روابط هند با ایران برای ایالات متحده چه معنایی دارد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در سال 1946م « جواهر لعل نهرو» نخست وزیر هند بر سیاست بی طرفی هند تاکید کرد. بعدا « کریشنا منون» وزیر دفاع سابق این کشور در سال 1953 در جنبش عدم تعهد از این واژه استفاده و سپس بار دیگر نهرو این اصطلاح را در سخنرانی خود در سریلانکار به کار برد. از آن زمان به بعد، دولت های بعدی هند، صرف نظر از جهت گیری های سیاسی و بهبود روابط با غرب و تشدید تنش با چین به سیاست بی طرفی پای بند بوده اند.

در طول جنگ سرد؛ هند در کنار ایفای نقش به عنوان مانعی در مقابل روابط چین و پاکستان؛ بیشتر تجهیزات نظامی خود را از اتحاد جماهیر شوروی وارد می کرد. پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، روابط هند و روسیه همان مسیر مشابه را دنبال کرد. در سال 1993، هند و روسیه پیمان دوستی و همکاری را امضا کردند و بعداً فیمابین آن ها توافق نامه همکاری نظامی – فنی امضا شد. اخیراً در سال 2018 ، هند و روسیه توافق نامه 5 میلیارد دلاری برای تحویل سامانه دفاع هوایی اس 400 روسیه امضا کردند. سال گذشته راجنات سینگ وزیر دفاع هند به مسکو سفر کرد و در رژه سالگرد پیروزی جنگ جهانی دوم روسیه به عنوان مهمان رسمی حضور داشت. تحقیقات مرکز استیمسون 2021 خاطرنشان می کند که 86 درصد نیروهای مسلح هند به تجهیزات روسی مجهز هستند. به عبارت دیگر، مسکو و دهلی عمیقا از نظر نظامی با هم همسو هستند.

هند و ایران نیز همینطور هستند. روابط دهلی با تهران به زمان اتحاد جماهیر شوروی باز می گردد که ارتش هند درگیر تأمین منابع مهم شوروی از طریق ایران بود. خاطرات این همکاری در پارک پاتریوت در خارج از مسکو به یادگار مانده است. امروز هند درصدد است تا منافع پایدار خود را در ایران حفظ کند. هند برای کمک به رشد سریع اقتصادی خود به گاز طبیعی مایع نیازد دارد. توافق نامه ای بین طرفین برای تامین گاز طبیعی مایع از سوی ایران به هند وجود داشت اما با شروع تحریم های آمریکا در سال 2018 قطع و همین امر هند را مجبور ساخت تا برای تامین نیازهای خود از ایالات متحده و مکان های دیگر گاز طبیعی مایع ال ان جی و نفت وارد کند.

اکنون نشانه هایی از گرم شدن روابط واشنگتن و تهران می تواند صادرات گاز طبیعی مایع ایران به هند را دوباره روی میز قرار دهد. تهران، مسکو و دهلی نو نیز به طور مشترک در یک کریدور حمل و نقل شمال و جنوب همکاری می کنند. در حالی که توافق نامه 2012 هند برای اجازه دسترسی ایران به فناوری نظامی خود در حال تحقق است، ایران همچنان هم در استراتژی امنیتی هند نقش مهمی ایفا می کند.

همه اینها مربوط به ایالات متحده است. سال های اخیر شاهد یک همسویی استراتژیک در حال رشد و متقابل بین واشنگتن و دهلی نو هستیم. این مسیر ممکن است تحت دولت بایدن ادامه یابد. از این گذشته، بایدن هنگامی که به عنوان معاون رئیس جمهور در دولت اوباما و قبل از آن در دوران تصدی خود به عنوان رئیس کمیته روابط خارجی سنا فعالیت می کرد، تعامل نزدیک تری با هند داشت. در جایگاه معاون اول رئیس جمهور اوباما؛ وی نقش مهمی در کمک به لغو تحریم های ایالات متحده علیه هند در سال 2001 ایفا کرد و وزن خود را پشت سر حمایت آمریکا از تلاش های انرژی هسته ای هند قرار داد. بنابراین هند جز اولویت های اصلی سیاست خارجی بایدن می باشد. انتظار می رود دولت بایدن در تلاش برای ایجاد موازنه در مقابل چین روابط امنیتی خود را با هند تقویت کند. اکنون هند به همراه ژاپن، آمریکا، استرالیا و ویتنام در اتحاد امنیتی موسوم به «گواد» برای بهبود ثبات منطقه هند –اقیانوسیه همکاری نزدیک تری دارد. اقدامات هند به نفع واشنگتن می باشد زیرا به ایالات متحده در تقابل با چین کمک می کند.

با وجود تمامی این پتانسیل، سیاست گذاران ایالات متحده محتاطانه می فهمند که همکاری با هند ممکن است محدودیت هایی داشته باشد. دهلی نو هیچ نشانه ای از تمایل خود برای قطع روابط با مسکو و تهران نشان نمی دهد. این روابط دوجانبه همچنان در اولویت سیاستگذاران هندی قرار دارد. در واقع، هر چقدر روابط واشنگتن و دهلی گرم شود، تاریخ نشان می دهد که سیاست بی طرفی همیشه بخشی از سیاست هند بوده است. دولت بایدن بهتر است این موضوع را در ذهن داشته باشد زیرا در حال ترسیم دوره جدیدی از تعامل با هند است.