب پای صحبتها و درددل‌‌های حاضران می‌نشینند که بخشی از این جلسات، از سال 1395 در قالب جلسات «پنج‌شنبه ای» برگزار شده است. مؤسسه‌ پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی (دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)، روایتی از این دیدارها را در مجموعه مستند "غیر رسمی" تولید کرده که قسمت دوم این مجموعه با موضوع «مروری بر دیدارهای پنجشنبه‌ای» رهبرانقلاب و حاشیه‌های این جلسات آماده پخش شده است. این قسمت از مجموعه مستند غیر رسمی، پنجشنبه 4 دی ساعت 20 در مجموعه رسانه‌های KHAMENEI.IR و شبکه سوم سیما و همچنین جمعه ساعت 21 از شبکه افق و شنبه ساعت 20 از شبکه مستند سیما پخش شد.

سید محمد‌علی صدری‌ نیا، کارگردان مستند «غیر رسمی» در گفتگویی با روزنامه همشهری در خصوص ساخت این مستند عنوان می کند « همواره از طرف حضار در این جلسات این درخواست وجود داشت که جلسات رسانه‌ای شوند تا اینکه بالاخره مؤسسه حفظ و نشر آثار رهبری دست به‌کار شد و تولید این مستندها از سال97 آغاز شد. بخاطر جذابیت اتفاقات و حرف‌ها در این جلسات ما تصمیم گرفتیم از برخی مهمانان هم دعوت کنیم تا جداگانه نظر و برداشت خود درباره این جلسات را بازگو کنند که در مستند غیررسمی از آنها استفاده کرده‌ایم».

هر چند «غیررسمی» همچون هر اثر مستندی، دارای نقاط ضعفی هم بود که درباره آن دلایل متعددی متصور است اما این حجم بالا از واکنش‌ها به پخش این مستند، نشان‌دهنده نیاز جامعه به تماشای بیشتر چنین مستندهایی است؛ مستندهایی که منعکس‌کننده وجهی از رهبر معظم انقلاب اسلامی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.  «اگر انقلاب اسلامی برای ما یک ثمره داشته و آن ثمره همین شیوه مباحثه با شخص اول کشور باشد، می‌ارزد که به آن افتخار کنیم...» این جمله یکی از نخبگان حاضر در این جلسات «غیررسمی» بود که می‌شد آن را یکی از مهم‌ترین پیام‌های این مستند برای عموم مخاطبان دانست. نکته دیگر اینکه به قول یکی از کاربران فضای مجازی، مستند «غیررسمی» را باید ما به اصطلاح فعالان فرهنگی بارها نگاه کنیم و به صورت جدی تأمل کنیم که چرا نوع مواجهه ما با افکار مختلفی که در فضای جامعه وجود دارد، با مواجهه رهبر انقلاب زمین تا آسمان فاصله دارد.

مجموعه مستند «غیر رسمی» به‌دلیل رویکرد و خطی که دارد با استقبال کاربران فضای مجازی و اهالی رسانه همراه شد. این واکنش‌ها نشان داد اگر بخش بیشتری از تصمیمات و اقدامات رهبری در برخورد با مسائل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... تصویری شود چه تأثیر زیادی بر شناخت و آگاهی جامعه از مشی پدرانه ایشان دارد. در یکی از بخش‌های مستند، عبدالحسین برزیده نکاتی درباره اینکه برخی تصور می‌کنند رهبری صرفا متعلق به اقشار خاصی از جامعه است و دیگران جایی در قلب ایشان ندارند. آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این مساله فرمودند تمام مردم را دوست دارند و همواره آن‌ها را دعا می‌کنند.

برخی از رسانه‌های داخلی و خارجی همواره سعی کرده‌اند طوری وانمود کنند که گویا بیان صریح مشکلات در مقابل رهبری و حتی انتقاد از ایشان امری ممنوعه در کشور است و حتی اگر این اتفاق رخ دهد آن فرد مجازات خواهد شد. اما در مستند «غیر رسمی» به چند مورد از این موارد اشاره شد. هنرمندان، کارشناسان و... موضوعاتی را صراحتا مطرح کردند. حتی یکی از جوانان به‌طور صریح و مستقیم در باب جوان‌گرایی در انتصابات رهبری انتقادی مطرح کرد و آیت‌الله خامنه‌ای هم با سعه‌صدر آن را گوش کردند و سپس پاسخ‌هایی ارائه دادند. نکته جالب درباره این جلسات این بود که رهبری به‌صورت چندباره بر این مساله تاکید کردند که فلسفه این جلسات شنیده شدن حرف‌های مهمانان است و لازم است مسائل به‌طور صریح ارائه شوند.

نکته بعدی قابل‌توجه‌ای که در این مستند محسوس بود حضور اقشار، اصناف و سلایق متنوع در این دیدارها بود. سینماگران، اهالی تئاتر، نویسندگان، شعرا، فعالان رسانه، گروه‌های جهادی، رادیو و... از جمله مهمانان این جلسات بودند. ترکیب مهمانان این جلسات نشان می‌داد درحد امکان سعی شده در سلایق و دیدگاه‌های مختلف برای حضور و گفت‌وگو در این نشست‌ها دعوت شود. طبیعی است که این تنوع نگرش‌ها نهایتا می‌تواند به یک خروجی جامع در موضوعات منجر شود. رهبری همواره لزوم وجود چندصدایی در جامعه را مطرح کرده‌اند و این مستند نشان داد ایشان از مدت‌ها قبل پرچم‌دار این جریان بوده‌اند.

واکنش‌ها در فضای مجازی

پس از پخش مستند «غیر رسمی» که حاوی نکات جالبی از دیدارهای رهبر انقلاب با اقشار مختلف بود، کاربران زیادی در فضای مجازی نسبت به این مستند واکنش نشان دادند. واکنش‌ها درباره نکات مختلف «غیر رسمی» بود. یکی از کاربران با انتقاد از نمایش کم‌رنگ از فعالیت‌های گسترده رهبری در رسانه‌ها نوشت:«خدا بگذرد از کسانی که در ۳۱‌سال گذشته، نگذاشتند «امت» به خوبی «امام» خود را بشناسد.»

کاربر دیگری با اشاره به گفته یکی از دانشجویان جوان حاضر در این دیدارها نوشت:«اگر انقلاب اسلامی برای ما یک ثمره داشته، و آن ثمره همین شیوه مباحثه با شخص اول کشور باشد، می‌ارزد که به آن افتخار کنیم... .» یکی دیگر از فعالان توییتری با اشاره به صحبت‌های بهرام عظیمی از انیمیشن‌سازان مطرح کشورمان نوشت: «فقط آنجایی که بهرام عظیمی گفت در مقابل آقا نمیدونی چی بگی چون شبیه‌شون ندیده کسی.»

ضرورت شناخت نیاز جدید مخاطبان توسط رسانه ملی

این مستند نشانه یک سیاستگذاری تازه رسانه‌ای و شناختی از فهم و نیاز جدید مخاطبان (و در اینجا افکار عمومی) است و درواقع روایت غیررسمی از کیفیت دیدارهای رهبری انقلاب (برخلاف آنچه تاکنون در اخباررسمی منتشر شده است) و به عبارتی دیگر نمایان شدن روایتی رسمی است از آنچه تاکنون از دید افکار عمومی پنهان بود. هرچند از سال‌ها پیش کم وبیش روایت‌هایی از دیدارها و گفت وشنودهای رهبرانقلاب با اهالی فرهنگ و علم منتشر شده است (همانند دیدار با شعرا یا دیدار با دانشجویان و استادان دانشگاه در شب‌های ماه مبارک رمضان) اما آن روایت‌ها کوتاه، ‌گذرا و رسمی بوده است.

تقریبا تمام این واکنش‌ها مثبت و با تحسین بود. اما یک نکته هم وجود داشت که با زبان گلایه مطرح شده بود. این مساله از زبان اهالی رسانه بیشتر وجود داشت. مستندهایی مثل «غیر رسمی» با این حجم از برکت و نکات مثبت، چرا باید به ندرت تولید و پخش شوند؟ آیا با توجه به مشی پدرانه رهبری در جامعه و درمقابل اقشار مختلف، آن‌هم با حجم بالای سم‌پاشی رسانه‌های معاند، بهتر نیست که از این دست محصولات بیش از پیش به‌روی آنتن بروند؟ خواص از محتوای این دیدارها باخبراند ولی عموم جامعه کمتر از این مسائل باخبر می‌شوند. این اتفاقات می‌تواند به امیدآفرینی بیشتر در جامعه منجر شود. مسیری که با مستندهایی مثل «غیر رسمی» آغاز شده و باید ادامه یابد.

به هر حال بازتاب‌های این مستند که راوی اتفاقات و خاطرات و گفت وگو های صمیمانه حواشی جالب و خارج از کلیشه‌های رایج و ارائه تصویری متفاوت و البته حقیقی از آنچه جامعه تاکنون آن را ندیده ، نشان می‌دهد که جای روایت‌های جدید و در عین حال بدون فیلتر چقدر در کنداکتور رسانه‌ای رسمی کشور خالی بوده است و این تأخیر، مخاطب را از روایت چه بخش‌هایی محروم کرده و البته این تأخیر خود تبعات منفی نیز همواره به‌دنبال داشته است.

عصبانیت رسانه‌های معاند

رسانه‌های ضدانقلاب و شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان تلاش کردند مستند مذکور را سفارشی و تبلیغاتی عنوان کرده و آن را فاقد اثرگذاری مثبت القاء کنند. این حجم از عصبانیت دشمنان ملت ایران از پخش چنین مستندهایی در حالی است که آنان مدام از کاهش اثرگذاری رسانه‌های حاکمیتی در ایران سخن گفته و معتقدند افکار عمومی داخل ایران کمترین توجهی به این رسانه‌ها و تولیدات آنها ندارند. در هر صورت به نظر می‌رسد پخش چنین مستندهایی بیش از هر چیز محور اصلی «جنگ ادراکی» دشمن علیه مردم ایران یعنی تحریف واقعیات را خنثی می‌کند، زیرا آنها سال‌هاست به دروغ در شیپور غیر مردمی و خودکامه بودن سران جمهوری اسلامی دمیده‌اند.