چرا ترکیه به دنبال بازسازی روابط با کشورهای عربی است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در تحلیل رویکرد جدید ترکیه در تلاش برای برقراری ارتباط با کشورهای مرتجع عربی از جمله امارات و عربستان سعودی پیش از ارائه هر تحلیلی، باید موضوعات مهم منطقه را براساس سیاست های دولت جدید آمریکا و صف بندی های جدیدی که به دنبال روی کار امدن بایدن در منطقه شکل گرفته مورد سنجش و ارزیابی قرار دهیم.

بعد از روی کار آمدن دولت بایدن و تغییر لحنی که واشنگتن در همان ابتدای دولت جو بایدن در رابطه با نحوه همکاری با کشورهای جهان و غرب آسیا از جمله ترکیه، عربستان و امارات به کار گرفت، این کشورها در یک تلاش هماهنگ بر آن شدند تا سیاست های منطقه ای خود را به گونه ای پیگیری کنند که کمترین ضرر و بیشترین منفعت را در آنچه دولت جدید آمریکا برای آنها در نظر  گرفته داشته باشند.

 آنچه در رابطه با چالش های عمده ای که دولت ترکیه در همکاری با دولت بایدن دارد، در چند موضوع مهم خلاصه می شود، مثل فعالیت های ترکیه در شرق دریای مدیترانه، در آب های مورد مناقشه بین ترکیه قبرس و یونان و فعالیت برای کشف منابع انرژی، چالشی که در دوره ریاست جمهوری آقای ترامپ نیز وجود داشت و به نظر می رسد مناقشات و اختلافات عنوان شده در دولت آقای بایدن همچنان وجود داشته باشد و ابعاد دیگری به خود بگیرد.

مساله دیگری که یکی از چالش های ترکیه با آمریکا تلقی می شود، حمایت های آمریکا از نیروهای پ.ک.ک یا کردهای مسلح که موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه هستند است، این گروه که برخوردار از حمایت های آمریکاست در حالی که دولت ترکیه آنها را شاخه ای از پ.ک.ک و تروریسم و تهدیدی برای امنیت ملی خود می داند، موضوع مهمی بین آمریکا و ترکیه است که ترکیه همواره خواستار عدم حمایت آمریکا از این گروه بوده است. این موضوع در زمان ترامپ چالش عمده ای بین ترکیه و آمریکا بود که به نظر می رسد  همچنان ادامه دارد.

موضوع دیگری که در دوره ترامپ شکافته شد درواقع  زخمی بود که خون از ان می چکید و می توانست اختلافات بین آمریکا و ترکیه را افزایش دهد، بحث خرید سیستم موشکی اس-400 از روسیه بود که  آمریکا آن را تهدیدی برای کشورهای عضو ناتو می دانست و بابت این خرید منتقد دولت ترکیه بود که چنین سیستم موشکی را از روسیه خریداری کرده و حق استقرار آن را ندارد چرا که با سیستم دفاعی ناتو نمی تواند یکپارچه باشد، به همین دلیل، در چند هفته اخر دوره ترامپ شاهد تحریم کاستا از سوی کنگره آمریکا بر علیه دولت ترکیه بودیم.

تحریم کاستا، تحریمی است که بر دشمنان آمریکا اعمال می شود، لذا این تحریم عنوان بزرگی برای کشور ترکیه است که معتقد به همکاری در موارد بسیاری با دولت آمریکاست، ترک ها از این موضوع اظهار تعجیب کردند که وقتی تحریمی چون کاستا که بر علیه دشمنان آمریکا اعمال می شود بر آنها اعمال شده چگونه آمریکا در موارد دیگر از ترکیه به عنوان متحد خود یاد می کند!

تحریم ها به آمریکا این امکان را داده که 5 ماده از مواد این تحریم را بر علیه ترکیه اعمال کند. کارشناسان تحریم های اعمال شده بر ترکیه را از سوی آمریکا به نوعی سمبلیک خواندند و معتقدند که ترکیه از تحریم های اعمال شده رضایت دارد چرا که آمریکا می توانست تحریم های سنگین تری را به ترکیه تحمیل کند.

بعد از تحریم صنایع دفاعی ترکیه و روی کار آمدن دولت بایدن، ماه ها پیش از شروع کارزار انتخاباتی ویدیویی از بایدن منتشر شد و رئیس جمهور کنونی آمریکا در آن ویدیو به صراحت اعلام کرد که دولت بعدی آمریکا باید سدی در برابر اردوغان و سیاست های وی در منطقه باشد تا به این ترتیب، اردوغان محدود شود. بایدن مدعی بود با حمایت از مخالفان و اپوزیسیون در ترکیه می توان پروسه براندازی را کلید زد لذا دولت آقای بایدن به هیچ عنوان عنصر مطلوب ترکیه نبود.

سیاست های از پیش تعیین شده و عنوان شده دولت بایدن درباره کشورهای منطقه موجب شد تا کشورها پیام های همگرایانه ای به هم صادر کنند. به عبارت دیگر بعد از روی کار آمدن آقای بایدن شاهد پیام های متفاوتی  از هشت سال گذشته در دولت آقای ترامپ بین کشورهای منطقه هستیم. در دوره چهار ساله آقای ترامپ شاهد چالش ها و تنش های متعددی بین کشورهای منطقه از جمله مصر، ترکیه، عربستان، امارات و ترکیه در قبال قطر و رژیم صهیونیستی بودیم، لذا در دوره ریاست جمهوری جدید آمریکا شاهد وجه جدیدی از ارتباط بین کشورهای همسایه هستیم که پیام آن بیشتر از جنس دوستی است.

به نظر می رسد نوع نگاه همکاری دولت بایدن با کشورهایی چون عربستان و امارات، متفاوت از دوره ترامپ باشد، اما «شیرده بودن عربستان» به تعبیر ترامپ همچنان باقی است و عربستان همچنان که در دوره ترامپ با قرار دادهای سنگین افزون بر 100 میلیارد دلار باید به آمریکا باج می داد، همچنان در دوره بایدن نیز باید به گاو شیرده بودن خود ادامه دهد، منتهی به سبک و سیاق دولت بایدن!

به نظر می رسد بایدن بر آن است تا فشارهای خود بر سران سعودی را از موضوع حقوق بشری به آنها وارد کند، چنانچه مشاهده کردیم در ابتدای کار بایدن انگشت آمریکا روی مساله حقوق بشر در عربستان و قتل جمال خاشقچی قرار گرفت. دولت آقای بایدن در جدیدترین گزارش منتشر شده، ولیعهد عربستان را مسبب قتل آقای خاشقچی عنوان کرده است در حالی که هیچ پرونده بین المللی برای محاکمه وی باز نشده است، این موضوع نشان می دهد آمریکایی ها به سران سعودی چنین پیامی داده اند که روش کار ما با شما متفاوت از روش کار آقای ترامپ است، یعنی ما با دست گذاشتن روی مساله حقوق بشر، به روشی دیگر به عنوان گاو شیرده باید به شیردهی خود ادامه دهید!

لذا با نگاهی به آنچه بین عربستان، ترکیه و امارات در رابطه با آمریکا رفته می توان متوجه شد، دغدغه این کشورها درارتباط با نوع همکاری با رئیس جمهور جدید آمریکا مساله مهمی برای آنهاست تا کمترین ضرر و بیشترین منفعت را برای خود داشته باشند. این مساله موجب شده کشورهای منطقه خواسته یا ناخواسته به دنبال همگرایی منطقه ای و نزدیک شدن بیشتر به هم باشند و تلاش کنند تا برخی اختلافات ریشه دار را ولو به صورت موقت کنار بگذارند.