چگونگی تعیین ولیعهد در عمان؛ اهمیت مسئله جانشینی

به گزارش راهبرد معاصر؛ 11 ژانویه نخستین سالگرد انتخاب «سلطان هیثم بن طارق آل سعید» جانشین سلطان قابوس بن سعید بود. در حالی که هیچ جشن رسمی وجود نداشت، دولت این رویداد را با یک مجموعه ای از بیانیه ها و اظهارات رسمی نشانه گذاری کرد و بسیاری از عمانی ها نخستین سالگرد سلطان را تبریک گفتند. در 10 ژانویه سلطان هیثم در مراسمی حضور داشت که در آن تعدادی از مقامات ارشد، اعضای خاندان سلطنتی، وزرا، فرماندهان نیروهای مسلح و پلیس سلطنتی عمان مدال ترفیع و ارتقا دریافت کردند. پیام های زیادی نیز به یاد سلطان قابوس و بزرگداشت مشارکت های او در ساخت دولت و جامعه مدرن عمان وجود داشت. روز بعد سلطان هیثم با ابلاغ دو فرمان سلطنتی و قصد خود مبنی بر تعیین ولیعهد، روند جانشینی را تغییر داد.

در طول چهل و نه سال حکومت قابوس همیشه سوالاتی در مورد رهبری آینده وجود داشت زیرا وی فرزندی نداشت و قانون اساسی عمان درباره روش انتخاب جانشین خود مبهم بود. وقتی مبارزه قابوس با سرطان در پنج سال آخر سلطنت او به طور گسترده ای شناخته شد، مسئله جانشینی مهمترین مسئله سیاسی عمان تبدیل شد. هنگامی که من در ژانویه 2016م به عنوان سفیر آمریکا وارد مسقط شدم، به من گفتند که سنت های حاکم بر عمان احتمالا تحت تاثیر اعتقادات مذهبی می باشد و اکثریت عمانی ها برای انتخاب پادشاه خواستار تشکیل شورای بزرگان شده اند. به عبارت دیگر پیروی از الگوی سایر کشورهای عربی خلیج فارس و شناسایی ولیعهد تا زمانی که سلطان فعلی است ، برخلاف سنت دینی و سیاسی عمانی خواهد بود. با این حال این قانون جنبه های منفی هم داشت ، زیرا همیشه اختلافاتی میان اعضای ارشد خانواده آل سعید شکل می گرفت.

با این وجود، وقتی زمان آن فرا رسید و سلطان قابوس درگذشت، این سیستم با نرمی و کارایی قابل توجهی کار کرد. اعضای شورای خاندان حاکم به همراه اعضای شعب قانونگذاری و مشورتی مجلس عمان ، سحرگاه در کاخ العلم گرد هم آمدند ؛ جایی که سيد فهد بن محمود آل سعید، معاون نخست وزیر در امور کابینه در سلطنت عُمان اعلام کرد که خانواده سلطنتی برای انتخاب هر کسی که سلطان قابوس مشخص کرده توافق کرده اند و سپس النعمانی وزیر سلطنت و خالد بن هلال بن سعود البوسعیدی، وزیر دیوان سلطنتی نامه را گشودند و هیثم بن طارق را سلطان خواندند. سلطان هیثم در ادامه سخنان کوتاهی ایراد کرد و تبریک حاضران را دریافت نمود و روند کار در کمتر از یک ساعت به پایان رسید.

عمانی ها و ساکنان خارجی نفس راحتی کشیدند که روند کار خیلی سریع و روان پیش رفته بود. سلطان هیثم با اعلام ایجاد مقام ولیعهد؛ قدرت خود را بیشتر تحکیم و قدرتمندترین نهاد عمان را از نو ساخته است. در 12 ژانویه، اصلاحیه ای در قوانین اساسی عمان اعلام شد که پسر بزرگ سلطان را از بیست و یک سالگی به عنوان ولیعهد تعیین کرد. این نشان می دهد که ذی یزن بن هیثم (دیپلمات پیشین که سلطان هیثم در آگوست سال 2020 به عنوان وزیر فرهنگ و جوانان منصوب کرد) اکنون ولیعهد است، اگرچه هنوز اعلام رسمی نشده است. جانشینی در عمان بنابراین قابل پیش بینی خواهد بود و عدم اطمینان که می تواند به ناآرامی منجر شود، احتمال کمتری خواهد داشت. نقش خاندان سلطنتی عمان و اعضای ارشد آن به این ترتیب بیشتر به سایر کشورهای حوزه خلیج فارس شباهت خواهد داشت. تصور من این است که بیشتر عمانی ها از این تغییر استقبال می کنند زیرا در جهانی کاملاً ناشناخته، این تصمیم به ثبات و قابل پیش بینی بودن حاکمیت سیاسی بهای زیادی داده است.